بازی بزرگ در قفقاز: روسیه مقابل ایران

لاوروف وزیر امورخارجه روسیه ارمنستان را تهدید کرد باید به آذربایجان اجازه بدهد ، براساس توافقنامه آتش بس، پس از جنگ سال ۲۰۲۰ آذربایجان و ارمنستان بلافاصله کریدور زنگزور را احداث کند.

این در حالی است که آیت الله خامنه ای صراحتا بعد از جنگ دوم قره باغ بین آذربایجان و ارمنستان اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی اجازه تغییر مرزها را نخواهد داد. در صورتی که با فشار روسیه این اقدام صورت بگیرد الی الابد دسترسی ایران به قفقاز و مسیر شمالی ایران به اتحادیه اروپا قطع خواهد شد و تبعات آن قرن ها بر ایران سایه خواهد افکند.

در حال حاضر ارمنستان مانع این کریدور نیست و می گوید این قسمت چهل کیلومتری کریدور که از خاک ما واقع عبور می کند را با اخذ عوارض تزانزیتی راه اندازی می کنیم اما آذربایجان با حمایت ترکیه و اخیرا هم روس ها بدنبال اشغال استان سیونیک ارمنستان  و مرتبط کردن نخجوان به سرزمین اصلی آذربایجان هستند.

روس ها بر خلاف انگلیسی ها که منافع خود را در بلند مدت می بینند و آمریکایی ها عموماً منافع خود را در میان مدت، روس ها منافع خود را در کوتاه مدت دنبال می کنند.

در حال حاضر روسیه با راه اندازی جنگ در اکراین و تحریم های گسترده آمریکا و غرب بسیار در تنگنا قرار گرفته است و با محدود شدن درآمد های ارزی خود از صادرات نفت و گاز  بشدت بدنبال بازار های جدید می باشد.

کریدور زنگزور چه اهمیتی برای روس ها دارد ؟

درصورتی که این کریدور عملیاتی شود ، روس ها می توانند کالا ها و گاز خود را از این مسیر به ترکیه و سپس به دیگر مناطق جهان برسانند و آذربایجان با مصرف گاز روسیه گاز خود را به اروپا صادر کند.

از جهت امنیتی هم روس ها با سیطره بر این کریدور مانع نفوذ ناتو در منطقه خواهند شد و مسیر ترکیه ، آذربایجان ، و آسیای میانه را در چتر امنیتی خود می گیرند.

از سوی دیگر روس ها طی سه سال گذشته بشدت دنبال تکمیل کریدور شمال_جنوب بودند تا با تکمیل خط آهن رشت_ استارا این کریدور را عملیاتی کنند و تامین مالی یک میلیارد یورویی آن را هم به عهده گرفته اند اما از سوی ایران کندی هایی انجام شد و می شود که برای آقای پوتین که شخصا وبا تعیین نماینده ویژه موضوع را پیگیری می کند ، قابل درک نبود و بنظر می رسد نا امیدی از پیشرفت تکمیل کریدور شمال _جنوب روس ها را به سمت کریدور میانی یا همان زنگزور سوق داده است. 

به نظر می رسد وزارتخانه های خارجه ، راه و نفت بایستی با درک شرایط فعلی کشور و نیاز روس ها به کریدور شمال جنوب در جهت فعال سازی و تکمیل راه آهن رشت_آستارا و اجرایی نمودن تفاهم نامه انتقال گاز روسیه به ایران و ترانزیت آن به پاکستان و هند مانع اجرایی شدن پروژه زنگزور و کریدور میانی شوند ضمن اینکه انتقال گاز روسیه از طریق ایران مانع اجرایی شدن خط تاپی(انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند) خواهد شد و منافع دراز مدتی هم برای ایران از این طریق تامین می شود.

مقامات ایران صریحا به روس ها باید تفهیم کنند ، ایران در جنگ روسیه با اکراین خسارت های بزرگی در منافع مادی و معنوی داشته است و این رویکرد به کریدور میانی قابل قبول برای دولت و مردم ایران نیست و زخمی جدید بر جراحت های تاریخی ایران و روسیه خواهد بود.

از سوی دیگر باید توجه داشته باشیم تکمیل کریدور شمال_جنوب که تامین کننده منافع و امنیت ملی ایران می باشد و همه کارشناسان و متخصصان و شورای عالی امنیت ملی ایران برآن صحه گذاشته است ، چه کسانی تاکنون مانع اجرایی شدن آن هستند ، نفوذی ها فقط در سیاست داخلی حضور ندارند ، باور کنیم عدم منافع اقتصادی دراز مدت و ژئوپلتیکی ایران برای سازمان های جاسوسی و اطلاعاتی و آمران نفوذی ها مهمتر است.

باید باور داشت موقعیت ژئوپولتیک ایران برایشان خطرناک تر از نوع حکومت در ایران است.