◄ پاسخی به حواشی تن-کیلومتر
دوران بیداری، رشد و شکوفایی علمی و شغلی کامیونداران و رانندگان کشور آغاز شده و روند اثرگذاری زد و بندهای پنهانی و سودجویانه رو به افول نهاده است.
یکی از بازرگاههای الکترونیکی حمل بار که در زمینه تن-کیلومتر فعایت دارد، به دنبال انتشار نقدهایی که از سوی برخی فعالان بخش حملونقل جادهای در مورد فعالیت این بازارگاه منتشر شد، پاسخی در شبکههای اجتماعی منتشر کرد.
در متنی که در شبکههای اجتماعی منتشر شده و نسخهای از آن در اختیار تیننیوز نیز قرار گرفته، آمده است: «خوشبختانه جامعه حملونقلی کشور به این اذعان رسیده است که فصلی نوین در صنعت حملونقل کشور آغاز شده است و نشانههای آن عبارتند از:
- عزم جدی و بیبدیل مسئولان و دستاندرکاران سازمان راهداری در حل مشکلات حملونقل جادهای
- تصویب طرح تن بر کیلومتر به عنوان مبنای علمی محاسبه کرایه حمل بار بعد از چند دهه از اجرای نرخ توافقی
- ورود بازارگاههای الکترونیکی به منظور ایجاد شفافیت و سهولت در حملونقل و حذف واسطههای غیر ضروری و سودجو
- ایجاد سامانه استعلام تن کیلومتر (ساتک) جهت ارایه خدمات قیمتدهی تن بر کیلومتر بهطور رایگان در دسترس عموم
و اتحاد اربابان کف جاده با نخبگان علمی و طراحان فناوری نوین و به عبارت دیگر بروز و ظهور تجربیات ارزنده چند ده ساله حملونقلی در قامت علم و فناوری
برآیند این تلاشها نقطه عطف تحول در صنعت حملونقل کشور است و همگان ثمرات بینظیر آن را در مقاطع پیش رو به چشم خواهند دید.
آری، دوران بیداری، رشد و شکوفایی علمی و شغلی کامیونداران و رانندگان کشور آغاز شده و روند اثرگذاری زد و بندهای پنهانی و سودجویانه رو به افول نهاده است. به مدد خداوند و به دست توانای جامعه کامیونداران و رانندگان کشور و همراهی و همنوایی مسئولان سازمان راهدای، نخبگان علمی و متخصصان فناوری و همدلی شرکتهای حملونقلی صادق و حرفهای و خواهان پیشرفت، دیری نپاید که این قشر زحمتکش و دلسوز از سایه غربت و مظلومیت سالهایی دراز، بیرون خواهد آمد.
در کنار این تلاشها، جمعی از منتقدان هم در حال بررسی اشکالات و نقاط ضعف این تحول هستند و با انتقال ایدهها، دانش و تجربه خود به متولیان امر، به پیشبرد مثبت این تحول کمک میکنند و متأسفانه جمعی هم هستند که در حال ماهیگیری از این آب گل آلود هستند و نه تنها به نقد علمی، فنی و یا حتی تجربی نمیپردازند، که با بیان موارد نامناسب سعی در گمراه کردن اذهان و جلوگیری از این حرکت دارند.
در این راستا، برخی افراد، اشکالاتی را به باروان و سامانه ساتَک نسبت دادهاند که در 6 محور قابل دستهبندی است:
1- اطلاعی از شیوه محاسبه طرح تن بر کیلومتر در دسترس نیست
اصل ایده تن بر کیلومتر بر این مبنا استوار است که هزینه حملونقل کالا، باید بر اساس هزینههای مربوط به آن محاسبه گردد. یعنی تمامی هزینههای مربوط به راهاندازی و نگهداری وسیله حمل، سرمایهگذاری، سود دهی و سایر هزینههای مستتر در این راستا را باید لحاظ کرد و مدنظر قرار داد. به عبارت دیگر میتوان اصطلاح تن بر کیلومتر را به عنوان «تمامی هزینههای حاکم بر کیلومتر» تعبیر نمود.
ایده تن بر کیلومتر یک ایده با سابقه طولانی و البته کاربردی است که در حوزه حملونقل بار زمینی نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورها سالهاست که مورد استفاده قرار میگیرد. شاید بتوان گفت قدیمیترین مقاله علمی در این زمینه در ایران بر میگردد به اوایل دهه شصت که به قلم آقای مهندس دانشمند به نگارش درآمد. پس از آن برای سالیان متوالی در صنعت نفت و پتروشیمی و نیز از سال 92 در صنایع سیمان استان اصفهان در حال اجرا بوده است.
شرکت ایده آوران ارتباطات فهام ایرانیان (باروان) به عنوان بازارگاه الکترونیکی پیشرو، تحقیق و مطالعه بر روی سیستم تن بر کیلومتر را از قریب به 2 سال پیش و قبلتر از مطرح شدن بحث آن در کشور در دوره جدید، آغاز نموده است که گواه این مدعا چاپ مقالهای با عنوان «سیستم خودکار تعیین نرخ حمل بار به صورت زمینی» در هفدهمین کنفرانس بینالمللی مهندسی حملونقل و ترافیک است که در سال 96 در تهران برگزار گردید. این مقاله از لینک زیر در دسترس است:
https://www.civilica.com/Paper-TTC17-TTC17_102
فرمول محاسبه تن بر کیلومتر یک تابع درجه ده است که در دسترس است. این فرمول پیچیده نیست اما چون تعداد دادههای ورودی آن زیاد است و محاسبه آن برای افرادی عادی ممکن است سخت باشد در قالب یک وب سرویس در سامانه ساتک و اپلیکیشن باروان به سادگی قابل محاسبه و بهصورت عمومی در دسترس است!
بسیار بهجاست که ابتدا این حجم از تحقیقات و تجربیات مورد مطالعه قرار گیرد سپس ادعا شود که اطلاعی از شیوه محاسبه تن بر کیلومتر در دسترس نیست!
البته مبرهن است که این پروژه ملی در آغاز راهی بزرگ است و اشکالات و نواقص احتمالی در خود دارد که باید در گذر زمان و با مطالعات و مشورتهای دلسوزان و به صورت هدفمند و مدون حل گردد. ولی اگر بخواهیم یک نگاه حداقلی داشته باشیم میتوان گفت تصویب تن بر کلیومتر به نوعی تایید این مدعاست که میتوان راهکاری علمی برای محاسبه نرخ کرایه در کشور تدوین نمود و این راهکار علمی سبب شفافیت هر چه بیشتر در سیستم حملونقل می شود و از تضییع حقوق کامیونداران و رانندگان کشور و فعالیت سودجویان جلوگیری می کند.
کار بزرگی که در جلسات تن بر کیلومتر طی این چند ماه اخیر رخ داد، در وهله اول، کاری گروهی در کشف قیمتها بود و در وهله دوم محاسبه جداول اکسل هزینه یک کامیون شاخص بهطور مثال کفی 22 تن بر یک مسیر شاخص بهطور مثال بندرعباس به تهران بوده است که حقیقتاً کار سنگین و فشردهای بود که در بستر کارگروهی به دست آمد چرا که فَإِنَّ یَدَ اللَّهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ!
جا دارد از نقش آفرینی ویژه نهادهای دولتی مربوطه بهخصوص سازمان راهدای و بهطور ویژه جناب آقای مهندس حسننیا، مهندس مداح، دکتر دغاغله و دیگر عزیزان و کارشناسان ویژه سامان راهداری که در بخشهای مختلف این طرح دخیل بوداند قدردانی کنیم و حسن نیت و اهتمام ایشان را در حمایت و پشتیبانی از این طرح با وجود تمام حساسیتها و مشکلاتش نصبالعین خود قرار دهیم.
جهت اطلاع باید گفت در جدول تن بر کیلومتر بیش از چند ده فاکتور مختلف در نظر گرفته شده است که هر کدام از کارشناسان سطح عالی سازمان راهداری، با توجه به تخصص و تجربه خود در پایهگذاری یک بخش از طرح جامع تن بر کیلومتر و محاسبات آن اعم از بخشهای سرمایهگذاری، نیروی انسانی، تعمیرات، لاستیک، سختی مسیر و شیب جاده، انواع بارگیر و ... بر اساس اصول علم و دانش همت فراوان داشتهاند. در کنار بخش دولتی، در بخش خصوصی یک نفر در میان ماجرا به عنوان راننده و صاحب تجربه نیز حضور داشته و شرکت باروان به عنوان شرکت دانش محور که 2 سال، وقت تمام مجموعهاش را در حوزه حملونقل کشور صرف کرده و در مجامع مختلف علمی درخشیده و نیز به عنوان نماینده ویژه کانون کامیونداران و رانندگان کشور معرفی شده است، حضور موثر داشته است.
یک چنین تیمی با ترکیبی از بخش دولتی و خصوصی و صنفی، جلسات متعددی را صرف این طرح کردند تا به نتیجه موثر رسید. این قدم اول بود، پس از آن، اقدام مهمتر پیگیری این موضوع در سایر وزارتخانهها نظیر وزارت صنعت، معدن و تجارت، کشاورزی، مجامع امنیتی و شورای سیاستگذاری حملونقل کشور بود که این طرح کامل شکافته شده و با تمام حساسیتهای کشور و مخالفتهای موجود مورد تصویب نهایی قرار گیرد.
اهمیت ویژه این کار در این است که ما در حال پایهگذاری ساختاری علمی در محاسبه نرخ حمل بار هستیم که باعث حذف قاعده بی مبنا و غیرمنطقی نرخ توافقی خواهد شد که سالهای زیادی است بر حملونقل کشور سایه افکنده است. پس قطعاً حواشی و حساسیتهای زیادی همراه دارد که همگی باید سنجیده شود تا با کمترین آسیب از این دورانِ گذار، عبور کنیم.
2- امکان راستی آزمایی سامانه ساتک فراهم نیست
باروان هیچ گونه انحصاری را در طرح تن بر کیلومتر صحیح نمیداند و همانگونه که تاکنون چنین بوده آمادگی کامل برای ارایه کلیه تحقیقات انجام شده را دارد. از این رو از همه علاقمندان و صاحب نظران درخواست میشود همراهی نموده و در پیشبرد هر چه بهتر این طرح کمک کنند. در این راستا حتی Api سامانه ساتک بین برخی از بازارگاههای الکترونیکی تبادل شده تا ضمن تسری این سیستم، اشکالات و خطاهای آن شناسایی و رفع گردد.
3- متخصصین آیتی طراح تن بر کیلومتر، آشنایی کافی با کف جاده ندارند
اشکال دیگری که مطرح شده، محاسبه نرخ حمل بار از مسیر کرج به چالوس است به این استناد که تردد کامیون در آن ممنوع است.
به اطلاع منتقد عزیز میرساند:
اولاً؛ بارگیرهای مختلف و سبکتر نظیر کامیونت، نیسان و ... از این مسیر تردد دارند.
ثانیاً؛ به استناد بارنامه های صادر شده در 2 سال گذشته، ماشینهای سنگین زیادی از مبدأ کرج به چالوس و از این مسیر بارنامه گرفته (مختصاً کامیونهای حمل سوخت) و بهصورت قانونی تردد داشتهاند.
ثالثاً؛ در این کار ما جرمی مرتکب نشدهایم بلکه ما موظفیم در طرح تن بر کیلومتر ضریب کلیه بارگیرها و تمام مسیرها را بدهیم، اینکه در این مسیر ماشینی تردد بکند یا نکند وظیفه تن بر کیلومتر نیست، وظیفه مجریان و در اصل استفاده کنندگان از این طرح است. ما وظیفه داریم مشخص کنیم از این مبدأ به این مقصد با این نوع بارگیر، این عدد علمی و قانونی کرایه شماست. جواز عبور یا عدم عبور کامیونهای سنگین از مسیرهای مختلف با پلیس راه است و آن هم بهطور دورهای و بر حسب نیاز و شرایط کشور تغییر میکند. کشف قیمت حمل بار در تمامی مسیرهای کشور، امری ضروری است و مجوز عبور و یا باز بودن یک مسیر به هر علتی را نباید به موضوع تن بر کیلومتر ربط دهید تا از این رهاورد آن را غیرکارشناسی جلوه دهید!
4- معضل مسیریابی حمل بار
یکی دیگر از موضوعاتی که به عنوان اشکال به تن بر کیلومتر، مطرح شده دقیق نبودن محاسبه مسافت حمل بار است.
بله، محاسبه مسافت حمل بار یکی از چالشهای پیش رو بود، برخی مسیرها و مسافتها کامل مشخص نشده یا نیاز به اصلاح دادههای قبلی داشت، بعد از آن تعیین اینکه از بین مسیرهای مختلف به سمت یک مقصد کدام گزینه مدنظر قرار گیرد نیز برای خود چالشی است. اما این مسایل بهراحتی قابل حل است همچنان که در حوزه مسافربری حل شده است. کافی است از سرویسهای مبتنی بر فناوری نظیر Google map ، OSM و ... استفاده کنیم، تعیین دقیق مسافت بین مبدأ و مقصد، شرایط جاده و ... روی نقشههای الکترونیک امروزی سهل است، وارد سال 2019 شدهایم و اینها در دنیا حل شده، کافی است از این دانش و اطلاعات استفاده بگیریم. اما در نهایت اینکه بهینهترین مسیر کدام است را برآیند تلفیق تجربه رانندگان و هنر استفاده از این پلت فرمها مشخص خواهد کرد!
بههرحال سامانه استعلام تن بر کیلومتر بهصورت یک ابزار فناورانه در دسترس عموم قرار دارد و در ادامه با کمک جامعه حملونقلی کامل و کاملتر خواهد شد.
5- هیچ رابطهای برای شیوه محاسبه نرخ حمل بارگیرهای مختلف با کفی 22 تن تعریفنشده است.
این مورد اصلاً جای نفی و نقد نیست، بلکه جای سوال است و بهتر بود بهجای انتقاد از این زاویه، درخواست توضیح ضرایب میشد.
اما بهطور کلی به عرض میرسانیم خوشبختانه در این طرح، همه انواع بارگیرهای موجود در کشور شناسایی شده است. به استناد آمار سازمان راهداری 85 نوع بارگیر سبک و سنگین در کشور وجود دارد که به آنها کارت سوخت و هوشمند تعلق گرفته است. ما در طرح تن بر کیلومتر ضرایب اینها را حساب کردهایم. الحمدلله اینها آماده شده و مورد قبول سازمان راهداری هم قرار گرفته و امیدواریم این ضرایب نهایی شده و بهصورت قانونی ابلاغ گردد.
مبنای محاسبه ضرایب، در حال حاضر قیمتهایی است که در سالهای گذشته اعمال شده و تحلیل دیتاهای بزرگی است که بر اساس حدود 60 میلیون بارنامه صادر شده در 2 سال اخیر بهدست آمده است.
طرح تن بر کیلومتر در گام اول بر مبنای تریلی کفی 22 تن با ضریب 1 محاسبه میشود. ضریب انواع بارگیرهای مختلف نیز از 0.2 برای نیسان گرفته تا 3 برای کمرشکن یازده محور در فرمول نهایی پیشبینی و محاسبه شده است و نتایج به دست آمده برای بررسی و بازرسی متخصصین حملونقل در سازمان و کانون کامیونداران نیز ارسال شده است. همه این اصول چیده شده است! پس لطفاً نگران نباشید، جداولی که بهدست آمده و ضرایبی که پیشنهاد شده همگی مبانی علمی مفصلی دارد و امکان ارزیابی این دادهها توسط اپلیکیشن موبایل باروان فراهم شده و در سامانه ساتک هم به ارزیابی عمومی گذاشته شده است.
در مسیر اجرای طرح تن بر کیلومتر، برنامهریزیهای گام به گام تدوین کردهایم، این محصول نوپا احتیاج به مراقبت و اصلاحاتی دارد. همانطور که جناب مهندس حسننیا، ریاست محترم سازمان راهداری توصیه و اصرار داشتهاند از ابتدا قرار بوده طی جلسات ماهانه، تمامی نقاط قوت و ضعف طرح بررسی و اصلاحات لازم اعمال گردد. به عنوان مثال، یکی از اشکالاتی که به آن برخوردیم محاسبه میزان مسافت در مسیرهای مختلف بود که بخش اعظمی از آن به کمک ابزارهای نوین فناوری نظیر تطبیق کد مسیرهای سازمان با ابزار گوگل و ... بوده که در فاز اول بالغ بر 57 هزار مسیر میباشد.
علاوه بر همه اینها، ضرایب مختلف سختی مسیر، گرمسیری و سردسیری و ... هر چند آماده است ولی فعلاً اعمال نشده است و در مرحله آغازین اجرای تن بر کیلومتر ضریبی با تلورانس 0.75 تا 1.25 مدنظر سازمان محترم راهداری، لحاظ شده است. مبنای این ضریب پرباری یا کم باری مسیر (عرضه و تقاضای بار در هر مسیر) است که همان ضریب تطبیق مشهوری است که در این ایام به گوش خورده است. این ضریب تطبیق شامل کلیه فاکتورهای مربوط به شیب مثبت و منفی مسیر، سردی یا گرمی و پرباری یا کم باری مسیر است که در قدمهای بعدی در این عدد خام محاسبه شده ضرب خواهد شد.
6- نگرانی از نگاه تبلیغاتی به طرح تن کیلومتر یا سوء استفاده از آن
باروان با برخورداری از فناوریهای روز دنیا در صنعت IT و با رسالت خدمت به ملت پر افتخار ایران، امکانات، دانش و ابزارهای خود را بدون هیچ چشم داشتی در اختیار بخش دولتی و خصوصی نهاده تا بستر اجرای هرچه بهتر این تحول فراهم گردد. حال اگر این موضوع به مذاق برخی خوش نمیآید و تعابیر ناجوانمردانهای از آن دارند گناه ما نیست. اگر باروان در پی ماهها تلاش مداوم، بررسی دادههای میدانی و بحث و تبادل نظر با متخصصان و دست اندرکاران حملونقل و با صرف هزینههای متعدد در شرایط سخت اقتصادی، ابزاری علمی را در دسترس همگان قرار داده تا تک تک افراد بتوانند به صورت شفاف تعرفههای تن کیلومتر مصوب سازمان و عددهای پیشنهادی کانون رانندگان و باروان را مشاهده کنند و نظرات و پیشنهادات خود را نیز ثبت کنند، آیا جرمی مرتکب شده است؟
اینکه سامانه ساتک بدون صرف یک ریال هزینه تبلیغات، هم بهصورت وب سرویس و هم در قالب اپلیکیشن باروان بین رانندگان عزیز و محترم و دیگر فعالان حملونقلی کشور دست به دست میشود و روزانه هزاران بار بهصورت رایگان و بهسهولت استعلام دریافت میگردد، در درجه اول لطف خداست و در درجه دوم اعتماد جامعه حملونقلی کشور بهخصوص کامیونداران و رانندگان سرافراز کشور به خدمتگزاران حقیقی خود است. این اسمش تبلیغ نیست بلکه اعتماد و همدلی دوطرفه است. حال چرا برخی از این موضوع ناراحتند و سعی در تخریب این همکاری دارند خود موضوعی جداست!
خوشبختانه هسته اصلی نخبگان کامیونداران و رانندگان کشور در ارتباط تنگاتنگ با این پروژه هستند و افزون بر آن در سامانه ساتک، جهت رفع اشکالات موجود در بحث قیمتگذاری بخشی جهت دریافت نظرات صاحب نظران این حوزه اعم از رانندگان عزیز و شرکتهای حملونقل و اصناف سراسر کشور نیز در نظر گرفته شد که تا این لحظه نزدیک به یک هزار پیشنهاد در این سامانه توسط این بزرگواران ثبت شده است. به عنوان نمونه، اعداد محاسبه شده در مسیرهای منتهی به اژیه اصفهان، مشکل محاسبه طول مسیر داشت که با پیشنهاداتی که دلسوزان حملونقل کشور در سامانه ساتک مرقوم داشتند، نه تنها از ساتک که از دادههای سازمان راهداری نیز در این مورد رفع عیب گردید. در نتیجه با یک نگاه بسیار ساده به سامانه ساتک مشخص میشود که متخصصین آیتی مربوطه، برای جمعآوری اطلاعات میدانی، تکمیل بانکهای داده و اصلاح اشکالات موجود در قیمتگذاریهای انجام شده، این سامانه را راهاندازی نمودهاند نه برای تبلیغات پیش پا افتاده!...
سخن آخر
باید حملونقل جادهای کالا را به عنوان یک صنعت مجزا بپذیریم، اگر حوزه صنعت تولید کالا تحت تأثیر عوامل مختلف بهخصوص نرخ ارز افزایش قیمت دارد، صنعت حملونقل جادهای کالا هم باید طبق فرمولهای علمی افزایش قیمت داشته باشد تا بتواند زیر فشار سنگین هزینهها به حیات خود ادامه دهد. مزیت دیگر روشن و علمی شدن هزینههای حمل بار در کشور در قالب تن بر کیلومتر، حوزه دولتی، صنایع تولیدی و بازار مصرفی را از بلاتکلیفی قیمت تمام شده کالا بر اساس مبنای بیمعیار توافق خارج میکند و هزینههای حمل بار در هر بازه زمانی به سادگی قابل پیشبینی و محاسبه خواهد شد و همگان میتواند جلو جلو هزینههای تمام شده را بررسی و در برنامهریزیهای اقتصادی خود آیندهنگری لازم را داشته باشند.
بر اساس تحلیل دادههای حجیم حمل بار در کشور در سالهای اخیر، حدود 212 هزار مسیر دارای بارنامه در کشور وجود دارد که اگر آن را در تعداد انواع بارگیر ضرب کنیم تعداد بسیار زیادی مسیر بارگیر وجود خواهد داشت که همه را باید در نظر گرفت و محاسبه کرد. بیشک با استفاده از ابزار ساتک و به دست توانای تک تک شاغلان حملونقل کشور و نخبگان، سیستم تن بر کیلومتر توسعه پیدا کرده و به بلوغ خود میرسد و انشاءالله تمامی ایرادات جزئی و کلی احتمالی مشخص شده و اصلاح میگردد.
ما به عنوان یک بازارگاه الکترونیکی، در این راستا هر آنچه که میتوانستیم انجام دهیم، پیریزی، پیشنهاد و پیگیری آنچه که شرح داده شد، بود. سایر برنامهها و پیشنهادات ما در تعاملی بسیار سازنده با سازمان محترم راهداری و حملونقل جادهای کشور در حال بررسی و انجام است، نظیر موزه بزرگ حملونقل جادهای کشور، اضافه شدن سرفصل آموزش استفاده از فناوریهای نوین در حملونقل و برخی ایدههای کاربردی شگرف دیگر.
خواهش ما این است که به جای تخریب و پرداختن به حواشی، دست به دست هم دهیم تا نهال تن بر کیلومتر به سروی استواری و سهی تبدیل گردد.
در کل، امید داریم آینده پیش رو برای حملونقل کشورمان سالهای بسیار روشنی باشد!»
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.