◄ صرفه‌ جویی سوخت لکوموتیوها فرصتی برای تحول و جهش ریلی

پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی (9 خرداد 1402) اعلام کرد، موافقت نامه طرح توسعه حمل و نقل بار و مسافر توسط راه آهن، با حضور مدیران عامل راه آهن و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در راستای اجرای ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر به امضا رسید که با اجرای این موافقت نامه، جهش بی سابقه در حمل و نقل ریلی کشور رخ خواهد داد. (تین نیوز / کد خبر 256773)

روابط عمومی شرکت راه آهن نیز اعلام کرد، با اجرای این موافقت نامه تا سال ۱۴۰۵ تا سقف ۷۵۰۰ میلیارد دلار (ظاهرا منظور 7 و نیم میلیارد بوده) به سرمایه گذاران صنعت حمل و نقل ریلی در حوزه های مختلف ناوگان و زیرساخت تخصیص داده خواهد شد.

تامین ناوگان ریلی در حوزه های لکوموتیو، واگن باری و واگن مسافری، تقویت حمل و نقل باری در حوزه های توسعه ترمینال ها و پایانه های باری، تامین تجهیزات تخلیه و بارگیری و احداث مراکز لجستیک ریلی، تامین، تدارک و تعمیرات در حوزه های بازسازی واگن مسافری و بازسازی لکوموتیو، توسعه زیربنا در حوزه های احداث خطوط دوم و گلوگاهی، احداث خطوط فرعی و آنتنی و توسعه سیستم های علائم و ارتباطات و بازگشایی ایستگاه از جمله وارد مشمول این تفاهم نامه است.

همچنین مدرن سازی راه آهن در حوزه های برقی سازی خطوط و احداث خطوط پرسرعت، توسعه خدمات مسافری در حوزه های توسعه قطارهای گردشگری و توسعه خدمات به مسافران، توسعه فناوری و کسب و کارهای نوین در حوزه های هوشمندسازی راه آهن، تامین تجهیزات پایش ناوگان، طراحی، ساخت و اجرای سیستم یکپارچه کنترل سرپرستی و جمع آوری داده، جذابیت ها و مشوق های سرمایه گذاری با کاهش ریسک سرمایه گذاری در حوزه ریل در دستور کار قرار خواهند گرفت ... .

با بررسی آمار حمل و نقل 1317 تا 1399 به ویژه با تمرکز بر دو سال 1397 و 1399 که بیشترین مقدار جابجایی بار و مسافر و بیشترین جابجایی بار در 10 سال اخیر محقق گردید (35 میلیارد تن کیلومتر و 15 میلیارد نفر کیلومتر در سال 1397 و 36 میلیارد تن کیلومتر و 5 میلیارد نفر کیلومتر در سال 1399 با مصرف سوخت 486 و 435 میلیون لیتر) می توان به این نتیجه دست یافت که مصرف ویژه سوخت برای هر تن کیلومتر 11 سی سی و برای هر نفرکیلومتر کمی بیش از 6 سی سی می باشد.

در این 2 سال (97 و 99) تعداد متوسط لکوموتیو گرم 583 و 537 دستگاه بوده که با ملاحظه دو نمونه (آمار فرم 101 در 19 اردیبهشت 97، با تعداد سهم لکوموتیو معادل باری، مسافری و مانوری 64، 22 و 14 درصد و آمار فرم 101 در 5 بهمن 99، با سهم لکوموتیو باری، مسافری و مانوری 76، 13 و 9 درصد، متوسط لکوموتیو باری 97 و 99 برابر 373 و 408 دستگاه می شود.

به عبارت دیگر جابجایی بار هر لکوموتیو گرم معادل در سال های 97 و 99 به ترتیب برابر 94 و 88 میلیون تن کیلومتر بوده است.      

بر اساس نامه تاریخ 1400.12.16 سازمان برنامه به وزارت نفت، صرفه جویی سوخت لکوموتیو دیزلی نسبت به حمل جاده ای با جابجایی هر تن کیلومتر (35CC) است که با منظور نمودن سیر سالانه 150 هزار کیلومتر و 90 میلیون تن کیلومتر برای هر لکوموتیو گرم معادل در سال، برابر 3 میلیون و 150 هزار لیتر و با قیمت 60 سنت به حدود دو میلیون دلار در سال بالغ می شود.

بدین ترتیب صرفه جویی هر لکوموتیو GT26 حدود 4 میلیون و 200 هزار لیتر و هر لکوموتیو C30-7 حدود 6 میلیون لیتر و برای لکوموتیو آلستوم با قابلیت قراردادی با بارمحوری 20 تن بیشتر از 6 و با بارمحوری 25 تن قریب 8 میلیون لیتر می گردد.

چنانچه لکوموتیوهای آلستوم موجود برقی یا برقی - دیزلی شوند، بدلیل افزایش آماده به کاری و قابلیت اعتماد و نیز افزایش سرعت متوسط، صرفه جویی آنها افزایش و به حدود یک و نیم برابر لکوموتیو دیزلی (12 میلیون لیتر) خواهد رسید (تین نیوز/ کد خبر 256292).

بر اساس نامه 1400.12.16 سازمان برنامه به وزارت نفت، اعتبار دلاری سالانه از محل ماده 12 برای توسعه راه آهن سالانه 300 میلیون دلار برای خرید واگن و 200 میلیون دلار برای خرید لکوموتیو و متوسط 875 میلیون دلار از 1402 خواهد بود که به نظر می رسد با وضعیت گلوگاهی لکوموتیو تخصیص کل مبلغ برای لکوموتیو یا معکوس نمودن نسبت اعتبار مناسب تر باشد.

توافق اخیر مدیران عامل راه آهن و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت اگر به افزایش سقف ابلاغی معاون رئیس جمهور منتج و به صورت شایسته در گلوگاه بازسازی و ارتقای لکوموتیوها هزینه شود فرصت مناسبی برای تحول و جهش ریلی خواهد بود.   

* کارشناس حمل و نقل