◄ رکورد آماده‌ به کاری در لوکوموتیوهای دیزلی ایران

• بانک جهانی در تنها گزارش خود با عنوان Railways and Energy  نوشته لیویو آلستون به بررسی و مقایسه راه آهن برقی و دیزلی پرداخته است، در صفحه 76 این گزارش، جدولی با اعداد و نسبت های مورد نیاز برای استخراج ترافیک بحرانی (نقطه سر به سر که هزینه راه آهن برقی کمتر از دیزلی می گردد) و ارزیابی اولیه اقتصادی برقی کردن ارائه شده است (تین 232890)، در صفحه 49 گزارش به برخی مفروضات این مقایسه پرداخته از جمله عمر پروژه، صعوبت مسیر، وزن قطارها، قیمت لوکوموتیو ...، آماده به کاری لوکوموتیو که برای برقی و دیزلی 95 درصد و 86 درصد درحالی که آماده به کاری متوسط لوکوموتیو دیزل ما اکنون51 درصد است.

• شاخص آماده به کاری لوکوموتیو (Availability)، به معنی نسبت لوکوموتیو قابل استفاده به تعداد کل، در کنار شاخص های دیگر مانند قابلیت اعتماد، تعمیرپذیری و ایمنی (شاخص های RAMS)، کیفیت مدیریت نگهداری را نشان می دهد (تین 246471).

• با نگاهی به نمودار صفحه 22 گزاره نمای مشترک UIC و ژاپن " High Speed Rolling Stock in Japan " در آمریکا که مبین کمتر از یک خرابی در میلیون کیلومتر سیر قطارهای سریع السیر ژاپن از 1987 تا 2000 است می توان به اهمیت این شاخص در موفقیت قطارهای سریع السیر ژاپن پی برد، (خرابی ناوگان = تاخیر یا توقف بیش از 10 دقیقه قطار مسافری یا 30 دقیقه باری).

• این نمودار که علاوه بر اینکه قابلیت اعتماد ناوگان سریع السیر راه آهن شرقی ژاپن را در این سال ها بالاتر از 99.99 درصد نشان می دهد، آماده به کاری 96.2 درصد را با 25 ست (14 واگنه) قطار فعال از 26 قطار کل در این ناوگان تبیین مینماید (تین 248437). 

• اخیرا موضوع شکستن رکورد مورد توجه مدیران و کارشناسان بویژه در حمل ونقل ریلی قرار گرفته که درصورت صحت اعداد و شاخص ها و مقایسه با نمونه های موفق داخلی و خارجی می تواند انگیزه بالایی را در مدیران، متخصصان و فعالان ایجاد نماید.

• آماده به کاری لوکوموتیوها در چند دهه اخیر با یک روند نزولی اکنون به 51 درصد و پایین ترین سطح خود رسیده که درآمد راه آهن را کاهش داده، بخش خصوصی را تضعیف و کوچک نموده و علاوه بر این انگیزه حمایت بیشتر از سوی دولت و مجلس را می کاهد.

• بررسی آمار چهار ماهه نخست سال 1402 نشان می دهد آماده به کاری 10 نوع لوکوموتیو اصلی بخش خصوصی و دولتی بین 37 درصد مربوط به لوکوموتیو آلستوم تا 74 درصد برای لوکوموتیوهای برقی و 68 درصد برای لوکوموتیوهای جی ای بوده (سری دوم جی ای 70 درصد ).    

• در چنین شرایطی بررسی رکوردهای آماده به کاری انواع لوکوموتیوها و یافتن روند، ترین ها و همبستگی و تحلیل آنها برای الگوبرداری بسیار آموزنده خواهد بود، و با ایجاد رقابت شایسته می تواند در کاهش فشار کمبود لوکوموتیو نقش مهمی ایفا نماید.

•  شاید سخن از تغییر این شاخص و رشد آن در اوایل دهه هفتاد برای برخی از مدیران و کارشناسان خوشایند نباشد، اما هم اکنون نیز رکورد برخی شرکت ها قابل توجه و شایسته تقدیر است و بعلاوه می توان با ارزیابی و استفاده از رویکردها و روش های آنها در مدیریت، تامین قطعات، عیب یابی، تعمیرات، پایش وضعیت، آموزش و ... زمینه فراگیری بهتر سایر شرکت ها و حتی واحدهای ستادی و اجرایی مسئول را فراهم نمود. یکی از شرکت های موفق در این زمینه شرکت الوند نیرو است که در نیمه آذرماه برای GT26 به آماده به کاری 88 درصد دست یافته درحالی که اردیبهشت 97 شاخص 76 درصد را کسب نموده بود. (راه آهن 58 درصد )

• تعداد این نوع ناوگان و سابقه طولانی و نیم قرنی آن در کشور را نباید فراموش نمود که سبب روانی تامین قطعات و تسلط فنی بیشتر و عمیق تر پرسنل می شود اما سایر شرکت های مالک این نوع لوکوموتیو نیز در همین شرایط محیطی به فعالیت مشغولند.  

• علاوه بر این در سال های اخیر، رکورد بالاترین آماده به کاری لوکوموتیوهای غیر از GT26 در شرکت راه آهن حمل و نقل و در اواسط دهه 90 بوده است. تعداد کل لوکوموتیو 5000 اسب چینی DF8 این شرکت 21 و تعداد در سرویس (گرم) آنها حدود 18 دستگاه با آماده به کاری 86 درصد که در لوکوموتیوهای دیزلی که تعداد و سابقه آنها اندک و تامین قطعات محدود به یک تامین کننده (زمانبر و پرهزینه) بوده بسیار ارزشمند است. امید است روند شاخص های کیفی به ویژه RAMS، مستمرا پایش و از شرکت های برتر سالانه تقدیر شده و با بررسی و تحلیل عوامل موفقیت ایشان و مبادله تجربیات زمینه ارتقای شرکت ها فراهم گردد. بعلاوه با بررسی دقیق تر این شاخص، می توان عوامل مثبت و منفی طراحی را هم شناسایی و در خرید یا بازسازی لوکوموتیو از آن بهره برد. 

* کارشناس حمل و نقل