◄ تاریخچه بیمه در جهان

نخستین نوع بیمه که قبل از سده نوزدهم مورد عمل قرار گرفته‌، بیمه باربری دریایی است‌. بقیه رشته ها کم و بیش بعد از انقلاب صنعتی به تدریج از این زمان به بعد شروع شده است. دومین رشته‌، بیمه آتش سوزی است که بعد از آتش سوزی مهیب لندن به فکر اندیشه گران رسید‌.

عموما با پیشرفت تکنولوژی و ورود محصولات صنعتی‌، با وجود رفاهی که برای بشر به ارمغان می آید‌، بالقوه خطرهای جانی و مالی نیز در پی آنها شکل می گیرد‌. بیمه گران مدام در فکر ارائه تامین بیمه ای برای این دسته از خطرها هستند‌. اینکه کدامین قوم یا ملت‌، نخستبن بار با بیمه آشنا شد معلوم نیست‌. برخی دریانوردان فنیقی را مبتکر بیمه دریایی می دانند‌. بدین صورت که دریانوردان از بازرگانان وام دریافت می کردند و هرگاه دریانورد بدهکار با موفقیت سفر خود را به پایان می برد‌، موظف بود که اصل و بهره وام دریافتی را ظرف مدت معین به بازرگانان طلب کار بپردازد‌. در طی این مدت کالای دریانورد در گرو بازرگان بود و اگر به موقع موفق به دریافت طلب خود نمی شد می توانست کالا را حراج کند‌. ولی اگر کشتی دریانورد با حوادث دریا مواجه می شد یا دزدان دریایی حمله ور می شدند و کالا به غارت می رفت وام دهنده حقی در مورد اصل و بهره وام پرداختی نداشت‌. بنابراین بازرگان وام دهنده‌، خطر را تقبل می کرد یعنی برگشت اصل و بهره وام در گرو سالم به مقصد رسیدن کالا بود‌. بهره این نوع وام ها بیشتر از وام عادی بود و این مابه التفاوت بین میزان بهره وام عادی و وام دریایی را می توان حق بیمه خطری محسوب کرد که بازرگان وام دهنده به عهده گرفته بود. این نوع وام ها را در تاریخ و پیدایش بیمه‌، بیمه وام های دریایی نامیده اند‌ که در سده های پنجم و ششم قبل از میلاد مسیح در مدیترانه شرقی که مرکز تجارت اروپای آن زمان بود رواج داشت‌. بدین صورت که سرمایه داران یونانی به صاحبان کشتی ها و مال التجاره ها وام با نرخی بالاتر از وام عادی پرداخت می کردند‌. حتی برخی تاریخ  نگاران اعتقاد دارند که سابقه این نوع وام ها به دو هزار سال قبل از میلاد می رسد که بین بازرگانان و دریانوردان هندی متداول بود‌.

برخی معتقدند که تقسیم ریسک که امروزه یکی از ویژگی های مهم حرفه بیمه گری محسوب می شود‌، چینی ها در سه هزار سال قبل از میلاد رعایت می کرده اند‌. بدین ترتیب که دریانوردان چینی مال التجاره خود را به جای حمل با یک کشتی یا قایق، با چندین کشتی و قایق حمل می کردند که هرگاه یک یا چند وسیله دچار مخاطرات دریا شد یا دزدان دریایی به غارت بردند، کشتی ها و قایق های دیگر سالم به مقصد برسند و خسارت وارده به حداقل ممکن کاهش یابد‌. این همان  اصل پراکندگی ریسک در اقصی نقاط جهان است که امروزه بین بیمه گران و بیمه گران اتکایی متداول است و رعایت می شود.

نوع دوستی‌، نوع پروری و معاضدت از ارکان اصلی پیدایش بیمه بوده است‌.صندوق های تعاونی نظیر صندوق کمک به بازماندگان سربازان و رزم آورانی که در مصاف با دشمن کشته می شدند‌، یا صندوق پرداخت هزینه کفن و دفن برای کسانی که از دنیا می رفتند و بازماندگان شان توان مالی تامین هزینه ها را نداشتند در زمان های قدیم رایج بوده است‌.

در مجموع امر تعاون بسیار قدیمی است زیرا همه پیروان مذاهب وادیان نیز  به طور مکرر به آن اشاره کرده اند‌. تعاون و نوعی بیمه که به آن بیمه متقابل می توان اطلاق کرد، در قرون وسطی نیز رایج بود تا سده چهاردهم میلادی اصولا بیمه به صورت تعاون و کمک متقابل وجود داشت و در حمل و نقل دریایی نیز بیمه برای کشتی و محموله به صورت بیمه وام دریایی و نظایر آن جزو قرارداد حمل و نقل محسوب می شد و بیمه به شکل معامله و قرارداد مستقل مطرح نبود.

* کارشناس بیمه