دو راهی هواپیمایی آسمان؛ واگذاری فوری یا بازسازی و فروش؟

علی ایوبی نژاد: اخیرا با بازدید وزیر کار از شرکت هواپیمایی آسمان، مشکلات عمیق مدیریتی این مجموعه دوباره به صدر اخبار آمد. وزیر کار ضمن انتقاد شدید از وضعیت فعلی، دستور داد تا بدون تزریق پول دولتی، این شرکت فورا  به بخش خصوصی واگذار شود.

در مقابل، رئیس کمیسیون عمران مجلس با این طرح مخالفت کرد و تأکید داشت که ابتدا باید منابع مالی لازم به شرکت تزریق شود و پس از ساماندهی و کسب سوددهی، به واگذاری آن اقدام کرد.

این دو دیدگاه متضاد، این پرسش کلیدی را مطرح می کند: کدام راهکار برای نجات هواپیمایی آسمان و حفظ سرمایه بازنشستگان بهتر است؟

بررسی کارشناسی بین المللی: راهکار میانه

فرایندهای خصوصی سازی در صنعت حساس هوانوردی نشان می دهند که راهکار ایده آل، ترکیبی از هر دو رویکرد است که بر اصلاحات ساختاری و شفافیت پیش از واگذاری تمرکز دارد.

۱. ارزیابی دقیق و همه جانبه (Due Diligence) 

پیش از هر تصمیمی، یک ارزیابی جامع و دقیق از وضعیت شرکت ضروری است. این ارزیابی باید شامل موارد زیر باشد: 

۲-وضعیت مالی: بررسی دقیق بدهی ها و زیان های انباشته.

۳-وضعیت عملیاتی: ارزیابی ناوگان (هواپیماهای فعال و غیرفعال)، مسیرهای پروازی و بهره وری کارکنان.

 ۴- ساختار مدیریتی: شناسایی ریشه های اصلی سوءمدیریت و فساد.

 ۵- ارزش واقعی دارایی ها: تعیین ارزش واقعی دارایی ها (هواپیماها، آشیانه ها و...) در شرایط فعلی و پس از بازسازی.

 بررسی مزایا و معایب دو رویکرد

 رویکرد اول: واگذاری فوری (موافق با نظر وزیر کار)

 مزایا: دولت فوراً از بار مالی یک شرکت ورشکسته رها می شود و از هدر رفتن منابع عمومی جلوگیری می کند.

 معایب: این رویکرد می تواند به "واگذاری دارایی با تخفیف" (Fire Sale) منجر شود. در این شرایط، شرکت با قیمتی بسیار پایین به فروش می رسد که به سهامداران (صندوق بازنشستگی) آسیب جدی می رساند و ممکن است به از بین رفتن کامل برند هواپیمایی آسمان منجر شود.

رویکرد دوم: بازسازی و سپس واگذاری (موافق با نظر رئیس کمیسیون عمران)

 مزایا: در صورت موفقیت، ارزش شرکت افزایش می یابد و می توان آن را با قیمت بهتری فروخت تا حقوق بازنشستگان حفظ شود.

 معایب: این مسیر پرخطر و پرهزینه است. تزریق پول دولتی به یک شرکت زیان ده، اگر برنامه بازسازی شکست بخورد، به هدر رفتن سرمایه بیشتر می انجامد. همچنین ممکن است این فرآیند طولانی شود و در برابر مقاومت های داخلی ناکام بماند.

جمع بندی: راهکار نهایی چیست؟ 

بهترین راهکار از نظر کارشناسان بین المللی، اصلاح ساختاری پیش از فروش  است. این رویکرد بر شفافیت و توقف زیان قبل از هرگونه واگذاری یا تزریق مالی مستقیم تمرکز دارد.

  توقف زیان ها:

   ۱- بدون تزریق پول بی هدف، ابتدا باید یک تیم مدیریتی مستقل و متخصص از بخش خصوصی، مسئولیت توقف زیان ها را بر عهده بگیرد.

 ۲- جذب سرمایه گذار به جای تزریق مستقیم پول:

   ۳- به جای پرداخت مستقیم پول دولتی، دولت می تواند با ارائه تسهیلات یا ضمانت های مشخص، سرمایه گذاران خصوصی را برای بازسازی جذب کند.

 ۴- مشارکت با شرکای استراتژیک: به جای واگذاری کامل، می توان ابتدا یک شریک استراتژیک (داخلی یا خارجی) با تجربه در صنعت هوانوردی پیدا کرد که با سرمایه گذاری و دانش فنی خود، شرکت را احیا کند.

  واگذاری تدریجی و شفاف:

   فروش نهایی شرکت باید طی یک فرآیند کاملاً شفاف و رقابتی انجام شود تا از واگذاری آن به افراد فاقد صلاحیت جلوگیری شود.

هرچند هر دو طرف (وزیر کار و رئیس کمیسیون عمران) نیت درستی دارند، اما راهکار نهایی باید بر اساس یک اصلاح ساختاری دقیق و شفاف باشد تا هم حقوق بازنشستگان حفظ شود و هم یک برند ملی احیا گردد.

 انتظار می رود کارشناسان داخلی که از تجربه کافی در فضای اقتصادی ایران برخوردار هستند راهکاری با باید ها و نبایدهای داخلی ارائه دهند .