◄ ردپای کامیون های فرسوده و تناقض گیری در یک گزارش مهم دولتی

هر سال سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای گزارش عملکرد حوزه جاده ای در سال قبل را منتشر و در معرض دید کارشناسان و متخصصان حوزه قرار می دهد. چند روزی است که این سازمان گزارش عملکرد سال 1401 را منتشر و در سایت خود بارگزاری کرده است. بی مناسبت نیست که نگاهی به برخی آمار و اطلاعات ارایه شده در این گزارش داشته باشیم.

بخش اول: حمل و نقل کالای داخلی جاده ای کشور (برون شهری)

عملکرد کلی سال 1401 به میزان 505 میلیون تن بار توسط 411 هزار دستگاه ناوگان باری و تلاش 542 هزار راننده وفادار و زحمتکش و تصدیگری تعداد 4712 شرکت و موسسه حمل و نقلی طی 33 میلیون و 380 هزار سفر که در هر سفر به طور متوسط 14 تن بار و 522 کیلومتر مسافت طی شده با 267 میلیارد و 915 میلیون تن کیلومتر به عنوان عملکرد یک ساله این بخش بیان شده است .

1 – به طور متوسط هر ناوگان حدود 81 سفر در سال و به میزان متوسط زیر 50000 کیلومتر کارکرد داشته که بهره وری پایین در این بخش را شاهد هستیم، و فرسودگی ناوگان یکی از دلایل و نتیجه بر آن است.

2 – در این سالنامه، اعلام وجود بیش از 55000 دستگاه ناوگان بالای 40 سال در کشور و تعداد 110 هزار دستگاه ناوگان باری با عمر  26 سال و بالاتر، و 6820 دستگاه با بیش از 50 سال عمر، نشان دهنده این است که هیچ گونه تدبیری برای حذف این ناوگان فرسوده و یا ضرورت نوسازی آنها وجود نداشته و یا مشاهده نمی شود.

3 – عدم توجه به نوسازی این ناوگان فرسوده و حذف ضرورت نوسازی از سیاست های سازمان راهداری در این بخش که موجب افزایش مصرف سوخت، افزایش آلودگی های زیست محیطی ناشی از تردد این حجم از ناوگان فرسوده در سطح کشور، کاهش ایمنی و احتمالا افزایش تصادفات جاده ای، افزایش هزینه های تعمیر و نگهداری ناوگان فرسوده، و نهایتا کاهش بهره وری شده و می شود، که از نکات تاثیرگذار و قابل مشاهده در سالنامه آماری است.

4 – آمار دقیقی از ناوگان باری برای سیاستگذاری در واردات و یا تولید داخل انواع ناوگان مورد نیاز در این بخش نمی توان یافت. در این سالنامه آماری، جدول شماره 2-4-3 نشان می دهد که تعداد 179 هزار 454 دستگاه به عنوان کامیون های کشنده ذکر شده است. این در حالیست که در جدول 2-4-5 این سالنامه، همین 179 هزار و 454 دستگاه به عنوان اتاقدار 4 چرخ آمده است! در این سالنامه اعداد دیگری نیز به این شکل آمده است، از جمله تعداد 24610 دستگاه در یک جدول به نام خاور و در جدول دیگر به نام کمپرسی ذکر گردیده است.

همچنین تعداد 20422 دستگاه اتاقدار 7-4 تن در جدول دیگری به نام باری چوبی آورده شده است. احتمالا در این جداول کمپرسی 10 چرخ نیز همان اتاقدار 10 چرخ (با 17665 دستگاه )! و یا کامیونت بالای 4 تن همان اتاقدار 6 چرخ است ( با 13229 دستگاه ) که در دو جدول متفاوت با عناوین مختلف ذکر شده است (جداول را در زیر مشاهده می نمایید ) .

اما سوال این است که اصولا برای خرید یا واردات ناوگان جدید در سیاست های کلان، چه نوع ناوگانی با این تعاریف مورد نیاز و مد نظر است؟!

5 – آیا واقعا افزایش ورود بی رویه ناوگان نو، بدون حذف ناوگان فرسوده در حمل و نقل برون شهری کالا، با این شرایط ضرورت دارد؟ براساس این سالنامه و آمار ارائه شده، تنها در سال 1401 نسبت به سال 1400 بیش از 45000 دستگاه ناوگان بدون خروج و اسقاط ناوگان فرسوده، به ناوگان باری کشور افزوده شده است. این امر چه ضرورتی داشته است؟!

6 – در این سالنامه، سایر بارگیرها به تعداد 13125 دستگاه ذکر شده است. این یعنی غیر از انواع بارگیری های ذکر شده در این جداول آیا اینها ناوگان دیگری هستند، یا قابل شناسایی نبوده اند؟ اگر قابل شناسایی نیستند، پس چگونه این دستگاه های غیر قابل شناسایی کارکرد داشته و کارکرد آن دستگاه های غیر قابل شناسایی چگونه محاسبه و استخراج شده است؟!

7 – برخی از اعداد و ارقام در آمار این سالنامه نیز ظاهرا دارای اشکال است، از جمله اینکه :

میزان 505 میلیون تن بار با بارنامه و متوسط اعلام وزن هر سفر (بارنامه) 14 تن در سطح کشور اعلام شده،  تعداد سفر کامیون کالا با بارنامه 36 میلیون و 71 هزار سفر می شود، نه 33 میلیون و 380 هزار سفر، و یا میزان تن کیلومتر کالای حمل شده با بارنامه براساس 33 میلیون و 380 هزار سفر و متوسط هر سفر 14 تن و با مسافت متوسط طی شده 522 کیلومتر، 267 میلیارد و 915 میلیون تن کلیومتر نمی شود!

8 – از مجموع 550 میلیون تن کالای جابجا شده در سطح کشور به میزان 505 میلیون تن با بارنامه جابجا شده است و 45 میلیون تن با احتساب هر سفر متوسط 14 تن ، یعنی بیش از 3200000 سفر بدون بارنامه انجام شده است. با توجه به این که متوسط هر سفر 522 کیلومتر بوده یعنی حدود 23 میلیارد و 490 میلیون تن کیلومتر با احتساب هر تن کیلومتر در سال 1401 به عدد 6604 ریال ، مشخص می شود  9 درصد این رقم که سهم سازمان  راهداری است دریافت نمی شود!

این اعداد، اعداد قابل توجهی است که نیاز به بررسی بیشتر و دقیق تری است.

این بحث ادامه دارد