◄ دستاوردهای ایران و جهان از توجه به تحقیقات/ جایگاه ویژه تحقیقات در شرکت های راه آهن ‌دنیا

عباس قربانعلی بیک: به گزارش گروه مپنا (14040527) در مراسم افتتاح محصول جدید با حضور وزیر نیرو: توربین MGT-75 یک واحد کلاس اِف با توان رقابت با محصولات شاخص بین المللی است که در سیکل ساده 222 مگاوات با راندمان 39.5 درصد و در سیکل ترکیبی 345 مگاوات برق با راندمان 59 درصد برق تولید می کند. (راندمان حدود 10 درصد از محصول قبلی بیشتر و سه برابر توربین های فرسوده است).

این محصول دستاورد سال ها تحقیق و توسعه در گروه مپنا بوده و می تواند الگویی برای بخش های دیگر قرار گیرد (تین 300276).   

بنابر گزارش Statista در سال 2022 جمع هزینه جهانی تحقیق و توسعه به بیش از 2500 میلیارد دلار رسید. موسسه آماری UNESCO بر اساس اطلاعات بانک جهانی در 2025 روند نسبت هزینه به تولید ناخالص داخلی کشورها را از 1996 تا 2021 ثبت نموده که در سال 2020 کمترین مقدار 0.6 درصد در هند و بیشترین 5.7 درصد در رژیم جعلی بود، سپس کشورهای کره جنوبی 4.8 درصد ، آمریکا 3.5 درصد ، ژاپن 3.3 درصد ، آلمان 3.15، انگلیس 2.9 درصد ، چین 2.4 درصد ، فرانسه 2.3 درصد ، کانادا 1.9 درصد قرار داشتند (متوسط جهانی از حدود 2 به حدود 3 درصد ). همچنین به گزارش مرکز آمار اتحادیه اروپا، بودجه سرانه اختصاصی دولت ها برای تحقیق و توسعه در سال ۲۰۲۳ بدین صورت بود:

1) سوئیس ؛۹۱۰ یورو،

2) ایسلند؛ ۷۵۰ یورو،

3) نروژ ؛ ۶۸۰ یورو،

4) لوکزامبورگ ؛ ۶۴۷ یورو، ... .

در صنایع حمل و نقل می توان به هزینه تحقیقات شرکت بوئینگ اشاره نمود که از 1.6 تا 6.5 میلیارد دلار هم رسید (Statista). 

علاوه بر صنایع ریلی، تحقیقات در حمل و نقل (شرکت های راه آهن) هم جایگاه ویژه ای دارد مانند ژاپن (تین 96749)، BHP استرالیا (تین 275466)، آمریکا (تین 290321) راه آهن هند (تین 272363) که زمینه ساز افزایش بهره وری (تین 237558) می گردد. ERRAC اروپا و کنگره جهانی تحقیقات راه آهن (WCRR) هم از بسترهای فراگیر مشارکت در نتایج تحقیقات هستند (تین 248437).    

بی شک، حرکت در مسیر توسعه و پیشرفت، نیازمند نقشه راه هوشمندانه ای در عرصه پژوهش است. محتوای ارائه شده در کتاب نقشه راه بلوغ (تین 292879)، پس از آسیب شناسی قوت ها و ضعف های اقتصادی، صنعتی ... و تبیین بهبود پیوسته و مراحل بلوغ صنعت و خدمات با این توصیه آغاز می شود که ورود به چرخه تحقیقات، بهتر است با تمرکز بر تحقیقات توسعه ای صورت پذیرد. 

این انتخاب، نه از سر بی توجهی به تحقیقات پایه و کاربردی، بلکه به دلیل درنظرگیری معیارهای عملی و مدیریت منابع است. تحقیقات توسعه ای با دارا بودن سه مزیت عمده هزینه کمتر، زمان کوتاه تر و اثرگذاری ملموس و مناسب به عنوان نقطه آغازین ایده آل محسوب می شود. این نوع تحقیق، پلی میان علم و بازار است که می تواند با تبدیل ایده های کاربردی به نمونه های اولیه، محصولات و فرآیندهای جدید، در زمانی کوتاه نتیجه ای قابل مشاهده ارائه دهد و چرخه اقتصاد دانش بنیان را به حرکت درآورد.

این رویکرد، یک نگاه پلکانی به مقوله پژوهش است. موفقیت در مرحله تحقیقات توسعه ای، خود به عنوان مقدمه و سکوی پرشی برای صعود به مراتب بالاتر و پیچیده تر تحقیق، یعنی تحقیقات کاربردی (تین 91730) و حتی تحقیقات پایه عمل می کند. 

جدول مقایسه ای موجود در سند (National Science Foundation, NSF)، به خوبی تمایزات ساختاری بین سه نوع تحقیق را نشان می دهد. این جدول بر اساس معیارهای مختلفی از جمله انجام دهنده، تخصص مورد نیاز، هدف و محرک اصلی، ورودی و خروجی به مقایسه می پردازد.

بر این اساس، تحقیقات پایه (Basic Research) عمدتاً توسط محققین و متخصصان علوم پایه و با هدف توسعه دانش محض و کنجکاوی علمی انجام می شود.

در سوی دیگر، تحقیقات کاربردی (Applied Research) قرار دارد که اگرچه همچنان توسط محققین پیش می رود، اما با مشارکت و توجه به نیازهای کاربران نهایی و با هدف حل یک مشکل خاص صورت می پذیرد.

اما تحقیقات توسعه ای (Development Research)، بیش از همه به بازار و فناوری نزدیک است. انجام دهندگان آن را بخشی از محققین با گرایش های مهندسی تشکیل می دهند که در همکاری نزدیک با واحدهای تولید و بازاریابی هستند.

تحقیقات توسعه ای در اسناد جدید مانند (Frascati OECD) با تحقیقات توسعه ای تجربی (experimental development) شناخته می شود.

مرکز تحقیقات راه آهن با این تقسیم بندی و با هدف شناسایی و رفع مشکلات راه آهن و با پذیرش واقعیت تلخ نگاه جزیره ای، باید با تعامل سازنده با واحدهای اجرایی و برنامه ریزی، تحقیقات توسعه ای تجربی (R&D) را محور پروژه ها قرار دهد (تین 177507).