◄ منطق اقتصادی کریدور غرب به شرق از مسیر ایران/ چرا کریدور زنگزور به نتیجه نخواهد رسید؟

سید حسین میرافضلی: سالانه میلیون ها تن بار بین غرب و شرق جهان جابجا می شود عمده بار شرق مربوط به چین و پاکستان و هند و شرق هندوستان و عمده کالاهای غرب نیز مربوط است به اروپا و ترکیه و بارهایی که از قاره آمریکا می آیند. 

با خط آهن می توان حجم زیادی بار را با سرعت و امنیت بین شرق و غرب جهان  جابجا کرد. روش حمل و نقل ترکیبی ریلی  جاده ای و دریایی نیز قابل استفاده است   که هزینه و زمان حمل را افزایش می دهد.  

از اروپا تا ترکیه و ایران خط آهن با خطوط ریلی مشابه وجود دارد که با افزایش کیفی و کمی این خطوط می توان ظرفیت جابجایی را تا چند برابر افزایش داد. 

جاده ابرایشم قدیم نیز از مسیر ترکیه و قفقاز،  غرب را به چین و جنوب شرق آسیا متصل می نمود که ورودی آن از سمت غرب استامبول و بنادر گرجستان بوده اند. 

مطلوب ترین مسیرها برای ایجاد کریدور بین المللی غرب به شرق به شرح زیر است:

- خط آهن ترکیه  ایران چین و کریدور ترکیه  ایران  هند جنوب شرق آسیا

- خط آهن استامبول  بندرعباس 

- خط آهن گرجستان ارمنستان  ایران چین و کریدور گرجستان ارمنستان  ایران هند جنوب شرق آسیا

- خط آهن گرجستان  ارمنستان   بندرعباس

- خط آهن اروپا  گرجستان  ارمنستان  ایران

- کریدور کانال دانوب دریای سیاه ولگا دریای خزر  بندر انزلی  بندرعباس یا به سمت خط آهن شرقی غربی چین 

کریدور زنگزور از چند جهت به نتیجه نخواهد رسید و گزینه مناسبی نخواهد بود: 

- اول اینکه ایران و ارمنستان اجازه قطع ارتباط مرزی را نخواهند داد.

- حتی اگر بار با خط آهن ترکیه به دریای خزر هم برسد، مجدد باید سوار کشتی شود در ترکمنستان دوبار بار قطار شود و این انتقال بار از ریل به کشتی و از کشتی به ریل هم زمان بر و هم هزینه بر است. 

- این مسیر برای اتصال به هندوستان و جنوب شرق آسیا با مشکلات زیادی مواجه می شود.

- احداث خط آهن از ترکمنستان به پاکستان در آن مسیر کوهستانی بسیار هزینه بر است و زمان زیادی نیاز دارد. 

لذا مناسب ترین راه،  تعامل با ایران است و این کار کم هزینه تر از پیچاندن لقمه بین گردن و دهان است.

با انعقاد یک قرارداد جامع بین المللی بین ایران و ترکیه می توان کریدورهای اصلی و اقتصادی ذکر شده را فعال نمود. از مسیر ایران می توان سالانه ده ها میلیون تن بار را با سرعت بین شرق و غرب عالم جابجا نمود و ایران و ترکیه می توانند تفاهم راهبردی بلند مدت و ماندگاری در این خصوص داشته باشند  اما چنانچه ترکیه بخواهد ایران را با اتکا به طرح غیر قابل تحققی چون زنگزور دور بزند و از این طریق به منافع ملی ایران ضربه وارد نماید(که هرگز اجازه تحقق چنین نقشه ای داده نمی شود) در آن صورت ایران می بایست  در فعال نمودن کریدور ارمنستان به بندر پوتی گرجستان تسریع نماید. 

مراحل فعال نمودن کریدور ایران قفقاز: 

قرارداد یا تفاهمنامه بلند مدت بین ایران  ارمنستان و گرجستان جهت سرمایه گذاری در اتصال خط آهن ایران به ارمنستان منعقد و هر چه سریعتر اقدامات اجرایی آغاز گردد.  هزینه اجرای طرح در چارچوب قرارداد توسط طرفین تامین شود. 

تا زمان راه اندازی خط آهن فوق انتقال بار از بنادر جنوبی ایران به مقصد اروپا توسط خط آهن تا نزدیک مرز ارمنستان منتقل و از مرز تا خط آهن موجود ارمنستان گرجستان بارها با کامیون منتقل و مجدد بارها به خط آهن منتقل گردند. 

ایران می تواند تفاهمنامه های راهبردی با چین و هند و اروپا جهت فعال نمودن کریدور شرق به غرب منعقد نماید و ضمن ارائه پیشنهادهای جذاب بتواند مسیر اصلی جاده ابریشم مدرن را که از ایران می گذرد فعال نماید. 

این اقدام ضمن درآمد های اقتصادی قابل توجه، منجر به افزایش سطح امنیت و جایگاه بین المللی ایران خواهد شد. 

کریدور ایران هم شامل مسیر دریایی از بنادر جنوبی به سمت چین و هند و شرق آسیا می باشد و هم از طریق خط اهن به خط آهن شرقی غربی چین متصل می گردد لذا قابلیت جابجایی حجم عظیم بار در سناریوهای مختلف حسب سفارشات مشتریان را خواهد داشت. جابجایی بار از طریق شبکه ریلی ضمن سرعت و امنیت و قابلیت حمل بار انبوه، میزان مصرف سوخت بسیار کمتری نسبت به کامیون دارد و به طور متوسط مصرف سوخت برای حمل هر تن بار با ریل حدود یک ششم حمل و نقل جاده ای است لذا با لحاظ قیمت جهانی سوخت، هزینه سوخت برای جابجایی حجم انبوه بار در مسیرهای بین المللی با شبکه ریلی بسیار کمتر از حمل و نقل جاده ای می باشد.

 * سید حسین میر افضلی   کارشناس حمل و نقل