◄ درمان پایدار ناترازی سوخت، همزمان با رفع مشکلات و عوارض خودرو

رهبر معظم انقلاب در دیدار تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی (14021110) فرمودند: ما الان در مسئله سوخت، به معنای واقعی کلمه مشکل داریم. ما کشور تولیدکننده نفت، با این همه منابع زیرزمینی نفتی، بنزین وارد کنیم؟ این معنی دارد؟ معنایش همین است که ما در یک مسئله کلان دچار مشکلیم. مسئله برق همینطور، ... ناترازی در این مسائل، کشور را رنج می دهد و مانع کارهای بزرگ متعددی می شود. بخش خصوصی ما می تواند در این زمینه ها به معنای واقعی کلمه کمک کند ...، آنچه می تواند راه های دشوار را بپیماید و کشور را به اوج برساند، به قله برساند، در درجه اول، نیروی انسانی توانا و نخبه است؛

• رسانه خانه ملت در 23 مرداد به نقل از دکتر قالیباف: مردم باید انتفاع اقتصادی داشته باشند تا انگیزه صرفه جویی پیدا کنند.

با یک بررسی کلی به نظر می رسد این ناترازی را می توان از دوسو رفع نمود، یکسو افزایش عرضه است و سوی دیگر کاهش تقاضا.

• افزایش عرضه به عنوان یک راهکار اصلی طرفداران زیادی دارد و برای تحقق آن باید سرمایه گذاری کلانی در زیرساخت مخازن نفتی و اکتشاف و استخراج میادین جدید مشترک ... و احیاء و افزایش تولید چاه های موجود و احداث پالایشگاه به عمل آید، این راهکار به طور موقت و باهزینه هنگفت عرضه را افزایش می دهد اما از آنجاکه با افزایش خودرو، تقاضا هم رشد می یابد پایدار نیست.

• کاهش تقاضا هم طرفداران زیادی دارد اما تقریبا به اتفاق با راهکار افزایش قیمت سوخت که با وجود تاثیر بسیار خوب و موثر، اشکال آن در ناپایداری این تصمیم به ویژه با افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی و آثار و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن است.

• برای روش اول سرمایه گذاری داخلی یا خارجی مورد نیاز است که در گام اول بخش های خصوصی بزرگ را باید به این سو هدایت نمود که با توجه به نیاز 200 میلیارد دلاری اعلام شده وزیر نفت در فروردین 1401 کاری بسیار دشوار به نظر می رسد.
• اما علاوه بر دو راهکار فوق راهکار سومی هم هست که علاوه بر اینکه می تواند ناترازی سوخت را به صورت پایدار و با هزینه اندک رفع نماید، سبب افزایش قدرت خرید اقشار ضعیف، بهبود معیشت، رضایت بیشتر ایشان و اصلاح الگوی مصرف خواهد شد.
• نگرانی های مطرح شده آقای دکتر غضنفری (تین 261754)، رئیس صندوق توسعه ملی مبنی بر ضرورت توجه به توسعه و اقتصاد برای تداوم اقتدار کشور و جلوگیری از رقم زدن به استعمار توسعه ای و جلب سرمایه گذاران و نیروهای ایرانی به کشورهای همسایه صحیح، اما آیا سرمایه گذاری صندوق در توسعه میادین نفتی ... برای رفع این نگرانی مناسبترین گزینه و پایدار است.
• راهکار سوم که در یادداشت 19 آذرماه 1402 با عنوان تملک ارزان ... تشریح شده (تین 265403)، بدین گونه است که ابتدا خودروی خارجی متوسط با قیمت جهانی (مشابه کشورهای همسایه بدون عوارض گمرکی و ...) و ترجیحا با وام مناسب عرضه شده و در مقابل خریدار مابه التفاوت قیمت سوخت یارانه ای و متوسط قیمت سوخت کشورهای همسایه را بر اساس پیمایش و اعلام ماهانه سیر به حساب وزارت اقتصاد یا ... واریز می نماید (این روش برای خودروسازان داخلی هم به تدریج قابل اجراست).

• با کاهش قیمت خودرو و افزایش قیمت سوخت، علاوه بر افزایش درآمد پایدار برای دولت و ... چند چرخه مثبت ایجاد می گردد:

• با افزایش تقاضای خرید، تولید خودرو و قیمت آن کاهش می یابد، کیفیت خودرو بهبود می یابد، صادرات واقعی خودرو افزایش و استفاده از خودرو و ترافیک کاهش می یابد، مصرف سوخت و آلودگی هوا هم کاهش می یابد، تلفات تصادفات جاده ای کاسته و حمل ونقل عمومی و ریلی گسترش می یابد، اتلاف وقت مردم در ترافیک کمتر شده، ریسک واردات سوخت کاهش می یابد، بعلاوه زمینه فعالیت شرکت های دانش بنیان به ویژه در زمینه فناوری های روز انرژی گسترش و مهاجرت نخبگان کاهش خواهد یافت.

• ریسک این رویکرد بسیار اندک است اما با این وجود می توان این روش را در مناطق آزاد داوطلب یا حتی برخی شهرهای متقاضی در استان های مرزی اعمال نمود و با ارزیابی نتایج آن را به سایر نقاط کشور موکدا بر اساس انتخاب و اراده متقاضیان گسترش داد. 

• از آنجایی که قیمت داخلی خودرو بالاتر از متوسط جهانی و حتی همسایگان است (تین 248479)، این رویکرد باید برای کسانی که الگوی خودروی ارزان را انتخاب می نمایند مثلا برای خودروهای کارکرده یا نو وارداتی با قیمت کمتر از 20 هزار دلار اعمال و مابه التفاوت قیمت سوخت و قیمت جهانی یا منطقه ای ماهانه بر اساس پیمایش و مصرف ویژه جداگانه از مالک دریافت گردد.