◄ پندهایی در طرح اتصال بندر فاو عراق به ترکیه

بر گزارش تاریخ 27 می (6 خرداد) خبرگزاری رویترز، عراق پروژه ریلی - جاده ای 17 میلیارد دلاری اتصال آسیا - اروپا را آغاز نمود و به گفته فرحان الفرطوسی مدیرکل بنادر عراق هدف از اجرای این مسیر، توسعه بندر بزرگ فاو به ترکیه در تلاش برای ایجاد یک مسیر ترانزیت در رقابت با کانال سوئز است و در عین حال هدف فقط حمل بار نیست و مسیر ریلی مذکور قابلیت عبور قطارهای مسافری با سرعت 300 کیلومتر بر ساعت را نیز فراهم می سازد و مسیر فوق جاده و خطوط لوله نفت و گاز را هم در بر خواهد داشت.

- بهمن ماه گذشته گزارشی از جلسه کارشناسی اتصال بندر فاو عراق به ترکیه منتشر شد (تین نیوز / کد خبر 251960) که در آن به مطالعات دانشگاه مالمو سوئد در سال 2010 برای آنالیز مسیرهای چند وجهی از طریق عراق در مقایسه با مسیر دریایی کانال سوئز اشاره گردید و در پی آن ، دیگر کارشناسان نظراتی را در تاثیر این طرح بر مسیرهای ترانزیت ایران به ویژه رشت آستارا بیان کردند.

بیشتر بخوانید:

بندر فاو؛ رقیبی بزرگ برای ایران

-  22 سال پیش (1380) اجلاس کریدور تراسکا (TRACECA= کریدور ترانزیتی اروپا - قفقاز - آسیا) برای تسهیل عبور قطارهای باری اروپا - آسیا از مسیر دریای خزر با کشتی های رو رو در باکوی آذربایجان تشکیل گردید و از مرحوم دکتر دادمان به عنوان وزیر راه و ترابری ایران برای حضور دعوت شد و از کشتی های رورو برای جابجایی واگن های باری نیز بازدیدی به عمل آمد.

- به نوشته RailFreight (20230425) خطی که عراق را به ترکیه متصل می کند در حال شکل گیری است و به گفته وزارت حمل و نقل عراق، این راه آهن 1175 کیلومتری از بندر فاو عراق تا بندر مرسین ترکیه (دریای مدیترانه) امتداد خواهد داشت.

فاز اول این پروژه در سال 2021 به پایان رسید. فاز 2 که انتظار می رود تا سال 2025 ادامه یابد، مستلزم ساخت یک پایانه کانتینری و همچنین تونل های بزرگ زیردریایی است که به بندر ام القصر متصل می شوند. برای این پروژه، قراردادی به ارزش بیش از 2.5 میلیارد یورو در سال 2020 با شرکت کره ای مهندسی و ساختمان دوو منعقد شد. فاز سوم و نهایی این پروژه شامل ساخت حدود 100 پست اسکله خواهد بود. ... اهمیت هند به عنوان یک کشور صادراتی در حال افزایش است و این امر در علاقه به کریدور شمال جنوب (INSTC)  از بمبئی تا روسیه مشهود است. مسیر ترانزیتی ایران و آذربایجان هنوز واقعیت ندارد و با خیزش ناآرامی ها در قفقاز، بعید است این مسیر ترانزیتی به زودی به بهره برداری برسد .(احتمالا سناریو بعدی)

- به گزارش ZAWYA (20230424): وزارت حمل و نقل عراق اعلام کرد این پروژه به طول 1175 کیلومتر شامل یک مسیر دوخطه برقی پرسرعت باری و مسافری است و عراق را از طریق بندر فاو که در دست ساخت است و به عنوان یکی از بزرگترین پایانه های کانتینری جهان با ظرفیت 99 میلیون تن در سال طراحی شده به ترکیه و اروپا متصل می نماید (آغاز از 2024).

- به نوشته Railway.Supply (2023028): کریدور ریلی 1200 کیلومتری عراق با عبور از بصره، دیوانیه، نجف، کربلا و موصل به مرز ترکیه خواهد رسید. این پروژه شامل یک مسیر دوخطه برقی باری و مسافری پرسرعت است، ظرفیت اولیه سالانه نزدیک 4 میلیون کانتینر (36 میلیون تن) و 22 میلیون تن فله و پس از آن برنامه افزایش این مقدار به ترتیب به 70 میلیون تن و 33 میلیون تن تا سال 2038 است. راه آهن دو خطه متصل به بندر باید آن را قادر سازد روزانه 80 تا 90 زوج قطار را جابجا کند.

- بیشتر مدیران به این خبر منفی می نگرند ولی به نظر می رسد ابعاد فنی کریدور ریلی عراق - ترکیه که ظاهرا مورد حمایت شدید اروپا و آمریکا است می تواند علاوه بر سوق دادن ما به واقع گرایی بیشتر نسبت به درآمد ترانزیت، درک بهتر انتظارات شرکت های فورواردر از کریدور، سبب پژوهش برای یافتن گزینه هایی که سریعتر به بهره برداری می رسند شده، رویکرد سنتی وزارت راه، راه آهن، شرکت ساخت، شرکت های مشاور، پیمانکاران و ... را به ظرفیت خطوط، تعداد قطار، سرعت، ترکیب بار و مسافر، تعامل با بنادر و ... را تغییر دهد که آثار آن برای حمل و نقل انبوه در صنایع، معادن، انرژی، ایمنی و جابجایی مسافر ارزشمند خواهد بود.

- برای نمونه ظرفیت راه آهن رشت آستارا (با استقراض 1600 میلیون دلار) قابل توجه است؛ در حالی که ظرفیت بار رشت تا قزوین، زیر 3 میلیون تن اعلام شده که 1.5 میلیون آن یا 10 درصد  بار وارده از آستارا (۱۵ میلیون) بدون بارهای بنادر انزلی و کاسپین قابل استفاده است (تین نیوز / کد خبر 256899) که در مقایسه با ظرفیت 100 میلیون تنی (90 زوج قطار) کریدور فاو نیاز به اندیشه فراوان دارد.

 * کارشناس حمل و نقل