◄ نقش آفرینی دونالد ترامپ در کریدور زنگزور پس از حدود 40 سال

تین نیوز |

بهمن زاده:  پس از حدود 40 سال، کریدور زنگزور که در دوران شوروی دایر بود، با تحولات سیاسی و لجستیکی حادث در منطقه و فرصت یابی بازیگران جدید، چون آمریکا، اسرائیل و ترکیه و در اوج درگیری های روسیه در اوکراین و ایران در مباحث هسته ای و... ، و بدون توجه به امکان و احتمال مقابله و مخالفت آنها و با نقش آفرینی خاص ترامپ، به ویژه توان اجرایی و عملیاتی وی و در تداوم سیاست های کاهش نفوذ انرژی ایران در منطقه، عملا کلید خورد.

در یک رویداد تاریخی، روسای جمهور ارمنستان و آذربایجان در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۴۰۴ (۸ اوت ۲۰۲۵) در کاخ سفید و در حضور دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، توافقنامه صلحی را امضا کردند که به چهار دهه مناقشه بین دو کشور پایان می دهد. این توافق که با میانجیگری آمریکا حاصل شده، تحولات مهمی در منطقه قفقاز جنوبی ایجاد خواهد کرد.

 جزئیات توافقنامه صلح:

 ۱. تعهد به صلح دائم

- دو کشور متعهد شدند که برای همیشه به تمامی درگیری ها پایان دهند

- روابط دیپلماتیک را از سر بگیرند

- به حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند 

۲. ایجاد کریدور ترانزیتی "مسیر ترامپ"

- این کریدور با نام رسمی "مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی"بین المللی" (TRIPP) شناخته می شود

- طول این مسیر ۴۳.۵ کیلومتر است و بخش اصلی خاک آذربایجان را به منطقه نخجوان متصل می کند 

- این مسیر امکان تردد آزاد مردم و کالاها را بین ترکیه و آذربایجان و از آنجا تا آسیای مرکزی فراهم می کند و در حقیقت استفاده آذری ها از مسیر بیله سوار-جلفا در ایران را حذف میکند

- آمریکا مسئولیت ساخت و توسعه این کریدور را بر عهده خواهد داشت و احتمالا مدیریت بهره برداری از آن

- مدت زمان این توافق برای کریدور زنگزور ۹۹ سال تعیین شده است

 ۳. همکاری های اقتصادی و فناوری:

- شرکت های آمریکایی در آذربایجان و ارمنستان سرمایه گذاری های کلانی انجام خواهند داد 

- متعاقبا و در تکمیل این توافقنامه، توافقات دوجانبه در حوزه های انرژی، فناوری و هوش مصنوعی امضا خواهد شد 

- ترامپ پیش بینی کرد این توافق منجر به توسعه زیرساخت های قابل توجه توسط شرکت های آمریکایی شود 

 ۴. تغییرات در روابط دفاعی

- آمریکا محدودیت های همکاری دفاعی با آذربایجان را لغو کرد 

- انتظار می رود به سرعت همکاری های امنیتی بین آمریکا و هر دو کشور گسترش یابد

واکنش های بین المللی

 واکنش ترکیه:

- ترکیه از این توافق استقبال کرده و آن را تحولی بسیار مهم برای ارتقای صلح و ثبات منطقه ای خواند 

- آنکارا اعلام کرد به مشارکت در اقدامات برای تحقق این صلح ادامه خواهد داد 

 واکنش روسیه

- غیبت روسیه در این مذاکرات چشمگیر بود 

- این توافق به نظر می رسد نقش سنتی و تاثیر گذار روسیه به عنوان میانجی در منطقه را تضعیف کرده است 

 واکنش ایران

- مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، در یک عکس العمل متعامل با این تحولات، اظهار داشت در صورت داشتن روابط خوب با همسایگان، نیازی به نگرانی درباره ایجاد کریدور زنگزور نیست 

- علی اکبر ولایتی، مشاور امور بین الملل رهبر ایران، با واکنش تندی گفت: هر حکومتی که بخواهد تجربه شکست خورده قبلی را تکرار کند، با برخورد محکم ایران روبرو خواهد شد 

 نکات برجسته مراسم امضا

سخنان ترامپ

- ترامپ این رویداد را "روز واقعاً بزرگی" توصیف کرد 

- او ادعا کرد: "آنها (ارمنستان و آذربایجان) به مدت ۳۵ سال با هم جنگ کرده اند اما هم اکنون با هم دوست هستند" 

- ترامپ به رهبران دو کشور گفت: "هر موقع رابطه خوبی نداشتید، به من زنگ بزنید تا موضوع را حل و فصل کنم" 

سخنان رهبران ارمنستان و آذربایجان

- الهام علی اف این توافق را "یک رویداد تاریخی" خواند و گفت در حال ایجاد فصل جدیدی در روابط با آمریکا هستند 

- نیکول پاشینیان، گفت این توافق "معامله بزرگی برای صلح" است که جهان را به جای بهتری تبدیل خواهد کرد 

پیشنهاد جایزه نوبل صلح

- رهبران دو کشور پیشنهاد دادند ترامپ را برای جایزه نوبل صلح معرفی کنند 

 تحلیل پیامدهای توافق

 پیامدهای منطقه ای

- این توافق معماری امنیتی منطقه قفقاز را تغییر خواهد داد 

- نفوذ روسیه در منطقه کاهش می یابد 

- نقش ترکیه و آمریکا در قفقاز تقویت می شود 

 پیامدهای اقتصادی

- این توافق می تواند سالانه میلیاردها دلار تجارت جدید ایجاد کند 

- ارمنستان از انزوای اقتصادی خارج می شود 

- آذربایجان و ارمنستان، موقعیت خود را به عنوان مرکز ترانزیت و لجستیک تقویت می کند 

چالش های پیش رو

- اجرای کامل توافق به ویژه در مورد کریدور زنگزور نیازمند زمان و سرمایه گذاری های بزرگی  است که باید در گذر زمان مورد تجربه واقعی قرار گیرد

- واکنش روسیه و ایران به کاهش نفوذشان در منطقه نامشخص است، درگیری های روسیه در اوکراین و ایران با مشکلات داخلی و درگیری با اسرائیل و آمریکا و چالش های بزرگ در این حوزه، شاید فرصت کافی برای این اقدام آمریکا را فراهم نمود. 

- ایجاد اعتماد و تعامل واقعی بین مردم  آسیب دیده دو کشور در طول 40 سال گذشته، نیازمند زمان و محصول این توافقات است و نیاز به زمان دارد

 نتیجه گیری

این توافق تاریخی که با میانجیگری آمریکا حاصل شده، می تواند فصل جدیدی در روابط ارمنستان و آذربایجان و همچنین تحولات ژئوپلیتیک منطقه قفقاز ایجاد کند. موفقیت نهایی آن به اجرای کامل مفاد توافق و واکنش دیگر بازیگران منطقه ای و تداوم عملی و عملیاتی و اقتصادی طرف های ذیربط و به ویژه ترکیه  خواهد داشت.

* کارشناس ترانزیت و حمل و نقل بین المللی