◄ خلاصه استاندارد UIC 320، محاسبه بهره وری راه آهن
استاندارد UIC 320 با عنوان «محاسبه بهره وری راه آهن»، که از سوی اتحادیه بین المللی راه آهن ها (UIC) منتشر شده است، به عنوان یک راهنمای جامع، مفهوم، روش های محاسبه و چالش های مرتبط با اندازه گیری بهره وری در راه آهن را تشریح می کند.
عباس قربانعلی بیک: استاندارد UIC 320 با عنوان «محاسبه بهره وری راه آهن»، که در اول ژانویه 1978 از سوی اتحادیه بین المللی راه آهن ها (UIC) منتشر شده است (همچنان معتبر و مورد استناد)، به عنوان یک راهنمای جامع، مفهوم، روش های محاسبه و چالش های مرتبط با اندازه گیری بهره وری در راه آهن را تشریح می کند. این سند بر این نکته تأکید دارد که بهره وری به عنوان یک مفهوم اقتصادی، اغلب به درستی درک نمی شود و اندازه گیری آن با دشواری هایی همراه است. بهره وری در اصل به عنوان اثربخشی استفاده از عوامل تولید در فرآیند تولید تعریف می شود و می توان آن را به صورت نسبت خروجی (تولید) به ورودی (عوامل تولید) بیان کرد.
این سند سه رویکرد اصلی برای اندازه گیری بهره وری معرفی می کند: بهره وری جزئی، بهره وری بر اساس ارزش افزوده و روش های اندازه گیری بهره وری کلی. بهره وری جزئی (شاخص های بهره وری)، این رویکرد که در بخش دوم سند به تفصیل شرح داده شده، بر اندازه گیری بهره وری نسبت به یک عامل تولید واحد متمرکز است. این روش به دلیل سادگی و مستقیم بودن، در ابتدا مورد توجه راه آهن ها قرار گرفت. سند شاخص های بهره وری جزئی را به دو دسته اقتصادی (نسبت خدمات ترافیک ارائه شده به یک عامل تولید) و فنی (نسبت خدمات عملیاتی ارائه شده به یک عامل تولید) تقسیم می کند. شاخص های کلیدی معرفی شده عبارتند از: بهره وری ساعت کار (واحد-کیلومتر یا تن-کیلومتر ناخالص به ازای هر ساعت کار واقعی)، بهره وری انرژی (واحد-کیلومتر یا تن-کیلومتر ناخالص به ازای هر واحد معادل کالری انرژی مصرفی)، بهره وری ناوگان کشش (واحد-کیلومتر به ازای هر واحد قدرت نصب شده وزنی)، بهره وری ناوگان مسافری (صندلی-کیلومتر موجود به ازای هر صندلی ارائه شده) و بهره وری ناوگان باری (تن-کیلومتر موجود به ازای هر تن ارائه شده)، (واحد-کیلومتر برابر جمع تن کیلومتر و نفرکیلومتر است و تعبیر دیگر واحد حمل).
سند نحوه استخراج داده های لازم برای محاسبه این شاخص ها را از آمارهای UIC را ارائه ولی هشدار می دهد که این شاخص ها به تنهایی نمی توانند تصویر کاملی ارائه دهند، زیرا بهبود در یک شاخص ممکن است ناشی از سرمایه گذاری در عامل دیگری باشد.
سند سه مفهوم را معرفی می کند: ارزش افزوده ناخالص (GVA)، ارزش افزوده خالص (NVA) و ارزش افزوده تعدیل شده (AVA). سپس بهره وری کلی نیروی کار به عنوان ارزش افزوده تعدیل شده به ازای هر نفر-ساعت محاسبه می شود. داده های لازم برای این محاسبات از جداول مالی آمار UIC استخراج می شوند. این سند خاطرنشان می سازد که برای محاسبه دقیق، باید داده ها به قیمت های ثابت تبدیل شوند تا اثرتورم حذف گردد. بخش سوم به روش های پیشرفته برای اندازه گیری بهره وری کلی می پردازد که در آن زمان به طور گسترده در راه آهن ها به کار گرفته نشده بودند مانند (Surplus Method) و (Purely Marginal Method).
ارزیابی بر مبنای هزینه یابی: این روش پیشنهاد می کند که اگر هزینه های سال جاری تحت شرایط اقتصادی سال پایه محاسبه شوند، کاهش هزینه ها می تواند نشان دهنده افزایش بهره وری باشد. این روش با استفاده از داده های موجود مقرون به صرفه است.
شاخص های بهره وری در استاندارد 320 ظاهرا قدیمی (1978) ولی همچنان معتبر بوده و میتوانند برای بررسی روند بهره وری در هر راه آهن استفاده شوند و با ملاحظاتی برای مقایسه بهره وری با سایر راه آهنها بکار روند (تین 298779)، چهار شاخص بهره وری لکوموتیو (واحد حمل بر تعدادکل لکوموتیوها)، بهره وری واگن (تن کیلومتر بر واگن)، بهره وری خط (تن ناخالص بر کیلومتر شبکه) و بهره وری نیروی انسانی (تن کیلومتر خالص بر نفرسال) در بخش بار و در بخش مسافری نفرکیلومتر بر واگن اهمیت ویژه دارند.
با آسیب شناسی عدم تحقق قانون مدیریت سوخت 1386، نقش احداث خطوط غیر بهره ور آشکار میگردد که نه تنها گره ای از مشکلات راه آهن نگشودند بلکه هزینه نگهداری مازاد بر راه آهن تحمیل کردند (تین 264591). یکی از مهمترین آثار و نتایج افزایش بهره وری سودآوری و جذابیت بیشتر سرمایه گذاری بخش خصوصی است (تین 274595). نتیجه دیگر رویکرد بهره وری در سالهای نخست برنامه، تشخیص اولویت هاست که کسری بودجه و تورم را کاسته و بهره وری سرمایه را می افزاید (تین 309748).
با بررسی تجربیات دیگر کشورها در زمینه افزایش بهره وری راه آهن، علاوه بر جبران عقب افتادگی از متوسط شاخصهای جهانی، میتوان پندهایی را از برترینها کسب نمود، مانند افزایش سرعت بازرگانی، افزایش بارمحوری، برقی کردن خطوط (تین 307728).
* گزارهنمای گویا از NotebookLM
بهرهوری راهآهن، خلاصه استاندارد UIC 320
۵ دقیقه، ۲۴ مگ
بهرهوری راهآهن، خلاصه استاندارد UIC 320
۱۶ دقیقه، ۲۹ مگ
بهرهوری راهآهن، خلاصه استاندارد UIC 320
