◄ توقف پیکان‌ سازی در راه‌ آهن و شرکت های لوکوموتیوساز

- سال ها پیش هنگامی که مرحوم دکتر ترکان رئیس ایدرو بود مورد سوال قرار گرفت که چرا صنعت خودروی ما محصول با کیفیت تری به غیر از پیکان تولید نمی کند که او هم پاسخ داده بود   « وقتی همه پیکانی فکر می کنند و در هر شغلی که هستند به تولید پیکان می پردازند، چرا توقع دارید که صنعت خودرو ما غیر از پیکان تولید کند؟ » (رسانه های تاریخ  94.08.15)

- ریشه تفکر پیکانی چیست، برای درمان آن چه باید کرد؟ آیا این تفکر در ساخت و تعمیر لوکوموتیو هم جاری است؟ راهکار؟

- از مشکلات مهم حمل ونقل ریلی، تعداد کم لوکوموتیو گرم، پایین بودن قابلیت اعتماد اعزام، کارایی پایین، هزینه بالا ... است و یکی از موثرترین راهکارها برای کاهش این مشکلات اصلاح نظام تعمیرات و نگهداری لوکوموتیو است، این رویکرد علاوه بر زدودن مشکلات، نتایج گرانسنگی برای صنعت لوکوموتیوسازی دارد که سبب جلب شرکت های بزرگ صنعتی دنیا شده است.    

- شرکت زیمنس در گزارش 2016 (تعمیر ونگهداری جامع راه آهن ایران) چنین آورده است: این سند وضعیت فعلی، برنامه ها، فرصت ها و چالش های نگهداری راه آهن در ایران را تحلیل می کند. این برنامه یک برنامه عملیاتی را در سه حوزه پیشنهاد می کند: مدل های کسب و کار تعمیر و نگهداری بهینه، مفاهیم پیشرفته تعمیر و نگهداری، و یک شبکه انبار کارآمد ... یافته ها: قراردادهای تعمیر و نگهداری فعلی کوتاه مدت و فاقد انگیزه برای بهینه سازی ارزش دارایی هستند. ساختار تعمیرونگهداری پراکنده بوده و مدیریت عملکرد را به چالش می کشد. فرصت های قابل توجهی برای بهبود هزینه و عملکرد وجود دارد.

- سال 69 برای تحلیل خرابی های توربوشارژر لوکوموتیوهای GT26، گزارشات 101 لوکوموتیو گردآوری و با بررسی و جستجوی همبستگی و پیامدهای هر مشکل ... ، 20 عامل اصلی در بروز زود هنگام خرابی شناسایی شد و به عنوان نمونه به گرفتگی فیلتر هوا، گرم کردن موتور، دشارژ بودن باتری (برای پمپ کمکی)، افت فشار روغن، تزریق سوخت اضافی، خاموشی، استارت مکرر و اشکالات گاورنر اشاره گردید و در هر مورد عوامل تشکیل دهنده آنها نیز مورد بررسی قرار گرفت.

- در آن ایام باوجود فعال بودن بخش تعمیرات توربوشارژر در تعمیرات اساسی لوکوموتیو، به دلیل نرخ خرابی بالا و سرعت کم تعمیر این مجموعه و لذا توقف طولانی لوکوموتیوها برای تعویض توربوشارژر، درصد بالایی از نیاز با بازسازی مجموعه های خراب (UTEX) در کانادا با هزینه حدود 35 هزار دلار تامین می شد، قابل توجه اینکه نیاز مذکور 6 برابر نیاز حقیقی بود.

اکنون آماده به کاری لوکوموتیوها در نیمه آبان ماه به 51 درصد (راه آهن 49 درصد) و خرابی لوکوموتیوهای باری به 43 مورد یا 13 درصد رسید که در حمل و نقل ریلی پیامد زیانباری دارد، علاوه بر این مشکلات، هزینه بالای نگهداری و بهره برداری را نباید فراموش کرد.

گزارش رولندبرگر (ص 196)، هزینه نگهداری متوسط 122 هزاردلار بر لوکوموتیو باری و ایران 619 هزاردلار (تین نیوز / کد خبر 243740)

- با ریشه یابی آماده بکاری و قابلیت اعتماد پایین لوکوموتیو و نیز هزینه نگهداری بالا، می توان به کیفیت پایین نگهداری پی برد که عوامل مختلفی دارد همچون آموزش ضعیف، ضعف قراردادها، امکانات تعمیرگاهی ناکافی، ضعف انبار قطعات، نظارت ضعیف، انگیزه پایین پرسنل، ضعف طراحی و سیستم مانیتورینگ و از همه مهمتر سیستم اطلاعاتی ثبت و تحلیل خرابی. 

- با ارتقای سیستم موجود اطلاعات خرابی ها (Daily loco) با هدف تشخیص خرابی های پرتکرار و لوکوموتیوهای پرخرابی در هر گروه لوکوموتیو و با استفاده از سابقه اجرای موفق سامانه ابتدای دهه هفتاد، اصلاح و تکمیل سیستم تعمیرات و نگهداری به راحتی و با هزینه ناچیز قابل تحقق است، و با این کار نقش دیگر عوامل بهتر آشکار میگردد (داشبورد مدیریتی، تین نیوز / کد خبر 233895).

- در حمل و نقل ریلی بعنوان بخشی خدماتی، چرخه سه گانه انتخاب، بهره برداری و نگهداری مانند PDCA بستر بهبود مستمر و بلوغ را فراهم می نماید، در این چرخه رکن نگهداری به عنوان بازخورد می تواند در انتخاب تجهیزات جدید (خرید یا ارتقای لوکوموتیو) کمک شایانی نماید و از سوی دیگر آمار خرابی (رکن نگهداری) در تعامل لوکوموتیوسازان با مشتریان یا راه آهن می تواند مقدمه ارتقای محصول در چرخه صنعت یعنی طراحی، تولید و ارتقا باشد. این تعامل در کتاب نقشه راه بلوغ (ص 17) تبیین شده و زمینه بلوغ خدمات و صنعت لوکوموتیو را فراهم نموده و می تواند بستر منجمد و مخرب تفکر پیکانی را برچیند.

* کارشناس حمل و نقل