◄ ترانزیت ریلی ایران و ترکیه دست به گریبان با سرعت بازرگانی و بروکراسی غیر ضروری

ترکیه یکی از مقاصد مهم ترانزیت ریلی ایران به شمار می رود و افزایش حمل و نقل بار بین دو کشور، ذینفعان فراوان و منافع قابل توجهی برای اقتصاد کشورمان دارد. «صابر ثانوی» مدیرعامل شرکت حمل و نقل چند وجهی اسپات ترابر ویرا از جمله فعالان صنعت ریلی است که تجارب ارزشمندی در این مسیر دارد. وی در این مصاحبه از کم و کیف ترانزیت ریلی به ترکیه نکات قابل توجهی ارائه کرده است.

وضعیت حمل و نقل بار ریلی داخلی و همچنین ترانزیت ریلی را در 5 ماه ابتدای سال 1404 چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا در حمل بار داخلی و ترانزیت شاهد رشد بوده ایم یا وضعیت نسبت به سال قبل با افت مواجه بوده است؟

حمل و نقل ریلی داخلی در 5 ماهه ابتدای سال با روند صعودی همراه بوده که احتمالا ناشی از افزایش حمل بارهای صنعتی، معدنی و محصولات پتروشیمی از طریق خطوط راه آهن بوده است.

حمل و نقل بین المللی بار ریلی، طی چند ماه ابتدای سال با کاهش مواجه بود اما افزایش حمل بار در مسیر افغانستان و کشورهای CIS تا حدودی کاهش مذکور را تعدیل کرد. جنگ تحمیلی دوازده روزه، یکی از عوامل تاثیرگذار در نزول حمل و نقل بار بین المللی در چند ماه ابتدای سال بود ریلی بود که خوشبختانه در دوران پس از جنگ با اصلاح قسمتی از فاکتورهای اقتصادی و ایجاد جذابیت و رونق صادرات در بخش صنعت و پتروشیمی، تناژ حمل بارهای ریلی خصوصا در مسیر ترکیه و اروپا افزایش یافت.

به اعتقاد من، با وجود افزایش تقاضای بالقوه بارهای ترانزیتی ریلی از سوی کشورهای منطقه و همسایه و جایگاه و موقعیت استراتژیک کشور به عنوان نقطه اتصال مسیرهای ترانزیتی، متاسفانه عملکرد بارهای ترانزیتی ریلی با افت مواجه بوده است. تغییر ملموس این روند، اهتمام ویژه به احداث، تقویت و تکمیل زیرساخت ها و تسهیلات گمرکی و اداری را طلب می کند. همان طور که مستحضرید کشورهای همسایه ایران در چهارسوی کشور با شتاب فراوان مشغول موافقت نامه ها و ایجاد کریدورهای حمل و نقلی و ترانزیتی هستند و این زنگ خطری برای مسئولان ما است که باید هشدارها در مورد حذف ایران از نقشه ‎های ترانزیتی را جدی بگیرند و برای مواجهه با این چالش تمهیدات اساسی بیندیشند.

در حمل بار ریلی به ترکیه امسال چه اتفاقات قابل توجهی داشته ایم؟ چه مشکل یا چالش عمده ای در این مسیر وجود دارد؟

در خصوص حمل بار ریلی به ترکیه با رویکرد مطلوبی که تیم جدید مدیریت بازرگانی راه آهن در پیش گرفته است و همچنین با توجه ویژه مدیرکل محترم و معاونت محترم بهره برداری به حمل و نقل بین المللی، شاهد اتفاقات مثبتی بوده ایم. به عنوان مثال یکی از این اقدامات، برگزاری جلسه هماهنگی بین مسئولان راه آهن دو کشور ایران و ترکیه بود که در جلسه مورد اشاره، اصلاح بخش هایی از پروتکل های حمل ریلی بین دو کشور، مورد بحث و بررسی و تصویب قرار گرفت و کاهش هزینه استفاده از واگن های ایرانی در مسیر ترکیه را به ارمغان آورد. علاوه براین، در جلسه مذکور ایجاد ساز و کار اولیه برای نظارت بر تعرفه های این مسیر مورد توافق طرفین قرار گرفت که این امر تاثیر به سزایی در افزایش رونق حمل و نقل ریلی بین ایران و ترکیه خواهد داشت. همچنین توجه ویژه به مسیر ترانزیتی چین به اروپا و تعدیل تعرفه ها در این مسیر اقدام بسیار مثبتی برای جذاب تر کردن مسیر ترانزیتی کشور ما در مقایسه با کریدورهای جایگزین است.

چالش مهم حمل و نقل و ترانزیت ریلی بین ایران و ترکیه، توجه جدی این کشور به کریدورهای جایگزین همچون کریدور زنگزور است. توقف واگن ها در مرز کاپیکوله – مرز ورودی به اروپا – نیز معضل بزرگی برای شرکت های فعال در این مسیر به شمار می رود که در هفته های اخیر این مشکل تشدید شده و موجب روی گردانی مشتریان از حمل بار با خط آهن شده است. توقف طولانی مدت واگن ها در مرز رازی به دلیل بروکراسی غیرضروری راه آهن و کنترل های بیش از حد گمرک، چالش مزمن دیگر این مسیر محسوب می شود. سرعت سیر پایین واگن ها علی الخصوص در اوقات پیک بار هم معضلی است که از دیرباز در مسیر ریلی ایران و ترکیه به چشم می خورد و تا امروز راهکاری برای آن اندیشیده نشده است.

اخیرا چالش دیگری نیز با دریافت پیش کرایه واگن ها در مرز رازی اتفاق افتاده که مشکلاتی در مرز برای فعالان ترانزیت ریلی کشور، ایجاد کرده است. نهایتا، ناکافی بودن تجربه، تخصص و دانش در موقعیت های مهم اداری درگیر در این مسیر ایفای نقش می کنند نیز یکی از بزرگترین چالش های ترانزیت ریلی بین ایران و ترکیه است که متاسفانه عدم بهره مندی از تخصص لازم، موانع بروکراتیک بی مورد را در مراحل مختلف این روند، ایجاد کرده و با مانع تراشی و همین طور حمایت از  یکسری شرکت های خاص، موجبات کندی روند حمل بار و اتلاف وقت و انرژی و دلسردی فعالان حمل و نقل ریلی ایران و ترکیه را فراهم می کنند.

چه پیشنهاداتی برای افزایش بهره وری و عملکرد بار ریلی ترانزیتی به ویژه در مسیر ترکیه دارید؟

به اعتقاد من همسان سازی تعرفه ها و قراردادهای سه جانبه با راه آهن ترکیه و کشورهای آسیای میانه به منظور ایجاد مسیرهای ترانزیتی رقابتی، یکی از مواردی است که مسئولان راه آهن باید با جدیت آن را پیگیری کنند. از سوی دیگر، نیاز به برگزاری جلسات هماهنگی بیشتری بین راه آهن ایران و ترکیه برای اصلاح پروتکل ها و کسب امتیازات بیشتر برای شرکت ها و واگن ‎های ایرانی در این مسیر، همچنین ایجاد مشوق های تعرفه ای برای مسیرهای برگشتی به منظور جلوگیری از بازگشت خالی واگن ها به شدت احساس می شود. پیشنهاد مهم دیگر تسهیل امور گمرکی و افزایش سرعت سیر در مسیر ریلی ایران و ترکیه و ایجاد زیرساخت های لازم در مرز رازی و سایر مرزهای این مسیر در جهت پیشبرد این هدف است. استفاده از افراد با تجربه و متخصص در جایگاه ها و مسئولیت های مسیر مذکور که درک لازم را از ویژگی ها و چالش های حمل بار ریلی داشته باشند و چم و خم کار در مسیر ترکیه و اروپا را بشناسند هم موضوع دیگری است که پیشنهاد می کنم مسئولان امر به آن اهتمام بیشتری نشان دهند.

سیاست های حمایتی و دستورالعمل هایی که راه آهن به منظور رتبه بندی شرکت های فورواردر و حمایت از شرکت های فعال تر و دارای تناژ بار بیشتر صادر کرده است، از جمله اقدامات شایسته تقدیر راه آهن محسوب می شود که البته به نظر من باید با فیلترهای سخت گیرانه تری انجام پذیرد که امیدواریم این گونه اقدامات همچنان با جدیت بیشتر ادامه پیدا کند.

به نظر شما راه اندازی قطار کامل برای فعالان بخش خصوصی ریلی جذابیت لازم را دارد؟

نفس موضوع یعنی اجرایی شدن قطار کامل که کاهش تصدی گری راه آهن را به دنبال دارد به طور کلی از نظر لجستیکی و اقتصادی برای بخش خصوصی بسیار جذاب است؛ چرا که می تواند منجر به افزایش سرعت سیر، ارتقای امنیت محمولات و افزایش بهره وری حمل شود. اما به باور من قطار کامل برای شرکت های فورواردر از جذابیت خاصی برخوردار نخواهد بود چرا که این امکان در انحصار شرکت‎های صاحب واگن و مالک لکوموتیو قرار خواهد گرفت که قطار کامل راه اندازی کنند و طبعا به نفع شرکت های ریلی غیر برنامه ای و فورواردر که چنین امکانی را ندارند، نخواهد بود. محدودیت هایی که هر شرکت در تامین نیرو و انجام عملیات دارند نیز مانع دیگری است که راه اندازی قطار کامل را برای شرکت ها و به تبع آن برنامه ریزی های راه آهن با چالش مواجه می کند. از طرفی به نظر می رسد راه آهن برای راه اندازی قطار کامل افزایش تعرفه را مدنظر قرار دهد و این امر به افزایش مستقیم و غیر مستقیم هزینه های حمل بار و احتمالا کاهش آمار حمل ریلی خواهد انجامید.

انتهای پیام