◄ ضرورت احداث خط تست برای آزمون های میدانی از جمله پروفیل چرخ واگن

عباس قربانعلی بیک: تست میدانی پروفیل چرخ P8br  در مقایسه با پروفیل S1002 با سیر حدود ۲۵۰ هزارکیلومتری واگن های مورد آزمون، پنج سال (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸) به طول انجامید، این پروفیل که سازگار با شیب زیر ریل ۱:۲۰ در مقایسه با پروفیل S1002 و سازگار با شیب زیر ریل ۱:۴۰ بوده طبق مطالعات و شبیه سازی با نرم افزار UM توسط دانشکده راه آهن و با نظارت مرکز تحقیقات انجام شد، نشان داد که استفاده از این پروفیل  برای بوژیهای H  حدود 40 درصد به کاهش سایش کمک می کند (با حفظ شاخص های ایمنی در حد استاندارد)، لذا پس از اطمینان از نتایج شبیه سازی ها این تست بر روی واگن های لبه بلند چهار محوره انجام و نتایج میدانی نشان داد حداقل ۴۰ تا ۵۰ درصد طول عمر چرخ این واگن ها با استفاده از این پروفیل (P8br) برای چرخ ها افزایش می یابد. در صورت وجود خط تست ریلی، این آزمون میدانی پنج ساله می توانست در مدت کمتر از 6 ماه انجام و نتایج آن به کار گرفته شود.

• بارمحوری راه آهن BHP (از معادن نیومن به بندر پورت هدلند استرالیا) از 28 تن در 1970 با تحقیق و توسعه به 35 تن در اوایل دهه 90 میلادی رسیده بود و همچنان این افزایش ادامه داشت و در 2005 به 40 تن رسید (تین 237049)، در این راستا یکی از دستاوردهای دیگر این مجموعه افزایش عمر چرخ (منوبلوک) بود که از 340 هزار تن کیلومتر در سال 1980 به 1900 هزار تن کیلومتر (نزدیک پنج برابر) در 2005 رسید (به دلیل افزایش پیوسته بارمحوری از این شاخص استفاده شده) و همزمان در همین مدت در مسیر مستقیم عمر ریل از 350 میلیون تن ناخالص به 1800 میلیون تن ناخالص (بیش از 5 برابر) رسید (تین 229985).

• بهره وری واگن باری در دو راه آهن متعلق به BHP در 2005 از 6 تا بیش از 11 میلیون تن کیلومتر خالص بر واگن (4 محوره) در سال بوده که با احتساب بار خالص 120 تن، سیر سالانه متوسط هر واگن به 71 (تا 92) هزارکیلومتر میرسد (تین 298779).

• (افزایش عمر چرخ، ریل و ... مانند استرالیا نیاز به بهینه یابی مشخصات و آزمون های مکرر دارد مانند آنچه مرکز تحقیقات انجام داد).

• در سال 1403 تن کیلومتر بار خالص راه آهن 28.7 میلیارد و تعداد واگن 31121 (15755 کل لبه بلند، 6 محوره حدود 2000) بوده و جابجایی هر دستگاه 922 هزار تن کیلومتر شده که با بار 60 تن، متوسط سیر سالانه هر واگن 15367 کیلومتر خواهد شد.

• بهره وری پایین و به ویژه سیر اندک واگن ها و محدودیت بارمحوری در عملیات روزمره، سبب تاخیر آشکارشدن ضعف های طراحی و ساخت شده و همین امر سبب بروز خرابی واگن های لبه بلند 6 محوره یک دهه پس از تحویل گیری آنها شد (تین 293245). 

• در صورت وجود خط تست این خرابی ها در دوران گارانتی مشخص و واگن های مذکور با کیفیت بالاتر و هزینه کمتر وارد چرخه عملیات می گردید، در چنین شرایطی در یک مسیر حلقوی بسته به طول حدود 4 تا 8 کیلومتر با قوس های تند ... امکان سیر پیوسته روزانه تا 1000 کیلومتر (با سرعت متوسط 25 تا 75) به صورت باردار و حتی با اضافه بار برای تسریع بروز ضعف ها فراهم می گردید که نتیجه آن کاهش مدت آزمون به کمتر از 10 درصد زمان عادی می رسید (در بهترین حالت سیر معمولی هم این نسبت صحیح است).

• خط تست برای آزمون های پرفشار و سختگیرانه لوکوموتیوهای باری (تین 246781) و آزمایشات ریل، ادوات خط (تین 216164) و ... نیز بسیار مفید است به ویژه در شرایط کنونی و ترافیک سنگین  بار و مسافر در اغلب خطوط و مخاطرات سرعت و بار اضافه واگن ها.

• تاسیسات جدید آزمون های شتاب یافته (FAST) که در 25 ژوئن 2025 معرفی شده برای قطارهای باری 16000 تنی با واگن های 142 تنی (با بار محوری 35.4 تن) طراحی شده با قابلیت عبور 126 میلیون تن در سال (31 قطار عبوری روزانه)، طول خط تست اولیه این تاسیسات زیر نظر AAR و برنامه تحقیقات راهبردی (SRI) بالغ بر 8 کیلومتر با 5 قوس و 22 مکان تست بوده و در 1976 با قطارهایی با 60 تا 70 واگن و با لوکوموتیوهای 4 محوره در چند شیفت روزانه و در 5 روز هفته کار خود را آغاز نمود.

• این خط تست برای آزمون تجهیزات پایش وضعیت ناوگان مانند پردازش تصویر پروفیل چرخ هم استفاده می شود (تین 290321).

• خط تست برای اثبات عوامل سوانح نیز بسیار مفید است و همین ویژگی سبب شد اداره کل خط در شرایط پرتکرار خروج از خط واگن های باری در  لرستان که به واکنش شدید وزیر در سال 1376 منتج شد (تین 27811) و با شروع بازسازی و بهسازی در محل عملیات هم مکررا رخ می داد، پس از تحلیل (تین 112499)، پیشنهاد احداث خط تست بدون بودجه را ارائه دهد (نامه 790303).