حمل‌ونقل و لجستیک، موتورهای بازسازی و توسعه

علاوه بر حوادث غیرمترقبه طبیعی، طبق داده های پایگاه داده درگیری های مسلحانه تعداد درگیری هایی که پای دولت ها را هم به میان آورده، در سال ۲۰۲۴ به ۶۱ مورد افزایش یافته است که به نوبه خود رکوردی بعد از جنگ جهانی دوم محسوب می شود. این حوادث همه اجزای زندگی انسان ها ازجمله کسب وکارها را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. آمارهای جهانی نشان می دهد بخش قابل توجهی از کسب وکارهای که تحت تأثیر این بحران ها قرار می گیرند، هرگز احیاء نمی شوند یا به سرعت شکست می خورند؛ این بخشی از گزارشی است که مرکز پژوهش های اتاق ایران آن را منتشر کرده است.

جنگ ها همواره آسیب های عظیمی به زیرساخت های اقتصادی کشورها وارد می کنند، این بحران ها می توانند تأثیرات مخربی بر اقتصاد کشور، به ویژه بر کسب وکارهای کوچک و متوسط (SMEs) که بخش قابل توجهی از اشتغال و تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهند، داشته باشند و آن ها را به شدت آسیب پذیر کنند. اما در عین حال بسترهایی برای بازتعریف اولویت های توسعه ای نیز فراهم می شود. در تجربه کشورهای مختلف، از آلمان و ژاپن پس از جنگ جهانی دوم تا عراق و افغانستان در دهه های اخیر، بازسازی زیرساخت های حمل ونقل و توسعه لجستیک نقش کلیدی در بازگشت به مسیر رشد ایفا کرده است.

در اقتصاد پس از جنگ، اولویت با بازسازی سریع و هوشمندانه شبکه های حمل ونقل زمینی، ریلی، دریایی و هوایی است؛ زیرا این شبکه ها ستون فقرات جابجایی کالا، انسان و سرمایه هستند و بدون آن ها هیچ زنجیره تأمینی نمی تواند پایدار بماند. از سوی دیگر، لجستیک پیشرفته و دیجیتال شده، که توانایی مدیریت مؤثر منابع محدود را دارد، به کشور کمک می کند تا روند بازسازی را با بهره وری بیشتر و هزینه های کمتر طی کند.

اگر بخواهیم به آینده نگاه کنیم، نقش حمل ونقل و لجستیک در اقتصاد پس از جنگ از سه منظر اهمیت خواهد داشت:

۱. تسهیل تجارت و بازسازی داخلی: بازگشایی مسیرهای تجاری و تسهیل ورود تجهیزات، مواد اولیه و کالاهای اساسی به مناطق جنگ زده، اولین و مهم ترین اقدام در مسیر بازسازی اقتصادی خواهد بود. بدون جاده ها، ریل ها و بنادر فعال، بازسازی متوقف خواهد ماند.

۲. ایجاد اشتغال و بازگشت رونق به مناطق آسیب دیده: اجرای پروژه های زیرساختی حمل ونقل، بلافاصله فرصت های شغلی گسترده ای در بخش های مهندسی، ساخت وساز، خدمات و پشتیبانی ایجاد می کند و به بازگشت رونق به مناطق آسیب دیده کمک می کند.

۳. اتصال به اقتصاد جهانی: در دنیای امروز، بدون حضور فعال در زنجیره های لجستیکی جهانی، امکان رشد بلندمدت اقتصادی وجود ندارد. کشورهایی که پس از جنگ در توسعه کریدورهای حمل ونقل منطقه ای و اتصال به بنادر و بازارهای بین المللی سرمایه گذاری کرده اند، روند بازسازی اقتصادی شان بسیار سریع تر و پایدارتر بوده است.

در نهایت، اقتصاد پس از جنگ باید آینده نگرانه بازسازی شود، نه صرفاً بازگشت به وضعیت پیش از جنگ. استفاده از فناوری های نوین لجستیک، برنامه ریزی هوشمند حمل ونقل، و رویکردهای مشارکتی میان بخش خصوصی و دولتی، می تواند اقتصاد را به سطحی بالاتر از پیش از جنگ ارتقا دهد و مسیر توسعه پایدار را هموار کند.

امیدوارم کشورهایی که در آینده با چالش های جنگ مواجه می شوند، از این تجربه های جهانی بهره بگیرند و حمل ونقل و لجستیک را به عنوان موتور اصلی بازسازی اقتصادی خود در نظر بگیرند.