◄ ریل‌گذاری مجلس و قطار دولت

نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی جلسات رسمی خود را با پیام رهبر معظم انقلاب در روز چهارشنبه 99/3/7 آغاز نمودند. ایشان با اشاره به قرار داشتن مجلس در راس امور در نگاه امام راحل (ره)، به 2 موضوع اقتصاد و فرهنگ به عنوان صدر فهرست اولویت‌های کشور اشاره و مجلس را به ریل گذار توسعه تشبیه کردند.

در موضوع اقتصاد با تاکید بر لزوم تلاش فکری و عملی در باب معیشت طبقات ضعیف، راه درست را عمل به توصیه صاحب نظران و اصلاح خطوط اصلی اقتصاد یعنی اشتغال، تولید، ارزش پول ملی، تورم اسراف و امثال آن اعلام نمودند. 

همچنین با اشاره به سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و تنظیم برنامه هفتم به عنوان وظایف نزدیک مجلس یازدهم، توجه به کاهش نقش تعیین کننده نفت خام در منابع مالی دولت را به نمایندگان توصیه نمودند.

چنانچه سه محور اصلی اقتصادی مورد تاکید این پیام که عبارتند از اشتغال، حفظ ارزش پول ملی و بودجه مستقل از نفت و وظیفه ریل‌گذاری مجلس برای حرکت دولت را در نظر بگیریم نکات جالبی در این تمثیل می‌توان یافت.

هرچند طراحی خطوط ریلی ظاهری بسیار ساده دارد و تصور می‌شود مانند طراحی جاده است که گروهی از مهندسین عمران می‌توانند این کار را به‌گونه شایسته انجام دهند ولی در واقع این‌گونه نیست.

طراحی جاده از این حیث نسبتاً ساده است که نوع ناوگان اعم از خودروهای سواری و تجاری (اتوبوس، کامیون و ...) استاندارد و شناخته شده است و این درحالی است که در صنعت ریلی ناوگان با وجود داشتن استانداردهای گسترده با یکدیگر ترکیب شده و یک قطار را تشکیل می‌دهند که ویژگی‌های دینامیکی متفاوتی با یکایک ناوگان مربوطه دارد.

با این توضیح طراحی مسیرهای باری، مسافری، ترکیبی، حومه و ... ویژگی‌های گوناگون و بعضاً متضادی دارند که باید در طراحی مسیر مورد توجه قرار گیرند، اگر قطار باری را اقدامات برای پیشرفت اقتصاد و قطارهای مسافری را عدالت اجتماعی فرض کنیم که هر دو مورد تاکید پیام رهبری بوده باید به مسیر بهینه برای هر دو هدف بیاندیشیم.

هرچند بسیاری از قوانین ما مشابه خارجی دارد ولی باید توجه داشته باشیم ما به عنوان یک کشور پیشاهنگ در توجه همزمان به هر دو بعد پیشرفت مادی و معنوی یا بهتر است بگوییم اقتصادی و عدالت اجتماعی در چارچوب مبانی اسلامی باور داریم و این به این معنی است که باید دائما نتایج تردد قطار در این ریل‌گذاری (توسط مرکز پژوهش‌ها و دیوان محاسبات و ...) بررسی و ارزیابی و در صورت لزوم مسیر ریل‌گذاری شده اصلاح (بحث نسخ قوانین زائد و مزاحم و اجتناب از تکثر و تعدد قوانین) یا مشخصات قطار (ساختار دولت، اندازه دولت، اختیارات و ...) به طور متناسب تنظیم گردد. 

همانگونه که بی‌توجهی به نکات گفته شده در بخش ریلی و طراحی ضعیف خطوط سبب کاهش اثربخشی احداث خطوط ریلی می‌شود که نمونه آن در برخی خطوط ریلی کشور در واقعیت کاملاً مشهود است، بی‌توجهی به این مبانی در ریل‌گذاری به سمت قله‌ها علاوه بر بالابردن زمان و هزینه، سرمایه بزرگتر یعنی اعتماد مردم را کاهش خواهد داد.

از مواردی که در تمثیل طراحی و ریل‌گذاری خطوط در ایران و جهان می‌تواند در بخش تدوین قوانین استفاده شود می‌توان به اصلاح مسیرها یا احداث واریانت و مسیر جدید (شامل قوس تونل و پل)، اصلاح مشخصات روسازی، افزایش طول ایستگاه‌ها، دوخطه و برقی کردن، بهبود سیستم علائم و ... برای افزایش سرعت قطارهای مسافری یا افزایش ظرفیت باربری قطارهای باری و نهایتاً بهبود شاخص‌های اقتصادی اشاره نمود و در قطع وابستگی به درآمد نفتی هم می‌توان به افزایش بهره‌وری و رفع نیاز به کمک‌های دولت برای توسعه این زیرساخت اشاره داشت (مانند ژاپن و آمریکا).

یکی از مهمترین نکات در طراحی و احداث یک راه‌آهن مناسب و کارآمد لزوم تعامل مهندسین سه رکن اصلی حمل و نقل ریلی یعنی زیرساخت، ناوگان و بهره‌برداری برای طراحی خطوط است که در اینجا با مانندسازی به مجلس، دولت و قوه قضائیه تشبیه می‌گردد که در پیام رهبر عزیز انقلاب نیز به قابل اجرا بودن و داشتن ضمانت اجرا تعبیر شده است.