◄ جایگاه راه‌ آهن در سه عامل پیشران اقتصاد مقاومتی

رهبر معظم انقلاب در تاریخ 21 خرداد ماه امسال در جمع دانشمندان هسته ای عنوان کردند:... این کار شما درست نقطه مقابل این حرکت دشمن است؛ یعنی روح امید را، روح اعتماد به نفس را در ملت تزریق می کند؛ مردم، جوان ها، نخبگان، می فهمند که چه میدان های اساسی و مهمی را می توانند کشف کنند، تصرف کنند و بپیمایند. ... موضوع بعدی موضوع بیست هزار مگاواتی است ...؛ این را جدی بگیرید، بالا هم به دوستان گفتم که روی نیروگاه های توان پایین و کم ظرفیت کار بشود. شنیده ام امروز در دنیا معمول این است، بیشتر روی نیروگاه های با ظرفیّت پایین کار می کنند؛ دویست مگاوات، صد مگاوات و حتی کمتر... .

همچنین معظم له در تاریخ 29 بهمن 1392 سیاست های اقتصاد مقاومتی را به روسای قوای سه گانه و رئیس مجمع ابلاغ نمودند که دو موضوع مورد تاکید مکرر ایشان در این سیاست ها بهره وری (سه بار) و صادرات (6 بار کالا و هفت بار انرژی و ...) بود و چنانچه فناوری را نیز در این سیاست ها مورد توجه قرار دهیم به عوامل سه‎گانه پیشران اقتصادی در این سیاست ها پی می بریم.

حال اگر تجلی فناوری که متکی به دانش است را در صنعت هسته ای، صنایع نیروگاهی (مپنا)، صنایع موشکی و هوافضا در نظر بگیریم، می توانیم تجلی بهره وری (تجهیزات، نیروی انسانی، انرژی)، و مدیریت سازمان را در بخش های خدمات چون حمل و نقل، گردشگری، پروژه های عمرانی و ... و تجلی صادرات را در بازاریابی محصولاتی مانند خودرو، لوازم خانگی و ... مشاهده نماییم.

در صفحه 3 کتاب نقشه راه بلوغ، منازل و مراتب کمال (انتشار 1386) صنایع اتمی، نیروگاهی و نظامی از نقاط قوت کشور برشمرده شده و ضعف ها نیز در بخش حمل و نقل، ایمنی جاده ها، آلودگی هوا، صنعت خودرو، لوازم خانگی، بهره وری، مسکن و ... عنوان شده است.

برای تقویت قوت ها در صنعت هسته ای، صنایع نیروگاهی و صنایع نظامی باید بهره مندی مردم در امور روزمره و صنایع مرتبط را از این بخش های پیشران هرچه بیشتر افزایش دهیم (همانگونه که رهبری به مدیران و دانشمندان هسته ای توصیه نمودند) و برای رفع دو ضعف اساسی بهره وری و تجارت (داخلی و جهانی) باید بخش های مستعد را شناسایی و جایگاه آنها را بهبود بخشیم.

در این بین، راه آهن به عنوان یکی از مهمترین و حساسترین بخش های حمل و نقل نه تنها برای الگوشدن بهره وری استعداد وافر دارد و می تواند رشد چندین برابری را در زمان بسیار کوتاه فراهم نماید (به ویژه با موفقیت های اوایل و اواسط دهه هفتاد، تین نیوز/ کد خبر 243629)، بلکه پیچیدگی بالای این صنعت نیازمند مدیریت چندوجهی است که موفقیت در آن، سطح مدیریت کشور را نیز بهبود خواهد بخشید در حالی که برخلاف صنایع هوایی و دریایی وابستگی بسیار کمتری دارد و علاوه بر آن می تواند الگوی همکاری دانشگاه و صنعت (تین نیوز / کد خبر 254853) و جلب و به کارگیری نخبگان باشد (تین نیوز / کد خبر 237322).  صرفه جویی انرژی راه آهن می تواند سالانه میلیاردها دلار درآمد مازاد صادرات نفتی را نصیب کشور نماید (تین نیوز / کد خبر 241750) و تعداد جان باختگان را نیز بکاهد (تین نیوز / کد خبر 142107).

تحقق این جایگاه نیازمند آموزش مدیران برای رویارویی با پیچیدگی درونی و چالش های جهانی است (تین نیوز/  235862) و بررسی و تحلیل موفقیت ها و شکست های سایر راه آهن ها در این راه کمک شایانی می کند به ویژه برای پروژه های بزرگ مانند راه آهن های سریع السیر (تجربه راه آهن سریع السیر پاریس لیون و دستاوردهای چین-تین نیوز / کد خبر 240747 )، راه آهن های باری سنگین و ... .

برای کاهش تصمیمات اشتباه لازم است مرکز تحقیقات تقویت (عقل منفصل، تین نیوز/ کد خبر 257527 و کوسه های خوب مدیریت، تین نیوز/ کد خبر 227520) و تجربیات گذشته مانند کمیته بهره وری اداره کل نیروی کشش در آغاز دهه هفتاد (تین نیوز/ کد خبر 247464) به کارگرفته شود.

در شرایط کنونی شبهه خصوصی باید با بررسی های بدون سوگیری و مشورت با بخش خصوصی، خبرگان، اساتید و نیز مشاوران داخلی و خارجی (تعارض منافع، تین نیوز/ کد خبر 243425)، راهکارهای مختلف شناسایی و ارزیابی گردد (خصوصی سازی پایدار ، تین نیوز / کد خبر 225945).

پاسخگویی و شفافیت در برخورد با بخش خصوصی مالک واگن برای کسب نتایج بهتر از الزامات است (CSX، تین نیوز/ کد خبر 246955).

هزینه نگهداری و قیمت تمام شده (تین نیوز/ کد خبر 242324) و ریشه یابی خرابی ها نیز از الزامات مهم است (تین نیوز/ کد خبر 221605 و 257248)

موضوع دیگر الگوهای جلب بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در پروژه های زیربنایی و ناوگان راه آهن است (تین نیوز/ کد خبر 234973).

شناسایی عوامل بهره وری پایین (نیروی انسانی، تین نیوز/ کد خبر 252620) و روش هماهنگی منافع هم مهم است (ماشین آلات، تین نیوز/ کد خبر 253800) 

* کارشناس حمل و نقل