◄ تشدید درگیری مرزی پاکستان و لزوم آمادگی دستگاه های مرزی و لجستیکی کشور جهت پذیرش بار ترانزیتی افغانستان
سهیل مصباح: با تشدید درگیری مرزی میان پاکستان و افغانستان، گذرگاه های مرزی دو کشور به صورت کامل بسته شد. این امر منجر به این خواهد شد که افغانستان برای واردات و صادرات محمولات خود، تنها مسیر ایران را در پیش رو داشته باشد. فرصتی که می تواند برای ایران منجر به جذب سهم بیشتری از محمولات ترانزیتی افغانستان شود.
سهیل مصباح: تنش ها در امتداد مرز افغانستان و پاکستان روز یکشنبه (20 مهرماه) پس از درگیری شدید شبانه ارتش های دو کشور، با تبادل آتش سنگین بین دو طرف در یکی سخت ترین درگیری ها میان دو همسایه در سال های اخیر، افزایش یافت. آخرین بار، شعله ور شدن آتش پس از حملات هفته گذشته در کابل و در بازاری در نزدیکی مرز، که دولت طالبان آن را به پاکستان نسبت داد، رخ داد. مقامات افغان روز یکشنبه اعلام کردند که نیروهای امنیتی آنها در پی آنچه کابل حملات هوایی پاکستان خواند که حریم هوایی افغانستان را نقض کرده و روز پنجشنبه به یک بازار حمله کرده بود، پاسگاه های نظامی پاکستان را در امتداد مرز هدف قرار داده اند. دولت طالبان ادعا کرد که ده ها سرباز پاکستانی را در حملات شبانه کشته است. با تشدید درگیری های نظامی میان پاکستان و افغانستان، گذرگاه های مرزی دو کشور به صورت کامل بسته شد. این امر منجر به این خواهد شد که افغانستان برای واردات و صادرات محمولات خود، تنها مسیر ایران را در پیش رو داشته باشد. فرصتی که می تواند برای ایران منجر به جذب سهم بیشتری از محمولات ترانزیتی افغانستان شود.
کشور افغانستان به دلیل محصور بودن در خشکی، از دو مسیر اصلی تجارت خود با سایر کشورها را انجام می دهد، استفاده از بنادر جنوبی ایران مانند چابهار، بندرعباس یا بندر امام خمینی، و یا ارسال محمولات از طریق بنادر پاکستان مانند بندر کراچی یا بندر گوادر.
بیشترین تجارت افغانستان با کشورهای ایران، پاکستان، چین، ترکیه، هند و امارات متحده عربی است. با بسته شدن مرزهای افغانستان و پاکستان، تجارت دوجانبه این دو کشور نیز با اختلال مواجد خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران می تواند با بهره بردن از فرصت پیش آمده، سهم بیشتری از بازار ترانزیتی تجارت افغانستان را به دست آورد. بنابراین باید برای استفاده از این فرصت باید ظرفیت های لازم به ایجاد و مشکلات موجود را حل و فصل نماید.
الف) عدم وجود ناوگان جاده ای کافی برای پوشش دادن ظرفیت ایجاد شده:
ناوگان جاده ای فعال در این مسیر محدود است، به شکلی که با کمترین افزایش تقاصا، کرایه حمل و نقل جاده ای به مرز های افغانستان بیش از دو برابر می شود. این کمبود با اجازه دادن به ورود ناوگان افغانی یا حمایت دولتی برای تامین ناوگان قابل جبران می باشد.
ب) عدم وجود حمل و نقل ریلی برنامه ای باری در مسیر بنادر ایران به افغانستان:
در حال حاضر ایستگاه مرزی ریلی شمتیغ تنها گذرگاه ریلی میان دو کشور است، اما در حال حاضر قطار باری برنامه ای و منظمی از بنادر جنوبی ایران به این ایستگاه وجود ندارد. راه آهن جمهوری اسلامی ایران می تواند با بهره گیری از فرصت به وجود آمده این مسیر ریلی را فعال نماید و با هماهنگی طرف افغان، یک مرکز لجستیکی در مرز دو کشور به این منظور ایجاد گردد.
ج) بازررسی ها و سخت گیری های مرزی و گمرکی برای مسیر افغانستان:
بازررسی محمولات مختلف، باز کردن پلمپ کشور مبدا و حتی ممنوعیت ترانزیت بسیاری از محمولات برای افغانستان، مسیر ایران را برای تجار افغانی غیرمطلوب نموده است. اما دولت جمهوری اسلامی ایران می تواند با بهره گیری از فرصت پیش آمده و با تسهیل فرآیندها و قوانین گمرکی به افزایش سهم ایران از محمولات ترانزیتی افغانستان کمک نماید.
* کارشناس ترانزیت
