انواع تفکر و کاربرد آن در صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی
تفاوت زندگی انسان ها در سوال ها و پرسش هاست. ذهنی که سوال ندارد پاسخ اگر روبه روی چشمان او هم باشد ، آن را نمی بیند. سوال و پرسش به صورت اشتباه نیز تفکر را به بیراهه می کشاند. سوال و پرسش نازل و غیر ریشه ای ، تفکر را به پاسخ های سطحی و موضعی می رساند.
ظرف ذهن Mind توسط میلیاردها فکر Thought خودآیند و سیال اشغال می شوند. افکار ارادی و انتخابی ما در میان انبوه افکار غیرارادی ، تفکر Thinking نامیده می شوند.
تفکر بر اساس سوال ها (Question - که قبلا پاسخ داده شده و جواب آنها درخواست Ask می گردد) و پرسش ها (Inquire - که قبلا پاسخ داده نشده و جواب آن ها پرس و جو Query و بررسی Investigate می شود) شکل می گیرد.
تفاوت زندگی انسان ها در سوال ها و پرسش هاست. ذهنی که سوال ندارد پاسخ اگر روبه روی چشمان او هم باشد ، آن را نمی بیند. سوال و پرسش به صورت اشتباه نیز تفکر را به بیراهه می کشاند. سوال و پرسش نازل و غیر ریشه ای ، تفکر را به پاسخ های سطحی و موضعی می رساند.
انواع تفکر و نمونه مثال های کاربرد آن در صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی می توانند موارد ذیل باشند:
۱- تفکر قیاسی Deductive: نتیجه گیری جزئی از کلیات - تشخیص و عیب یابی Troubleshooting هواپیماها ، ناوبری Navigation ، برنامه ریزی عملیات پرواز دیسپچ
۲- تفکر استقرایی Inductive: نتیجه گیری کلی از جزئیات - بررسی سوانح هوایی ، تعمیرونگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان RCM و سلامت هواپیماها IVHM
۳- تفکر واگرا Divergent: بررسی سناریوها و راه حل های یک مسئله - طراحی هواپیماها و دستورالعمل ها - آموزش خلبانی و سیمولاتور - کنترل ترافیک هوایی و مسئله توالی ورود و خروج باند فرودگاه ها
۴- تفکر همگرا Convergent: پیدا کردن یک جواب مناسب - تعمیر و نگهداری داده محور تجویزی ، مدیریت ریسک داده محور شاخص های کلیدی عملکرد ایمنی
۵- تفکر انتقادی Critical: فکر کردن درباره خود تفکر و مدیریت تفکر - بیشترین کاربرد در هوانوردی ، تصمیم گیری صحیح ، حل مسئله ، ارتباطات درست بین متخصصان هوانوردی ، هشیاری موقعیتی ، مدیریت تهدید و خطا TEM ، مدیریت عملیات پروازی ، حفظ کنترل هواپیما در حین پرواز و پیشگیری از LOC-I و CFIT
۶- تفکر خلاق Creative: تفکر واگرا + تفکر همگرا - نوآوری های خلاقانه ، مدیریت درآمد و هزینه در شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها ، بهبود تجربه مسافران ، بهبود کارآیی ها و تعالی عملیاتی
۷- تفکر ناب Lean: تفکر انتقادی + تفکرخلاق - کاهش تاخیرات و بهبود عملکرد به موقع OTP ، بهبود فرآیندهای Ground Handling و Turn Around در فرودگاه ها ، بهینه سازی برنامه ریزی عملیاتی دیسپچینگ پرواز ، برنامه ریزی کرو ، مدیریت سوخت هوانوردی ، کاهش هزینه های شرکت های هواپیمایی
۸- تفکر سیستمی Systems: تفکر سیستمیک و سیستماتیک ، بررسی و اهمیت روابط متقابل بین اجزای مختلف یک سیستم برای شناسایی نحوه تعامل و تأثیر آنها بر یکدیگر - مدیریت ایمنی و امنیت SMS-SeMS ، مدیریت شرکت های هواپیمایی فرودگاه ها و سازمان هواپیمایی کشوری ، مدیریت ترافیک هوایی ATC+ATFM ، مدیریت ناوگان Fleet Management
۹- تفکر استراتژیک Strategic: برنامه ریزی کسب و کار شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها Business Plan ، توسعه و بهبود چرخه ها Pairing در جداول Timetable هفتگی Weekly پروازها در شرکت های هواپیمایی ، برنامه ریزی مسیر Route Planning ، طراحی آمیخته بازاریابی Marketing Mix در شرکت های هواپیمایی و برنامه ریزی خرید ، تامین و کسب Acquisition ناوگان هوایی Fleet Planning
۱۰- تفکر عینی و ادراکی Perceptual: آموزش خلبانی ، کنترل ترافیک هوایی
۱۱- تفکر انتزاعی و مفهومی Conceptual: طراحی های مفهومی ، مدیریت ترافیک هوایی ، تصمیم گیری مشارکتی CDM
۱۲- تفکر انعکاسی Reflective: توسعه و ترویج فرهنگ ایمنی ، بهبود فرهنگ و اخلاق سازمانی
۱۳- تفکر خطی و غیرخطی Linear and non-linear : خطی در تدوین دستورالعمل ها SOPs ، غیرخطی در مدیریت بحران و طرح اقتضایی Contingency Plan هوانوردی
۱۴- تفکر منطقی Logical: تصمیم گیری داده محور هوانوردی AD3M ، مدیریت ناوبری ، پرواز و ایمنی
۱۵- تفکر شهودی Intuitive: تصمیم گیری های سریع Here and Now هوانوردی ، Crew Resource Management، CRM ، مدیریت تیمی ، تصمیم گیری طبیعت گرایانه NDM هوانوردی
۱۶- تفکر تحلیلی Analytical: شناسایی مشکلات بالقوه و پتانسیل های رشد و توسعه ، تجزیه و تحلیل و ارزیابی ایمنی ، ممیزی و بازرسی رگولاتوری
۱۷- تفکر سنتزی Synthetic: تفکر سیستمی + حل مسئله ، مدیریت OCC در شرکت های هواپیمایی
۱۸- تفکر متقاطع Cross: تفکر اشتراکی بین افراد - هوشیاری موقعیتی اشتراکی در هوانوردی SSA ، ممیزی ایمنی LOSA
* خلیل الله معمار زاده کارشناس هوانوردی
