◄ مقایسه سیستم حمل و نقل ریلی دیزلی و برقی: با برقی سازی راه آهن، با لوکوموتیو های دیزل الکتریک فعلی چه کنیم؟
برخی نگران هستند که با برقی سازی خطوط راه آهن با لوکوموتیو های دیزل الکتریک فعلی چه کنیم؟در پاسخ باید گفت که این نگرانی بی محل است.
سعید قصابیان:
مقدمه : مطالعات امکان سنجی برقی کردن راه آهن ایران به دهه پنجاه بر می گردد اما این پروژه هنوز هم به مرحله اجرا نرسیده است. این مطالعات گاهی برای مسیر های خاصی بوده ( تهران خرمشهر ، بافق بندر عباس، تهران مشهد ) و گاهی کل خطوط را شامل می شده ( از جمله مطالعات مرکز تحقیقات راه آهن و دانشکده راه آهن دانشگاه علم و صنعت و مطالعات مشاورین مختلف[i]) .
از آنجا که برقی سازی نه یک الزام و ضرورت بلکه یک انتخاب است و با توجه به چالش های پیش رو از جمله :
-
هزینه های شیفت از سیستم دیزل الکتریک به سیستم تمام برقی (اعم از سرمایه گذاری در زیر ساخت، هزینه نگه داری زیر ساخت ( شبکه بالاسری علاوه بر خط و ابنیه)، تامین ناوگان برقی، سیستم نگه داری ناوگان و تامین انرژی قطار و . . )
-
نحوه تامین مالی این پروژه
-
اولویت بندی و فاز بندی اجرای پروژه
-
نرخ برگشت سرمایه گذاری در این پروژه
باید توجیهات و استدلال های قوی و دلایل کافی برای صرف چنین هزینه ها روی میز تصمیم گیران گذاشته شود. بدیهی ست انجام محاسبات دقیق کمی و محاسبه نرخ برگشت داخلی( IRR ) و رسیدن به قیمت تمام شده پروژه بازای هر مسافر ( یا بازای هر کانتینر) باید به مشاور ذی صلاح و واجد شرایط سپرده شود. گرچه چندین بار مطالعه برقی کردن انجام شده، اما همه این مطالعات به دلیل گذشت زمان و تغییر شرایط ( به خصوص شرایط مالی) برای کاربست امروز قطعاً نیاز به بازنگری دارند.
با توجه به محدودیت منابع، بدیهی ست که پروژه برقی کردن نمی تواند در کل شبکه اجرا شود و لذا اولویت بندی اجرای پروژه ( بر اساس انبوهی و سهم ریل از حمل بار و مسافر و گلوگاه های ترافیکی شبکه ریلی) نیز باید از مشاور مطالبه شود.
در این شرایط و در غیاب یک مشاوره قوی، در این سلسله یادداشت ها تلاش شده ویژگی های عنوان شده برای برقی سازی در ترازوی علمی ارزیابی شوند. هر بار یک جنبه از برقی سازی به صورت یک موضوع مورد بحث قرار می گیرد و انشالله به فرایند تصمیم گیری کمک خواهد کرد[ii].
موضوع اول به مقایسه راندمان در دو سیستم، موضوع دوم به نسبت توان به وزن لوکوموتیوها، موضوع سوم به مزیت لوکوموتیو برقی در گلوگاه های ترافیکی،موضوع چهارم به اولویت بندی برقی سازی، موضوع پنجم به مقایسه آلایندگی دو سیستم با توجه به شرایط ایران و موضوع ششم سهولت و قیمت تعمیرات و نگه داری لوکوموتیو ها را با هم مقایسه کرد و موضوع هفتم به رفع نگرانی از بابت تامین برق برای برقی سازی راه آهن پرداخت که همگی در آرشیو " تین نیوز " در دسترس هستند.
موضوع هشتم: نگرانی از بابت کنار گذاشتن سیستم دیزل الکتریک
برخی نگران هستند که با برقی شدن خطوط راه آهن با لوکوموتیو های دیزل الکتریک فعلی چه کنیم؟
در پاسخ باید گفت که این نگرانی بی محل است چرا که:
اولا) قرار نیست همه خطوط کشور برقی بشوند. لذا همیشه به تعدادی لوکوموتیو دیزل الکتریک برای خطوط غیر برقی و مانور نیاز هست.
ثانیا) همین برقی کردن محدود، به صورت تدریجی انجام خواهد شد.
ثالثا) عمر تعدادی از لوکوموتیوهای دیزل الکتریک فعلی همین امروز هم به پایان رسیده و باید کنار گذاشته شوند.در فرایند برقی سازی، تعدادی از لوکوموتیو های برقی جای لوکوموتیو های دیزل الکتریک فرسوده را خواهند گرفت که به معنای نوسازی ناوگان است.
پایان
[i] مانند ایتالفر، سیسترا، مترا و نماد مبتکر.
[ii] بدیهی ست برخی فرضیات و اعداد ذکر شده در این محاسبات تقریبی هستند و اعداد حتی الامکان رند شده اند؛ اما شرط سازگاری زمانی در مقایسه کمیت ها رعایت شده است.
