◄ از زکات اسب تا مالیات بر خودروهای لوکس

حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر هنگامى که او را به فرماندارى مصر برمی گزینند چنین نوشته اند (نامه 53 نهج البلاغه):   ... تا خراج (مالیات) آن دیار را جمع آورد، با دشمنانش نبرد کند، کار مردم را اصلاح، و شهرهاى مصر را آباد سازد (تین 271983).

رهبر معظم انقلاب در اول سال فرمودند: هدف کلی برنامه هفتم، شکوفایی اقتصاد، همراه با عدالت است. لکن برای پایان برنامه اهدافی را ذکر کرده اند که این اهداف خیلی مهم است: تک رقمی کردن تورّم؛ اصلاح ساختار بودجه؛ تحوّل در نظام مالیاتی.

در دوران خلافت حضرت علی (ع) با یک سیاست مالی جالب مواجه میشویم. اعمال زکات بر اسب. این عمل، بینش جالبی را در مورد سیاست های اقتصادی اولیه اسلامی ارائه می دهد و مشابهت های شگفت انگیزی با سیستم های مالیاتی مدرن، به ویژه مالیات بر خودروهای لوکس دارد. بر اساس برخی اسناد تاریخی، حضرت علی (ع) برای هر اسب یک دینار زکات وضع نمودند.

برای درک اهمیت این سیاست، ابتدا باید شرایط اقتصادی آن زمان را درک کنیم. یک دینار، یک سکه طلا با وزن تقریبی 3.55 گرم ارزش قابل توجهی داشت (تقریبا برابر یک سکه نیم بهار آزادی). تقریباً معادل قیمت یک گوسفند و معادل یک ماه دستمزد یک سرباز در ارتش اسلام بود. (دوگونه از ششگانه دیه قتل نفس برابر 1000 گوسفند سالم یا 1000 دینار طلا است).

ارزش اسب ها بر اساس نژاد، کیفیت و کاربرد مورد نظر بسیار متفاوت بودند. یک اسب 20 تا 50 دینار ارزش داشت، درحالی که اسب های عربی با کیفیت تا 100 دینار یا بیشتر، به فروش می رسیدند. در موارد استثنایی، اسب های با ارزش مخصوص می توانستند حتی به 1000 دینار هم برسند. با توجه به این مقادیر، زکات یک دینار به ازای هر اسب نشان دهنده نرخ مالیات تقریبا 2 درصد برای یک اسب متوسط بود. این نسبت 2 درصد به ویژه زمانی جالب است که آن را با مالیات خودروهای لوکس مدرن مقایسه کنیم.

اگرچه به طور مستقیم معادل نیستند، اما هر دو نشان دهنده تلاش هایی برای مالیات بر دارایی های با ارزش بالا هستند که اغلب با ثروت و موقعیت مرتبط هستند. زکات اسب، با نرخ حدود 2% آن، مالیات قابل توجهی بود، اما نه بیش از حد سنگین. 

همسان سازی خودرو لوکس

به سرعت به امروز می رسیم، و یک همتای مدرن در مالیات خودروهای لوکس می یابیم که در کشورهای مختلف اجرا می شود.

نمونه های مشابه مالیات بر خودرو لوکس در سایر کشورها

سیستم مالیات بر خودروهای لوکس استرالیا (LCT، Luxury Car Tax) نمونه جالبی را برای مقایسه ارائه می دهد. LCT استرالیا از تعریف آستانه استفاده می کند. برای سال مالی 2023-2024، آستانه LCT استرالیا برای خودروهای کم مصرف (با مصرف 7 لیتر در 100 کیلومتر یا کمتر)  AUD89332 و برای سایر خودروها AUD 76950 تعیین شده است (بترتیب معادل 58552 و 50436 دلار آمریکا، قابل توجه اینکه با مبلغ 60000 دلار میتوانید یک بنز CLE یا BMW کلاس 5 خریداری کنید).

مالیات LCT با نرخ 33 درصد بر مبلغی که از این آستانه ها فراتر می رود، اعمال می شود. این سیستم یک رویکرد ظریف برای مالیات خودروهای لوکس ایجاد می کند. برای خودروهای دارای ارزش کمتر از آستانه، LCT اعمال نمی شود. هنگامی که ارزش خودرو از آستانه فراتر رفت، مالیات فقط به مقدار بالاتر از آستانه اعمال می شود. مثلا یک خودروی معمولی با ارزش AUD 100000 مالیاتLCT  آن برابر AUD 7606 (4987 دلار آمریکا) است و LCT  یک خودروی کم مصرف با همان قیمت،  AUD3520 (2308 دلار آمریکا) است.

این ساختار پیشرو به این معنی است که در حالی که یک خودرو درست بالاتر از آستانه ممکن است با نرخ موثر مالیات 1-2 درصد  (مشابه زکات اسب) مواجه شود. یک وسیله نقلیه لوکس سطح بالا ممکن است با نرخ موثر 7-8 درصد یا بیشتر مواجه شود (LCT در کنار سایر مالیات هاست). مقایسه زکات اسب و LCT استرالیا، رویکرد مشابهی در مالیات بر دارایی های لوکس نشان می دهد.

مزایای اقتصادی و اجتماعی مالیات بر خودرو لوکس

تولید درآمد، هدف هر دو سیستم ایجاد درآمد از دارایی های لوکس است (صاحبان این دارایی ها ظرفیت بیشتری برای مشارکت در بودجه عمومی دارند).

 برابری اجتماعی، مالیات بر کالای لوکس را می توان به عنوان تلاش هایی برای کاهش نابرابری ثروت، در نظر گرفت.

با اصلاح نظام مالیاتی، علاوه بر کاهش شدید تورم و شکاف طبقاتی، شاهد هدایت سرمایه گذاری مردم به سوی کارهای تولیدی خواهیم بود، همچنین مشارکت مردم در پروژه های عمرانی نیمه کاره افزایش خواهد یافت.

مالیات بر کالای لوکس تمایل به سرمایه گذاری در تولید و بورس را بیشتر میکند. در عین حال منابع مالی بانکها بجای سوداگری، درجهت ایجاد اشتغال هدایت میگردد. (یک تیر و هفت نشان با اصلاح نظام مالیاتی،تین 236916).