◄ آنچه از بیمه باید بدانیم

بیمه از نظر اقتصادی

پیشرفت بیمه با توسعه اقتصادی کشورها مقارن است. ترمیم وضع اقتصادی یک کشور و افزایش مبادلات و ترقی سطح زندگی و توسعه سرمایه گذاری موجب پیشرفت بیمه در آن کشور می شود و متقابلا پیشرفت و اشاعه بیمه نیز به بهبود وضع معیشت افراد کشور و حفظ ثروت ملی و تشکیل پس اندازهای بزرگ کمک می کند. تشخیص اینکه کدام یک عامل توسعه و اصلاح وضع دیگری است کار ساده ای نیست‌، اما می توان گفت که اگر اقتصاد یک کشور متکی به بیمه و تامین ناشی از آن نباشد‌، اقتصاد در معرض تهدید خطرهای بی شمار قرار می گیرد.

حفظ ثروت ملی

نخستین و روشن ترین اثر اقتصادی فعالیت های بیمه ای‌، حفظ اموال و تاسیسات متعلق به اشخاص یا دولت است که هر یک جزئی از ثروت ملی را تشکیل می دهند‌. گوی اینکه صاحبان اموال و تاسیسات در مقابل تحصیل تامین بیمه ای ناگریزند به طور مستمر حق بیمه ای پرداخت کنند و این خود رقم بالایی به هزینه های آنها می افزاید‌. ولی این اطمینان برای آنها هست که در صورت تحقق خطر مورد انتظار لطمه ای به دارایی و گردش عادی دستگاه های آنان وارد نخواهد شد و خسارت های وارده را بیمه گران جبران می کنند.

تضمین سرمایه گذاری ها

توسعه اقتصادی کشور در گرو سرمایه گذاری های جدید است. سرمایه گذاری جدید در صورتی ممکن است که اولا منابع سرمایه در دسترس باشد و ثانیا وسایلی برای حفظ سرمایه گذاری در مقابل خطرهای گوناگون که آن را تهدید می کند وجود داشته باشد. بیمه وسیله ای است که یک واحد اقتصادی در شرف تاسیس را در مقابل بسیاری از خطرها و البته نه تمام آنها را حفظ می کند‌. خطرهای مختلفی که سرمایه گذاری ها را تهدید می کند عبارتند از :

-    خطرهای طبیعی و فاجعه آمیز ( از قبیل سیل‌، طوفان‌، زلزله )

-    خطرهای انسانی (مانند آتش سوزی‌، تصادف اتوموبیل و جز آن ).

ایجاد اعتبار و توسعه مبادلات

شرکت های بیمه ضمن ایفای نقشی که در توسعه سرمایه گذاری و تثبیت وضع مالی واحدهای اقتصادی دارند به طرق مختلف به ایجاد و افزایش اعتبار و توسعه مبادلات ملی و بین المللی کمک می کنند‌. این کمک ممکن است به طور مستقیم به وسیله یک نوع بیمه که به بیمه اعتبار معروف است صورت گیرد. در این صورت بیمه گر حالت ضامن را در مقابل بستانکار خواهد داشت که متعهد است به جای بدهکاری که از ایفای تعهد خود استنکاف کرده این بدهی را بپردازد یا اینکه اگر خطر موضوع بیمه از خطرهای غیر تجارتی مثل انواع خطرهای طبیعی باشد، بیمه گر ضمن اینکه متعهد پرداخت خسارت در صورت وقوع خطر موضوع بیمه می شود‌، چون موقعیت مالی بیمه گذار را تثبیت می کند لذا غیر مسقیم اعتبار او را در مقابل بستانکاران و افراد طرف معامله اش تقویت می نماید.

توسعه سرمایه گذاری

در تمام انواع بیمه‌، حق بیمه اصولا از قبل دریافت می شود‌. بنابراین موسسه های بیمه‌، قبل از آنکه خسارتی بپردازند‌، حق بیمه دریافت می کنند‌. حق بیمه های دریافت شده از قبل‌، وجوه بسیار هنگفتی را تشکیل می دهد‌. این وجوه که در اختیار شرکت های بیمه است و اصطلاحا به آن " ذخایر فنی " می گویند می توانند از طرق مختلف به کار افتند. ذخایر فنی مجموع شرکت های بیمه در یک کشور می تواند به حدی باشد که نحوه به کار افتادن آن اثر قطعی در وضع اقتصادی آن کشور داشته باشد.

تاثیر بر موازنه ارزی

 بیمه اتکایی یعنی توزیع جهانی ریسک ؛ مکانیسم آن به طور کلی بدین صورت است که هر شرکت بیمه می تواند با توجه به امکانات مالی خود تا حد معینی خطر قبول کند. لذا تمام بیمه گران ناگزیرند یا از قبول موارد بیمه با ارزش های زیاد خودداری کنند یا برای هر مورد بیمه ای‌، اعم از بزرگ و کوچک (از نظر ارزش )، بیمه نامه ای صادر و آن قسمت از ارزش مورد بیمه را که مازاد بر ظرفیت آنهاست به بیمه گران دیگر واگذار کنند‌. این عمل به بیمه اتکایی معروف است. طبیعی است که قسمتی از حق بیمه نیز متناسب با مبلغ واگذار شده باید به بیمه گر اتکایی پرداخت شود‌. ممکن است بیمه گر اتکایی‌، یک شرکت بیمه داخلی باشد‌، ولی در مواردی که ارزش مورد بیمه بسیار زیاد است یک یا چند بیمه گر اتکایی بازار داخلی نیز نمی تواند تامین کافی به بیمه گر صادر کننده بیمه نامه بدهند و این بیمه گر ناگزیر از مراجعه به شرکت های بیمه اتکایی خارجی است‌. بنابراین نیز به بیمه اتکایی برای هر کشوری قطعی است و به این ترتیب قسمتی از حق بیمه ها به صورت ارز از کشور خارج می شود‌. البته بیمه گران یک کشور می توانند از کشورهای دیگر معامله بیمه اتکایی قبول کنند و به این ترتیب تعادلی در مبادلات ارزی اختصاص یافته بابت عملیات اتکایی به وجود آورند‌. تحمل هزینه ارزی بابت عملیات اتکایی برای کشورهای صنعتی‌، مساله عمده ای به وجو نمی آورد زیرا این کشورها با در آمدهای سرشار ارزی که دارند می توانند این هزینه را تامین کنند‌. ضمنا باید توجه داشت که در این کشورها موسسه های بیمه داخلی‌، خود دارای فعالیت وسیع و بنیه مالی قوی هستند و لذا از یک سو نیاز آنها به تامین بیمه اتکایی از خارج کمتر است و در آمد تحصیل نمایند. لذا مانده بدهی ارزی آنها از این طریق به رقم بسیار بزرگی نمی رسد.

 اما مسئله برای کشورهای در حال توسعه اهمیت و شدت بیشتری دارد‌. زیرا این کشورها به سبب مشکلاتی که در تامین ارز دارند، هزینه ارزی بابت عملیات اتکایی به هر میزان که باشد برای آنها سنگین است‌. در کشورهای توسعه نیافته‌، افزون بر ضعف اقتصادی و دشواری تحمل هزینه ارزی‌، یک واقعیت دیگر هم به وخامت اوضاع کمک می کند و آن اینکه موسسه های بیمه در این کشورها از جهات مختلف از جمله وضع مالی‌، توسعه فعالیت و سطح اطلاعات فنی ضعیف هستند و لذا ناگریزند مقدار بیشتری از معاملات بیمه ای خود را به صورت بیمه اتکایی به خارج از کشور واگذار کنند و ضمنا امکاناتی برای قبول بیمه اتکایی از خارج ندارند‌. ولی به هر حال نیاز به پوشش اتکایی دارند و باید تامین نمایند.

* کارشناس بیمه