◄ اندیشه در حکمت خشکسالی مصر در زمان حضرت یوسف برای خشکسالی ایران و ناترازی انرژی

ناترازی های برق، گاز و بنزین در چند سال اخیر همواره مردم شریف ایران را در تنگنا قرار داده و ناترازی و بحران آب هم امسال به اوج خود رسید به گونه ای که حتی طرح پرهزینه و زمان بر جابجایی پایتخت از سوی رئیس جمهور محترم مطرح شد (تین 280433).

در روایت قرآن، خشکسالی چندساله مصر در زمان حضرت یوسف (ع) تنها یک حادثه طبیعی نبود، بلکه رخدادی هدفمند با حکمت های الهی و انسانی عمیق بود. از نگاه قرآن، این واقعه عرصه ای برای نمایش نقش علم، مدیریت، اخلاق، اقتصاد و سنت های الهی در اداره جامعه انسانی بود.

1) نخستین حکمت، پیوند میان علم، مدیریت و وحی به نظر می رسد: خداوند با قرار دادن یوسف در جایگاه خزانه داری و مدیریت اقتصادی مصر، نشان داد که نجات یک جامعه از بحران صرفاً با دعا و توکل میسر نمی شود، بلکه به علم، تدبیر، آینده نگری و برنامه ریزی نیاز دارد (همانگونه که در آیه 159 سوره آل عمران، پیامبر اکرم مکلف به مشورت و سپس توکل شدند).

2) یوسف ع پس از تأویل خواب پادشاه، راه حل ارائه کرد: بهره برداری درست در هفت سال فراوانی، ذخیره سازی منظم غلات و مدیریت مصرف در دوران قحطی. این رویکرد نشان می دهد که تدبیر و عقلانیت، خود جزئی از سنت های قطعی الهی در اداره جهان است. خشکسالی همچنین زمینه ساز تربیت جامعه مصر و اصلاح ساختارهای اقتصادی بود. مردم و حاکمان مصر در دوران فراوانی دچار اسراف و مصرف گرایی بودند. قحطی هفت ساله همچون آینه ای ضعف های اقتصادی و مدیریتی را آشکار کرد و جامعه را به صرفه جویی، برنامه ریزی و بازسازی سازوکارهای اقتصادی واداشت. در این نگاه، بحران ها ابزار اصلاح و بیدارسازی اند.

3) از سوی دیگر، این واقعه مقدمه ای برای ظهور نقش رهبری یوسف(ع) شد: اگر خشکسالی رخ نمی داد، یوسف از زندان به جایگاه قدرت نمی رسید. نیاز شدید به مدیری توانمند سبب شد دانش و توانایی او آشکار شود و موقعیتی برای ایفای نقش رسالتی او فراهم آید. قرآن با این بخش از داستان نشان می دهد که بحران ها می توانند نردبان رشد انسان های شایسته و صالح باشند.

4) خشکسالی همچنین یک آزمایش بزرگ اخلاقی و ایمانی بود: جامعه و مسئولان در معرض امتحان عدالت در توزیع منابع، رعایت حقوق مردم، صبر، امید و اعتماد به آینده قرار گرفتند. چنین ابتلائاتی روح جامعه را از غفلت می رهاند و ظرفیت های اخلاقی و انسانی را شکوفا می کند.

5) از دیگر حکمت ها، زمینه سازی برای پیوند دوباره خانواده یعقوب بود: نیاز غذایی مردم کنعان از جمله برادران یوسف آنان را به مصر کشاند و این سفرها سبب شد یوسف آنان را بشناسد و پس از سال ها جدایی، خانواده دوباره گرد هم آیند. در این نگاه، بلا گاهی وسیله ای برای ترمیم روابط انسانی و تحقق وعده های الهی است.

6) خشکسالی مصر همچنین یک الگوی پایدار مدیریت بحران برای تاریخ بشر ارائه می دهد: پیش بینی علمی نشانه ها، برنامه ریزی بلندمدت، ذخیره سازی منابع، عدالت در توزیع و اعتماد مردم به مدیری صالح. قرآن با نقل این داستان، می آموزد که جامعه ای موفق است که بتواند در دوران فراوانی برای دوران سختی آماده شود. در نهایت، این واقعه نشان می دهد که نعمت و بلا هر دو ابزار هدایت اند. قحطی به مردم آموخت که فراوانی دائمی نیست، نعمت ها را باید پاس داشت، و بد مدیریتی می تواند جامعه را نابود کند.

بحران های آب، برق، گاز ... هم حکمت هایی الهی دارد همانگونه که در آیه 71 سوره کهف قرآن کریم، داستان حضرت موسی (ع) و سوراخ کردن کشتی توسط حضرت خضر (ع) مورد نظر خداوند حکیم بود و در نگاه حضرت موسی (ع) به کاری ظاهرا ناپسند تعبیر گردید ولی پس از بیان دلیل اینکار از سوی حضرت خضر (ع)، حضرت موسی (ع) هم به حکمت الهی این کار پی بردند.

یکی از حکمت های این ناترازی ها که به خوبی در مجموعه حضرت یوسف (ع) مرحوم سلحشور به تصویر کشیده شده می تواند این باشد که راهکار بحران ها را در اندیشه افراد دور از شبکه مدیران پرسابقه بنمایاند.

افرادی که در میان مدیران صالح، مانند خوابگزاران (تین 304688)، سست اندیشان و سفیهان (تین 274812)، سرهای اژدهای فساد (تین 255987)، یا عمال شبکه نفوذی دشمن (تین 307641)، همگی نظرات نادرست خود را در قالب حرف های زیبا به مدیران ارشد تحمیل می کنند.

این بحران ها می تواند فرصتی باشد تا راهکارهای صحیح با فراخوان عمومی رئیس جمهور محترم به صورت جداگانه، با فاصله زمانی منطقی، برای هر ناترازی درخواست گردد و راهکارهای (خلاصه) پیشنهادی به گروهی از افراد اندیشمند بی تعصب برای بررسی واگذار گردد (تین 247464).  

گزارهنمای گویا حکمت خشکسالی مصر در زمان حضرت یوسف 

 NotebookLM

۸ دقیقه، ۵۷ مگ