وارونگی دما، مازوت سوزی و بنزین نامرغوب؛ شمال کشور هم در دام آلودگی هوا افتاد
وارونگی دما، مازوت سوزی پنهان برای ذخیره سازی سوخت زمستانی در نیروگاه های اطراف و بنزین نامرغوب موجب آلودگی هوای شمال کشور و خفگی دودآلود داشته است.
حال آذر، آرام آرام پا به ایستگاه میانی می گذارد اما از باران در تهران خبری نیست. در خطه شمال اما، جای ابر، یک پرده ضخیم خاکستری روی شهر کشیده شده که با نام مه دود شیمیایی معرفی می شود.
حجم تصاویر در شبکه های اجتماعی، همان قدر که نفس مردم را تنگ کرده دستگاه های مسئول را هم گیج کرده است؛ هرکس از گوشه ای نظری می دهد، اما هیچ کس یک داده معتبر در دست ندارد. علت روشن است. استان هایی با جمعیتی مجموعاً بیش از ۶ میلیون نفر، تنها سه ایستگاه سنجش آلودگی دارند؛ آن هم ایستگاه هایی که حتی توان ثبت پنج آلاینده اصلی را ندارند. نتیجه این غفلت ساختاری، همان مه آلودگی در تشخیص منبع آلودگی است؛ بحران وقتی شروع می شود که حتی نمی دانیم با چه چیزی طرفیم.
یافته ها اما از زیر پوست این «مه دود» تصویر تندتری بیرون می کشد: چهار متهم اصلی روی میز است:
- مازوت سوزی نیروگاه ها،
- بنزین بی کیفیت،
- ریزگردهای احتمالی خارجی و کاه سوزی.
درحالی که برخی دستگاه ها با شتاب «کاه سوزی» را به عنوان عامل اصلی معرفی کردند، الگوی آلایندگی خلاف آن را نشان می دهد.
نه ریزگردها که معمولاً PM10 را بالا می برند، و نه کاه سوزی که سال هاست روال ثابت پاییز شمال بوده، نمی تواند منشأ جهش ناگهانی PM2.5 باشد؛ آلاینده ای که از منابع متحرک و سوخت های آلوده تغذیه می کند.
از سوی دیگر، مازوت سوزی پنهان برای ذخیره سازی سوخت زمستانی در نیروگاه های اطراف، درست در روزهایی که سفرهای شمالی اوج گرفت، سهمی حدود ۳۰ درصدی در این خفگی دودآلود داشته است. اما ایستگاه های ناقص استان حتی قادر نیستند افزایش SO₂ را ثبت کنند تا ماجرا رسماً تأیید شود.
برآیند این عوامل با یک متغیر حیاتی تشدید شد: هجوم خودروها. فقط در دو روز، تا ۱۳۲ هزار خودروی غیرمحلی وارد استان ها شدند؛ یعنی نزدیک به یک و نیم میلیون مسافر و میلیون ها لیتر بنزین اکتان پایین با گوگرد بالا که در سرمای پاییزی زیر وارونگی دما می سوزد و انباشته می شود. تراکم سفر، سوخت آلوده، نیروگاه هایی که به مازوت پناه برده اند و شهری که تنها یک ایستگاه سنجش دارد.
این همان نسخه ای است که از شمال همیشه سبز، یک اتاق تاریک پر از ذرات معلق ساخته. نه باد می وزد، نه باران می بارد و نه سیاستی درست اعمال می شود؛ تنها چیزی که در این میان پررنگ است، فقدان است. فقدان برنامه و فقدان پاسخ گویی...
