◄ پندهایی از راه‌ آهن کرواسی

اواخر سال 1382 به عنوان نماینده راه آهن برای همراهی آقای مهندس خرم (وزیر وقت راه) جهت شرکت در کمیسیون مشترک ایران و کرواسی معرفی شدم. در این سفر پس از گرفتن اطلاعات راه آهن و صنایع ریلی کرواسی از چند کارخانه ساخت و بازسازی ناوگان ریلی بازدید شد از جمله شرکت جورجاکویچ، کونچار و ... که در حال بازسازی واگن های مسافری قدیمی و تبدیل آنها از نوع کوپه ای به اتوبوسی بودند (با حفظ بوژی، تعویض کامل بدنه واگن و افزودن تهویه)، شرکت جورجاکویچ قبلا سابقه تامین برخی قطعات لوکوموتیوهای G22 را هم برای ما داشت و تعمیرات و بازسازی لوکوموتیوهای دیزلی و برقی نیز انجام می داد. شرکت کونچار سازنده قطارهای خودکشش دیزلی و برقی بود و در برخی کارخانجات تجهیزات خط برقی تولید می نمود.

با اطلاعات دریافتی معلوم شد یک سوم شبکه راه آهن کرواسی آن هنگام برقی بود و همین مسئله توجه و تمرکز بر توانایی ایشان در زمینه شبکه و ناوگان برقی را تشدید کرد که نهایتا با ارزیابی مثبت، پیشنهادی به وزیر برای قراردادن بند همکاری با کرواسی برای برقی کردن راه آهن تهران مشهد ارائه شد که با استقبال شدید وزیر مواجه شد اما از ایشان درخواست شد اجازه دهند این حرکت از یک نقطه آغاز گردد که پس از تایید، این بند در یادداشت تفاهم گنجانده شد اما در مراجعت از کرواسی مجددا وزیر محترم در مصاحبه تلویزیونی بحث برقی کردن کل راه آهن را مطرح نمودند و این خبر سبب مذاکره مدیرعامل با ایشان و منفی جلوه دادن برقی کردن (باستناد به گزارش سال 1371) شد در حالی که آن گزارش مربوط به مسیر باری بافق بندرعباس و متناسب با شرایط آن هنگام بود از جمله قیمت نفت، نسبت قیمت لوکوموتیو برقی به دیزلی و بار بسیار کم ... (تین 71678).

بر اساس آمار 2023 UIC، راه آهن کرواسی با شبکه 2617 کیلومتری که 275 کیلومتر آن دوخطه و 995 کیلومتر برقی بوده، و با 130 لوکوموتیو باری و 3993 واگن باری توانسته 6.3 میلیون تن بار را با مسافت متوسط 297 کیلومتر (1897 تن کیلومتر)، جابجا نماید. در بخش مسافری نیز با 60 لوکوموتیو مسافری، 138 واگن خودکشش و 491 واگن مسافری توانست 18.6 میلیون مسافر را با سیر متوسط 44 کیلومتر و سرانه 5 سفر سالانه (815 میلیون نفرکیلومتر) جابجا نماید. وزن متوسط قطارهای باری 869 تن، قطارهای مسافری 146 تن (کل 305) و پرسنل شرکتهای باری، زیرساخت و مسافری 1100، 4800 و 1600 نفر بود.

- بر اساس مشابه همین آمار شبکه راه آهن کرواسی در سال 2002 برابر 2726 کیلومتر و طول دوخطه و برقی آن به ترتیب 248 و 983 کیلومتر بوده و تعداد لوکوموتیو کل 299 و واگن های باری 8774 دستگاه، واگن مسافری 534 و واگن خودکشش 97  و پرسنل راه آهن 16 هزارنفر بوده، تعداد مسافر 36 میلیون با سیر متوسط 33 و سرانه 9 سفر سالانه (1195 میلیون نفرکیلومتر)، و بار آن حدود 11 میلیون با سیر متوسط 206 کیلومتر (2206 میلیون تن کیلومتر)، و وزن متوسط قطارها 294 تن بوده است.

- روزانه بطور میانگین​​ 637 قطار مسافری (با متوسط 155 مسافر) و 118 قطار باری در شبکه تردد می کنند، راه آهن دارای 559 ایستگاه و توقفگاه،  1444 تقاطع همسطح، 109 تونل و 543 پل و اکنون 18 اپراتور بخش خصوصی در آن فعالیت می نمایند.

- جمهوری کرواسی در تقاطع مرکز و جنوب شرق اروپا و در ساحل دریای آدریاتیک قرار داشته، مساحت آن 57 هزار کیلومتر مربع و جمعیت آن در 2022 حدود 4 میلیون نفر و همسایگان آن اسلونی، مجارستان، صربستان، بوسنی، مونته نگرو هستند.

- بر اساس آمار 2023 طول شبکه ریلی 36 کشور اروپایی شامل ترکیه (با کشورهای اروپای شرقی و بدون روسیه)، 259 هزار کیلومتر، دوخطه 106 هزار کیلومتر و برقی 145 هزار کیلومتر بوده و دارای 15 هزار لوکوموتیو، 35 هزار واگن خودکشش، 75 هزار واگن مسافری و 210 هزار واگن باری بودند. این کشورها 6.9 میلیارد نفر مسافر را با سیر متوسط 58 کیلومتر (403 میلیارد نفرکیلومتر) و 1.13 میلیارد تن (500 میلیارد تن کیلومتر) را با 7334 قطار و متوسط وزن 303 تن جابجا نمودند.

با وجود مساحت و جمعیت کرواسی (کمتر از 4 درصد و 5 درصد ایران)، به نظر می رسد راه آهن کرواسی با نفوذ شبکه 8 برابری، بار و مسافر نسبی بسیار بالاتر، سهم برقی 38 درصد و دوخطه 11 درصد به ویژه صنعت ناوگان خودکفا، ایستگاه ها و گذرگاه های متعدد، پندهای خوبی برای ما دارد، به ویژه روند فراگیر کاهش بار و مسافر که باید به عنوان یک ریسک در محاسبات احداث خطوط جدید منظور نمود.