◄ همبستگی آماده‌ به کاری، قابلیت اعتماد و کیلومتراژ لوکوموتیو ها

عباس قربانعلی بیک: آمار حمل و نقل ریلی کشور در سال 1403 در 90 صفحه حاوی اطلاعات ارزشمندی از شبکه، ناوگان، عملکرد و نیروی انسانی راه آهن از سوی دفتر آمار منتشر شده و در صفحات 59 تا 67 به اطلاعات بخش کشش و وضعیت انواع لوکوموتیوها پرداخته است.

با توجه به حجم بالای داده در این جداول که تحلیل (روند، ترین ها و همبستگی، تین 254806) را دشوار می نماید، جدولی خلاصه از داده های لوکوموتیوهای اصلی باری و مسافری تهیه شده که علاوه بر تعداد کل 11 نوع لوکوموتیو اصلی مهم، تعداد درسرویس (گرم)، آماده بکاری، کیلومتراژ سالانه، و شاخص متوسط فاصله بین خرابی ها، مفاخ (MDBF) هم بدین شرح در آن گنجانده شده: 

لوکوموتیو مسافری زیمنس: تعداد کل 150، گرم 76، آمادگی 51%، کیلومتراژ 382 هزار، مفاخ 28.3 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری GT26CW راه آهن: تعداد کل 165، گرم 92، آمادگی 56%، کیلومتراژ 192 هزار،  مفاخ 7.3 هزارکیلومتر. 

لوکوموتیو باری GT26CW-MP راه آهن: تعداد کل 75، گرم 52، آمادگی 69%، کیلومتراژ 126 هزار،  مفاخ 3.9 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری  U30Cراه آهن: تعداد کل 19، گرم 9، آمادگی 47%، کیلومتراژ 79 هزار،  مفاخ 3.6 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری C30-7 راه آهن: تعداد کل 41، گرم 25، آمادگی 61%، کیلومتراژ 113 هزار،  مفاخ 3.3 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری آلستوم راه آهن: تعداد کل 49، گرم 20، آمادگی 41%، کیلومتراژ 92 هزار،  مفاخ 1.7 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری GT26CW خصوصی: تعداد کل 104، گرم 88، آمادگی 85%، کیلومتراژ 187 هزار،  مفاخ 3.3 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری MAP24 خصوصی: تعداد کل 77، گرم 57، آمادگی 74%، کیلومتراژ 145 هزار،  مفاخ 2.7 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری آلستوم خصوصی (مپنا): تعداد کل 50، گرم 15، آمادگی 30%، کیلومتراژ 149 هزار،  مفاخ 1.9 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری DF8 خصوصی: تعداد کل 31، گرم 18، آمادگی 58%، کیلومتراژ 104 هزار،  مفاخ 2.9 هزارکیلومتر.

لوکوموتیو باری  CDN10خصوصی: تعداد کل 6، گرم 1، آمادگی 17%، کیلومتراژ 29 هزار،  مفاخ 1 هزارکیلومتر. 

کل لوکوموتیوهای بالای 3 هزار اسب: تعداد کل 767، گرم 453، آمادگی 59%، کیلومتراژ 193 هزار، مفاخ 5.1 هزارکیلومتر.

کل لوکوموتیو باری بالای 3 هزار اسب: تعداد کل 617، گرم 377، آمادگی 61%، کیلومتراژ 153 هزار، مفاخ 3.6 هزارکیلومتر.  

توضیح: به جز تعداد کل، گرم و آماده بکاری، اطلاعات کیلومتراژ، تعدادخرابی و متوسط فاصله بین خرابی (مفاخ) لوکوموتیوهای بخش خصوصی برای سهولت فقط مربوط به مالکین دارای بیشترین لوکوموتیو از آن نوع می باشد و برای کل ناوگان تعمیم یافته است. 

بررسی همبستگی شاخص های آماده به کاری، کیلومتراژ متوسط و متوسط فاصله بین خرابی ها نشان می دهد که با حذف داده لوکوموتیو زیمنس، همبستگی بین MDBF و کیلومتراژ از ۰.۸۱ به ۰.۷۳ کاهش یافته، اما همچنان رابطه ای قوی بین این دو شاخص برقرار است. این موضوع تأیید می کند که در ناوگان معمولی کشور، لوکوموتیوهای قابل اعتمادتر مسافت بیشتری طی می کنند.

نکته جالب، افزایش معنادار همبستگی بین آماده به کاری و MDBF از ۰.۴۱ به ۰.۵۶ است که نشان می دهد در ناوگان عادی، لوکوموتیوهایی که زمان بیشتری در سرویس هستند، از قابلیت اطمینان بهتری نیز برخوردارند. همچنین رابطه بین آماده بکاری و کیلومتراژ از ۰.۵۹ به ۰.۶۸ بهبود یافته که مجدداً بر ارتباط مستقیم بین حضور در سرویس و مسافت طی شده تأکید دارد.

در میان لوکوموتیوهای باقیمانده، GT26CW  متعلق به راه آهن با MDBF برابر ۷۳۳۳ کیلومتر (احتمالا بیشتر برای مسافری) و آماده بکاری 56% و GT26CW  متعلق به البرز با آماده بکاری چشمگیر 85% و کیلومتراژ ۱۸۷ هزارکیلومتر، عملکرد درخشانی داشته اند. لوکوموتیوهای MAP24 فولاد نیز با آماده بکاری 74% و عملکرد متعادل، جایگاه مناسبی در ناوگان دارند. در مقابل، برخی لوکوموتیوها با چالش های جدی مواجه هستند؛ CDN10 البرز با آماده به کاری تنها 17% و MDBF برابر ۱۰۱۴ کیلومتر، آلستوم مپنا با آماده به کاری 30% و MDBF برابر ۱۹۰۲ کیلومتر، و آلستوم راه آهن با آماده به کاری 41% و MDBF برابر ۱۶۷۲ کیلومتر، در رده های پایین عملکرد قرار گرفته اند. این تحلیل جامع نشان می دهد که ناوگان لوکوموتیو کشور با وجود چالش های موجود، از پتانسیل قابل توجهی برای بهبود شاخص های نگهداری (کیفیت، کمیت و حتی هزینه و ایمنی، RAMS) برخوردار است.