◄ طاقت بودجه در برابر فشار هزینه راه‌ آهن سریع‌ السیر تهران مشهد

بخش پایانی پیام رهبر معظم انقلاب به نمایندگان مجلس دوازدهم در ۷ خرداد ۱۴۰۳: نکته آخر یادآوری این حقیقت است که هر یک از نمایندگان مجلس، نماینده همه ملّت ایران است؛ این بدان معنی است که کار اصلی نماینده تامین منافع ملی است.

پیگیری مسائل حوزه انتخابیه باید در چارچوب نگاه کلان به مسائل کشور انجام گیرد و از تصویب طرح های آبادانی به صورت افراطی و بیرون از حد طاقت بودجه عمرانی پرهیز شود. معظم له در دیدار ۴ خرداد ۱۴۰۱ با نمایندگان مجلس نیز فرمودند: یکی از کارهایی که مجلس می تواند در مورد بودجه انجام بدهد، این است که به کسری بودجه اضافه نکند؛ یعنی هزینه هایی که تعیین می شود بدون اینکه درآمد معادلش محاسبه دقیق شده باشد و معلوم باشد که این درآمد و این منبع وجود دارد. گاهی این جوری است که منابع بودجه، منابع خیالی است، منابع واقعی نیست. خب، در قبال منابع خیالی، هزینه های واقعی است؛ این کسری بودجه را افزایش می دهد؛ کسری بودجه ام الخبائث است؛ بسیاری از مشکلات بزرگ اقتصادی ما  ناشی از کسری بودجه است و  در دیدار 4 اسفند 1401 با نمایندگان مجلس خبرگان نیز فرمودند: از شبهه هم نباید رنجید و همچنانکه مرحوم شهید مطهری خودش شبهه و پاسخ آن را کشف می کرد، ... شبهه ما را وادار میکند بیشتر فکر کنیم، بیشتر مطالعه کنیم، بیشتر مراجعه کنیم، بیشتر مشورت کنیم، بیشتر از کسی که بیش از ما می فهمد سوال کنیم ... مراقب باشیم حرف سست نزنیم.

ظاهرا برخی از حجاج 1402 با قطار سریع السیر از مدینه به مکه مشرف شدند ولی جابجایی بسیاری از حجاج 1403 با همین قطارها بود که با سرعت حداکثر 300 و زمان سیر 150 دقیقه یا دوساعت و نیم محقق گردید (به جای اتوبوس 7 ساعته). 

این راه آهن 450 کیلومتری با وجود توان مالی عربستان و نبود دیگر فشارها، به جای سه سال 9 ساله احداث گردید (تین 256340). 

هفتم فوریه 2007 (18 بهمن 85) سوالاتی در زمینه مراحل ساخت خطوط سریع السیر فرانسه و اروپا برای آقای بارون، مدیر گروه راه آهن سریع السیر UIC (اتحادیه جهانی راه آهنها) ارسال که پاسخ آنها روز بعد (19 بهمن) دریافت شد (تین 271460):

1) خط HS از پاریس به مارسی در چند مرحله احداث گردید: سنت فلورنتین - لیون، 301 کیلومتر، 1981، پاریس - سنت فلورنتین، 116 کیلومتر، 1983، راه آهن رون - آلپ، 83 کیلومتر، 1994، راه آهن والانس - مارسی، 295 کیلومتر، 2001، با این تجربه و ... میانگین زمان احداث خط جدید سریع السیر در مسافتی حدود 300 کیلومتر نزدیک به 5 سال است (تین 271460).

احداث راه آهن سریع السیر تهران مشهد که نمایندگان دوره یازدهم به عنوان نمونه طرح های عظیم اقتصادی و پیشران در ماده 48  گنجاندند، با هزینه برآوردی بیش از 20 میلیارد دلار علاوه بر خارج از طاقت بودن برای بودجه عمرانی کشور و زمان احداث طولانی که در حالت خوش بینانه 15 سال و در حالت عادی بیش از 30 سال به طول خواهد انجامید، دارای ریسک های فراوان به ویژه ریسک فناوری، تامین مالی، سیاسی ... است (تین 272299) و یارانه سنگینی به صورت هزینه واقعی برای کمک به نگهداری و بهره برداری نیاز دارد که با احتساب جابجایی 40 میلیون مسافر (مسافر خیالی)، به نرخ امروز به حدود 2 میلیارد دلار و با مسافرین واقعی که در بهترین حالت کمتر از 10 میلیون مسافر خواهد بود سالانه به چندین میلیارد دلار می رسد (تین 262015).

در کنار این پرسش تعریف و هدف از احداث راه آهن سریع السیر نیز همچنان مبهم و مغایر تعاریف موجود است (تین 263879).  

چنانچه به این مشکلات، عدم تناسب بین بخش های مختلف علمی و فناوری در صنعت ریلی هم افزوده شود نگرانی ها از پیشرفت کاریکاتوری (تین 263687) و فاصله بهره وری با متوسط دنیا و بسیار شدیدتر با برترین های جهان تشدید می گردد (تین 257527). 

با مقایسه زمان سیر قطار سریع السیر مشهد با قطار مکه مدینه می توان به تحقق مدت سیر 4 تا 5 ساعت (وابسته به توقف ها) امیدداشت درحالی که قطاری مشابه سریع السیر عربستان چندسال پیش درایران آزمایش شد (تین 267022) و طبق شبیه سازی این قطار با سرعت 250، سفر 11 ساعته مشهد در حالت برقی را به 4:30 و در حالت دیزلی به 5:30 و نوع دوگانه (Dual) به حدود 5 ساعت می رساند (تین 269326). برقی کردن این مسیر با کمتر از یک دهم قیمت و زمان، سرعت قطارهای مسافری به تدریج از 160 به 200، سیر روزانه واگن ها رفت و برگشتی و بهره وری آنها دوبرابر و با اتوبوسی و افزایش سرعت به 250 تا 4 برابر می رسد.