◄ بت شکنی مرحوم شهریار و پندی برای راه آهن
عباس قربانعلی بیک در یادداشت خود با اشاره به مصاحبه مرحوم محمد حسین شهریار شاعر معاصر که در مصاحبه ای از بت شکنی درونی خود سخن گفته بود، عنوان کرد که شاید بتوان مشکلات راه آهن را هم در باور به پنج بت دانست.
عباس قربانعلی بیک: به گزارش خبرگزاری تسنیم (940627)، 27 شهریور مصادف با بیست و هفتمین سالگرد وفات سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار است، مردی که شاعری را به پزشکی ترجیح داد و شعر «علی ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» به فارسی و «حیدر بابایه سلام» (به معنی سلام بر حیدر بابا) به زبان ترکی آذربایجانی اش چنان شهرتی گرفت که اگر شهریار پزشک حاذقی نیز می شد بعید به نظر می رسید هنر دست هایش در طبابت همچون کلام شعرش معروف می گردید.
وی در یک مصاحبه تلویزیونی از 5 بُت در خود یاد کرده بود که طی سال های مدیدی توانسته بود از این بُت ها رها شود، او این بُت ها را این گونه توصیف کرده بود: عشقی سوزناک و زمینی به مدت 15 سال، مواد مخدر، صوفی گری و درویش مسلکی، تار زدن و رفاقت با برخی روشنفکران که در نهایت با روی آوردن به سوی عرفان واقعی و ناب اهل بیت (ع) توانسته بود جانی دیگر بگیرد.
وی سال 1285 در تبریز متولد شد، پدرش در تبریز وکیل بود. پس از پایان سیکل اول متوسطه در تبریز در سال 1300 برای ادامه تحصیل از تبریز به تهران رفت و در مدرسه دارالفنون (تا 1303) و پس از آن در رشته پزشکی ادامه تحصیل داد. حدود 6 ماه پیش از گرفتن مدرک دکتری «به علل عشقی و ناراحتی خیال و پیش آمدهای دیگر» ترک تحصیل کرد.
خداوند حکیم در آیه 74 سوره مبارکه یاسین می فرماید "و به جای خدا خدایانی دیگر اتخاذ کردند تا مگر (از جانب آنها) یاری شوند" و در آیه 75 "در حالی که (معبودان) قدرت یاری دادن به آنان را ندارند و آنان برای آن معبودان سپاهی احضار شده اند.
شاید بتوان مشکلات راه آهن را هم در باور به پنج بت دانست: 1) بت فناوری، 2) بت مقررات خودنوشته، 3) بت اعتبارات، 4) بت کارهای خاکی، 5) بت مدارک بالای دانشگاهی، البته این پنج بت نمونه هایی از باورهای غلط ذهنی برخی مدیران و کارکنان است.
1) بت فناوری، اجازه تفکر و تشخیص نیاز حقیقی را نمی دهد و مانع انتخاب صحیح می گردد و پس از انتخاب هم سبب مسخ مدیران ضعیف و ناتوان می گردد، نمونه های این بت در انتقال فناوری لوکوموتیوها، قطارهای خودکشش ... و خرید ماشین آلات مکانیزه تعمیرات خط، سیستم علائم، و قرارداد راه آهن سریع السیر ... مکرر دیده شده است (تین 300276، 290046، 252337).
2) بت مقررات خودنوشته، بسیاری از مقررات وضع شده راه آهن مانند آزمایش ترمز براساس تحلیل غلط از تجربیات و بدون توجه به تجربیات و مقررات دیگرکشورها نگاشته شده و سبب تشدید سوانح یا کند و پرهزینه شدن بهره برداری می گردد (تین 220264)، مثال دیگر این خطا در وضع مقررات حذف افراطی و غیر عقلایی گذرگاه های همسطح در خطوط دوخطه ... است (تین 225568).
3) بت اعتبارات، برای حل مشکلات غالبا بیشترین تمرکز بر اخذ اعتبارات دولتی است و بررسی عمیق و تفکر برای راهکارهای کم هزینه مشکلات یا استفاده از روش های افزایش بهره وری نه تنها مطلوبیت ندارد بلکه برای افراد منفی ارزیابی می شود که یک نمونه آن در موضوع افزایش بهره وری ماشین آلات مکانیزه خط در سال 78 رخ داد که سبب رفع نیاز به خرید شد (تین 231415)، نمونه دیگر این رویکرد کاهش دقت در نظارت بر نگهداری و تلاش برای جلب منابع مالی برای بازسازی لوکوموتیو است (تین 252337).
4) بت کارهای خاکی، تمایل به پروژه های عمرانی به صورت افراطی در راه آهن و شدیدتر در شرکت ساخت مدیران را مدهوش کرده و با وجود محقق نشدن اهداف فرضی اولیه اغلب خطوط جدید، همچنان این روش ها ادامه یافته و منابع عظیمی در حد چندین میلیارد دلار از بودجه کشور را تباه و سبب افزایش هزینه نگهداری بی ثمر و افزایش زیان برای راه آهن میگردد (تین 264591)، این بت در کنار بی توجهی به طبقه بندی خطوط سبب طولانی و پرهزینه شدن احداث خطوط جدید هم می شود (تین 294726).
5) بت واگذاری، با وجود اهمیت خصوصی سازی، انتخاب روش غلط (تفکیک عمودی، تین 269588) و غفلت از ظرفیت تعاونی ها نه تنها رونق در راه آهن ایجاد ننموده بلکه سبب کاهش بهره وری و چندبرابر شدن هزینه های ریلی شده است (تین 303117).
این چند بت (تندیس) به عنوان نمونه هایی از باورهای غلط برخی مدیران و همکاران راه آهن است که طی سالیان سال در اذهان شکل گرفته و نیاز به بررسی بیشتر برای آسیب شناسی و ریشه یابی دارد، ولی هدف اصلی از بیان آنها تاکید بر ضرورت استفاده از تجربه مرحوم شهریار است که با شکستن آنها در طی مدت 15 سال توانست دوره جدید زندگی پرخیر و برکت خود را آغاز نماید.
