◄ چرا راه آهن مدرن و سریع السیر یکی از مهمترین زیرساخت های اقتصادی کشور است؟

سید حسین میرافضلی:   سال 1304 بود که قانون انحصار قند و شکر برای تامین مصارف راه آهن تصویب شد. راه آهن سراسری ایران، یک راه آهن به طول ۱۳۹۴ کیلومتر و دارای ۲۳۰ تونل و ۴۱۰۰ پل است که در دوران پادشاهی رضا شاه از ۲۳ مهر ۱۳۰۶ تا ۲۷ مرداد ۱۳۱۷ ساخته شد این راه آهن ۱۰٫۱ میلیارد ریال هزینه داشت و گران ترین و بزرگ ترین پروژه صنعتی ایران تا به آن روز بود.

راه آهن سراسری، تهران را از طریق بندر ترکمن به بندر امام خمینی در خلیج فارس متصل می کند  تا سال 1356 خطوط ریلی مهم دیگری از جمله آهن تهران شمال،  تهران زنجان،  تهران تبریز، تهران مشهد، بندر ترکمن گرگان، کاشان بافق زرند، قم یزد و ... ساخته شدند.

طول شبکه ریلی اصلی ایران تا سال 1356 به حدود 4600 کیلومتر رسید از سال 1356 تا کنون طول خطوط ریلی اصلی ایران به حدود 12 هزار کیلومتر رسیده است.

طی 36 سال بعد از پایان جنگ تحمیلی حدود 7500 کیلومتر خطوط ریلی اصلی در ایران احداث شده که برای احداث این میزان شبکه ریلی حدود 10 میلیارد دلار سرمایه گذاری شده است یعنی به طور متوسط سالانه 278 میلیون دلار  در این 36 سال میزان فروش نفت و گاز و میعانات نفتی ایران بیش از 1200میلیارد دلار بوده است. در مجمع طی 36 سال گذشته کمتر از یک صدم درآمد های نفتی در یکی از مهمترین زیرساخت های اقتصادی کشور سرمایه گذاری شده است.

ایران باید به هر طریق ممکن سالانه یک میلیارد دلار در توسعه شبکه ریالی و قطارهای تندرو سرمایه گذاری نماید. عدم سرمایه گذاری لازم در شبکه ریلی و احداث هزاران کیلومتر خطوط ریلی پر سرعت منجر به خسارت های سنگین جبران ناپذیر و غیر قابل بخششی شده است که از جمله آنها عبارتند از: کشته و مصدوم  قطع عضو و قطع نخاع و آسیب های ماندگار سالانه حدود 250هزار نفر در سوانح جاده ای به سبب عدم توسعه قطارهای پر سرعت و سرمایه گذاری لازم در توسعه زیرساخت های ریلی، از دست دادن فرصت های ترانزیت و حمل و نقل بین المللی و پائین نگه داشتن جایگاه ایران در مزیت های حمل و نقل سریع و گسترده،  آلودگی هوا و انواع بیماری ها و عواقب حاصل از آن به سبب عدم سرمایه گذاری لازم در شبکه ریلی و ده ها خسارت جبران ناپذیر و غم انگیز دیگر، هر روز تاخیر در تامین سرمایه مورد نیاز جهت توسعه قطارهای پرسرعت،   ظلم عظیم و نابخشودنی در حق ملت و میهن است

چرا راه آهن مدرن و سریع السیر یکی از مهمترین زیرساخت های اقتصادی کشور است:

1-در صورت توسعه شبکه مدرن ریلی و احداث خطوط قطارهای سریع بین شهرهای پر جمعیت و افزایش سهم راه آهن از جابجایی مسافر به صد میلیون نفر در سال می رسید منجر به جلوگیری از کشته شدن سالانه تا ده هزار نفر و پیش گیری از مصدوم شدن و قطع عضو و قطع نخاع و معلولیت های دائمی حداقل 50 هزار نفر در سال می گردید. هزینه های درمان مصدومیت های ناشی از تصادفات و سوانح جاده ای ده ها هزار میلیارد تومان در سال است.

2- هزینه های وارده به خودروها ناشی از تصادفات جاده ای، ده ها هزار میلیارد تومان در سال است. 

3-در صورت توسعه شبکه ریلی و اتصال همه شهرها و مراکز صنعتی و اقتصادی کشور به شبکه ریلی پر سرعت، مصرف گازوئیل روزانه حدود سی میلیون لیتر کاهش می یافت که ارزش این کاهش مصرف برابر هفت میلیارد دلار در سال و معادل 210 میلیارد دلار در سی سال گذشته می شد.

4- در صورت سرمایه گذاری مناسب در توسعه زیرساخت های ریلی جذابیت ترانزیت از طریق ایران افزایش می یافت و ایران می توانست سالانه ده ها میلون تن بار را با سرعت در مسیر شمال به جنوب و شرق به غرب جابجا نماید.

5- قطارهای پر سرعت نیاز به استفاده از خودرو شخصی جهت جابجایی در مسیر های طولانی را در حد زیادی کاهش می دهد و مصرف بنزین را حداقل 30 میلیون لیتر در روز کمتر می نماید در صورتی که شهرهای بزرگ و پر جمعیت با قطارهای سریع السیر به هم متصل بودند سالانه بیش از 8 میلیارد دلار و در سی سال گذشته 240 میلیارد دلار در مصرف بنزین صرفه جویی می شد.

6- توسعه شبکه ریلی و قطارهای سریع السیر منجر به کاهش آلودگی هوا و میلیاردها دلار هزینه های سالیانه  و انواع بیمارهای ناشی از آن می گردد.

7- شبکه ریلی مدرن و قطارهای سریع السیر جایگاه ایران را در معادلات جهانی ارتقا می بخشد و عزت و اقتدار کشور را افزایش می دهد.

8- قطارهای سریع السیر منجر به کاهش فاصله شهرها و بستری برای توسعه پایدار می باشد.

9- قطارهای سریع السیر منجر به توسعه بنادر و شهرهای بندری و توزیع متوازن تر جمعیت در کشور می شوند.

10- قطارهای سریع السیر شهرها را به هم نزدیک می کنند قطاری که با سرعت 250 کیلومتر بر ساعت فاصله زمانی بین بوشهر یا عسلویه تا شیراز  را یک ساعت می کند در واقع این بنادر را به مراکز کشور نزدیک نموده است. در صورت اتصال شهرهای بندری به مناطق مرکزی کشور با قطارهای سریع السیر بستر برای تحول و پویایی شهرهای بندر فراهم می گردد و جمعیت شهرهای بندری افزایش می یابد و برنامه توسعه دریا محور در عمل رونق خواهد گرفت.

* سیدحسین میر افضلی کارشناس اقتصادی