◄ چند دلیل در دفاع از سهمیه قابل فروش بنزین برای همه ایرانیان

یک استاد دانشگاه معتقد است مسئولان نباید در دام تحلیل نادقیق و تا حدی پوپولیستی «افزایش قیمت سوخت باعث افزایش هزینه‌های زندگی دهک‌های پایین می‌شود» بیفتند.

به گزارش تین‌نیوز، حامد قدوسی این مطلب را در کانال تلگرامی خود بیان کرد و گفت: اثر منفی تورم ناشی از افزایش قیمت سوخت برای دهک‌های پایین به مراتب کم‌تر از اثر مثبت مستقیم دریافت پول سهمیه سوخت است.

وی افزود: تخمینش هم ساده است: هر ریال افزایش قیمت سوخت اثر یک به یک روی درآمد این خانوارها دارد ولی اثر چند درصدی روی قیمت تمام‌شده محصولات مصرفی آنان دارد.

وی  با بیان این‌که از دید او طرح «سهمیه برابر بنزین برای همه» به نسبت بسیاری از طرح‌های رقیب دیگر مترقی‌تر و در عین حال متناسب با شرایط اقتصاد سیاسی ایران است، در پاسخ به این پرسش که «چرا بنزین یارانه‌ای بد است» اظهار کرد: افراد مختلف متناسب با زاویه نگاه‌شان پاسخ متفاوتی به این سوال می‌دهند.

قدوسی گفت: مثلا برخی تشویق به مصرف بیشتر و آلودگی و ترافیک را مطرح می‌کنند، عده‌ای دیگر از بار مالی آن برای دولت و عدم صرف این منابع برای مصارف مهم‌تر مثل بهداشت و آموزش نگران هستند و عده‌ای نگران حراج منابع پایان‌پذیر هستند.

به گزارش تین‌نیوز، او تاکید کرد: از دید من مهم‌ترین مشکل سیستم فعلی «تخصیص نابرابر یارانه سوخت بین دهک‌های مختلف» است. در شرایطی که چند دهک اول با سختی فراوان زندگی می‌‌کنند، دو سه دهک بالا حجم بزرگی از یارانه انرژی را - در قالب مصرف شخصی یا شرکت‌های تولیدی انرژی-محور - دریافت می‌کنند و چون دسترسی به رسانه و فضای کارشناسی هم دارند با انواع شیوه‌ها جلوی حذف این یارانه را می‌گیرند.

این استاد دانشگاه در مورد این‌که چرا از سیستم «سهمیه قابل فروش برای همه ایرانیان» دفاع می‌کند؟ گفت: یکی از دلایل این است که در این روش پول ناشی از حذف یارانه سوخت به بودجه دولت بر نمی‌گردد که نگران حیف و میل و مصرف ناکارای آن باشیم، یارانه آزاد شده از دهک‌های بالا مستقیم به دهک‌های پایین می‌رسد و در نتیجه یک ملاحظه مهم اقتصاد سیاسی «سرکه نقد به از حلوای نسیه» - که قبلا بارها در مورد آن بحث کرده‌ایم - در نظر گرفته می‌شود.

او افرود: دلیل بعدی آن است که سهمیه از «خودرو» به «فرد» منتقل می‌شود و نگرانی از توزیع نابرابر یارانه سوخت از بین می‌رود، ضمن این‌که مکانیسم خودکاری برای پرداخت معادل ریالی سهم هر ایرانی از منابع نفتی ایجاد می‌شود یعنی دهک‌هایی که مصرف سوخت بالا دارند، سوخت را مصرف می‌کنند و دهک‌هایی که مصرف سوخت پایین دارند معادل پولی آن را دریافت می‌کنند. به این ترتیب یک مکانیسم تامین اجتماعی حداقلی بر اساس سهم همه ایرانیان از منافع نفتی ایجاد می‌شود.

وی گفت: همچنین اکثریت ایرانیان خودرو ندارند. این گروه همان‌هایی هستند که از «بالا رفتن» هر چه بیشتر قیمت تعادلی سوخت منتفع خواهند شد، چون پرداخت ریالی بیشتری به حساب آنان واریز می‌شود. در نتیجه این طرح حمایت اکثریت برای واقعی‌سازی قیمت سوخت (و منافع جنبی مثل کاهش ترافیک و آلودگی) را خواهد داشت.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: دلیل دیگر موافقتم با این سیستم نیز آن است که نگرانی از انتقال ثروت داخلی از مسیر قاچاق رفع می‌شود و قاچاق در این سیستم تبدیل به «صادرات» می‌شود چون برای قاچاق هر لیتر بنزین به خارج باید معادل ریالی آن - به قیمت نزدیک جهانی - به یک شهروند ایرانی پرداخت شود. در این بین «مازاد» و رانت چندانی برای قاچاق‌چی باقی نمی‌ماند.

قدوسی ادامه داد: اما آیا این سیستم ایده‌آل و بدون مشکل است؟ طبعا نه. خود من می‌توانم چندین اشکال مهم به چنین سیاستی وارد کنم ولی در شرایط فعلی و با در نظر گرفتن محدودیت‌های مختلف، قدم مهمی رو به جلو است.