آینده صنعتی تنها وابسته به ماشین و جاده نیست/ رهبر جهانی تولید و بازتاب آن بر اقتصاد حمل و نقل ایران
آینده صنعتی تنها وابسته به ماشین و جاده نیست، بلکه به توان ایجاد هماهنگی میان داده، انسان و زیرساخت بستگی دارد.
پیمان سنندجی: چین امروز به محور اصلی تولید جهان بدل شده است. حدود یک سوم از کل ارزش افزوده صنعتی جهان در این کشور ایجاد می شود و در بسیاری از صنایع فیزیکی از جمله کشتی سازی، خودروهای برقی، باتری های لیتیومی، پنل های خورشیدی و پهپادهای تجاری، بخش عمده ظرفیت جهانی به چین تعلق دارد. بیش از نیمی از روبات های صنعتی جهان در خطوط تولید این کشور نصب شده و تراکم روبات های صنعتی در کارخانه های چینی از میانگین جهانی فاصله گرفته است.
چین اکنون در مسیر گذار از تولید انبوه سنتی به تولید هوشمند قرار دارد؛ با بیش از ۳۰ هزار کارخانه دیجیتالی و خودکار که بدون توقف و با حداقل نیروی انسانی فعالیت می کنند. این تحولات، مفهوم «واحد تولید» را از یک ساختمان فیزیکی به شبکه ای داده محور، پیوسته و متصل تغییر داده اند.
با وجود این حجم عظیم از فعالیت، اغلب تحلیل های جهانی همچنان بهره وری نیروی کار در چین را پایین فرض می کنند، در حالی که بخش بزرگی از این ارزیابی ها متکی بر شاخص های مالی هستند، نه بر خروجی واقعیِ فیزیکی تولید. تفاوت قیمت و ساختار مالکیت فکری میان کشورها باعث می شود ارزش افزوده دلاری شاخص چندان دقیقی از کارایی تولید نباشد. در واقع، بهره وری حقیقی چین بازتابی از توان سازمانی و مهندسی آن در ادغام فناوری، لجستیک و اتوماسیون است — نه صرفا نسبت درآمد به نیروی انسانی.
این تحول برای اقتصاد حمل و نقل ایران یک پیام روشن دارد:
جهان تولید دیگر تنها حول ظرفیت کارخانه ها نمی چرخد، بلکه بر محور شبکه های تأمین و لجستیک هوشمند شکل می گیرد. کشورهایی که در ساختار داده، یکپارچگی زنجیره و اتوماسیون سرمایه گذاری کرده اند، به سطوح بالاتری از کارایی رسیده اند.
در ایران نیز نگاه به حمل و نقل باید از «مسیر» به «سیستم» تغییر کند. گره های عملیاتی قابل رفع هستند، اما جوهره تحول در نگاه ساختاری است. زمانی می توان از لجستیکی توانمند سخن گفت که حلقه های تولید، توزیع، فناوری و سرمایه انسانی هم زمان و هم راستا عمل کنند.
چین نمونه ای از این هم پیوندی است؛ نه به عنوان الگویی تکرارشدنی، بلکه به عنوان تجربه ای که نشان می دهد آینده صنعتی تنها وابسته به ماشین و جاده نیست، بلکه به توان ایجاد هماهنگی میان داده، انسان و زیرساخت بستگی دارد.
اگر حمل و نقل را تنها ابزار جابه جایی ببینیم، از مسیر رقابت جهانی عقب خواهیم ماند؛ اما اگر آن را قلب شبکه تولید بدانیم، در جایگاه تصمیم سازان آینده خواهیم ایستاد.
* رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی تهران، عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران
