◄ توسعه راه آهن ایران کلاشینکف می خواهد/ الگوبرداری از بهترین ها یا طرح های متناسب با شرایط کشور؟
اشتیاق و اعتقاد به الگوبرداری از بهترین ها، باعث می شود که برویم سراغ ام ۱۶. به جای اینکه به طرح هایی فکرکنیم که متناسب با شرایط ما باشند. گاهی اوقات تلاش می کنیم بدون فکر کردن طرح هایی را از خارج/دیگران/ بهترین ها وام بگیریم و آنها را برای سازمان/جامعه/منطقه/کشور خود به کار بگیریم که چنین چیزی در عمل موفق نمی شود. بعدش هم هیچ کسی رویش نمی شود که بگوید بابا جان ما اصلا کلاشینکف نیاز داشتیم و نه ام۱۶!
عباس قربانعلی بیک:
دکتر لشکر بلوکی در یادداشت توسعه ایران کلاشینکوف می خواهد نوشت: دکتر لنت پریچت (Lant Pritchett)؛ متخصص اقتصاد توسعه است و فارغ التحصیل دکترای اقتصاد از MIT، او ۲۰ سال برای بانک جهانی کار کرده و سه سال هم در در اندونزی و سه سال در هند زندگی کرده و سپس حدود ده سال در دانشکده (مدرسه) حکمرانی هاروارد تدریس داشته. او نظریات جالبی در مورد چگونگی پیدا کردن مسیر توسعه در کشورها دارد. او می گوید ام ۱۶ اسلحه متعارف در ارتش آمریکا است که در مقایسه با کلاشینکف بسیار دقیق تر و کشنده تر است، چون کلاشینکف بیش از چند صد متر نمی تواند به هدف بزند. اما کلاشینکف (ساخت شوروی) با همه ضعف هایش محبوب ترین اسلحه در جهان است! چرا؟ چون کلاشینکف را چنان طراحی کرده اند که به طرز باورنکردنی محکم است؛ مهم نیست با آن چکار کرده و چه بلایی سرش آورده باشید، به محض کشیدن ماشه شلیک می کند. آموزش هم نمی خواهد. در واقع به هرکس بخواهید می توانید بدهید و به راحتی استفاده کند. اسلحه آمریکایی خیلی عالی است اما اگر تمیز نگهش ندارید و در شرایط خوبی نباشد شلیک نخواهد کرد. نگهداری و استفاده از آن آموزش جدی می خواهد (رفرنس: دنیای اقتصاد، دکتر جعفر خیرخواهان) .
تحلیل و تجویز راهبردی: مسئله اینست که وقتی ام ۱۶ با طراحی کامل و بی نقص را به یک سرباز صفر بیچاره در یک محیط کثیف می دهید این اسلحه کار نخواهد کرد. شبیه به همین مسئله را در توسعه مناطق، جوامع یا کشورها داریم. اشتیاق و اعتقاد به الگوبرداری از بهترین ها، باعث می شود که برویم سراغ ام ۱۶. به جای اینکه به طرح هایی فکرکنیم که متناسب با شرایط ما باشند. گاهی اوقات تلاش می کنیم بدون فکر کردن طرح هایی را از خارج/دیگران/ بهترین ها وام بگیریم و آنها را برای سازمان/جامعه/منطقه/کشور خود به کار بگیریم که چنین چیزی در عمل موفق نمی شود. بعدش هم هیچ کسی رویش نمی شود که بگوید بابا جان ما اصلا کلاشینکف نیاز داشتیم و نه ام۱۶! خب چه باید کرد؟ (شرح حذف شد)
1) اصول توسعه را از الگوهای توسعه تفکیک کنیم.
2) میوه چینی ممنوع!
3) کپی مجاز نیست!
4) از راه حل شروع نکنیم.
5) هیچ راه حلی، پایانی نیست.
ایشان پس از بند 4 سه مثال آوردند:
1) سنگاپور مسئله ترافیک و آلودگی را با عوارض الکترونیکی سنگین، مالیات بر خودرو و توسعه حمل و نقل عمومی حل می کند اما کپنهاگ آن را با تبدیل شدن به پایتخت دوچرخه جهان.
2) آلمان مسئله انرژی را با تمرکز بر انرژی بادی و خورشیدی محلی با مشارکت شهروندان از طریق تعرفه های تشویقی برای تولیدکنندگان خانگی حل می کند اما چین با سرمایه گذاری کلان در مزارع خورشیدی و بادی عظیم و استفاده از مقیاس اقتصادی برای کاهش هزینه های تولید انرژی.
3) سیستم مسکن اجتماعی با اجاره های تنظیم شده دولتی در وین (اتریش) جواب داده است به گونه ای که پایین ترین نرخ بی خانمانی در اروپا را دارد و ۶۰٪ جمعیت در این واحدها زندگی می کنند. اما در فنلاند با سیاست «اول مسکن!» با ارائه مسکن رایگان یا یارانه ای بدون پیش شرط این مسئله را حل کرده است. تمام راه حل هایی که در سه مثال بالا گفتم نیز ایراد دارند، در طول زمان باید افتان و خیزان یادگرفت و به پیش رفت. سخن آخر؛ توسعه یعنی حل مهم ترین و کلیدی ترین مسایل جمعی. ام۱۶ (بهترین تجارب ممکن اما غیرمرتبط با جغرافیا، تاریخ و فرهنگ) را ببنیم، الهام بگیریم ولی رها کنیم و برویم سراغ راه حل هایی که اصول را رعایت می کنند اما الگویشان با گروه خونی ما سازگارست.
- مثال عینی این حکایت را در بخش های مختلف و از جمله راه آهن می توان یافت مانند قطارهای خودکشش زیمنس (تین 249560).
- فقدان سناریو تست عملکردی پر فشار، عدم استفاده از قابلیت آنها برای رفت و برگشت روزانه در دوران گارانتی و عدم استفاده از تجربه خرید لکوموتیوهای GE (تین 246781) و ورود کوتاه مدت و بدون اصلاح این قطارها مشکلات فوق را تشدید نمود. ...
- مشکل دیگر این ناوگان، نگاه برخی همکاران نسبت به خطاهای شرکت سازنده و همکاران تامین کننده تجهیزات بود که جرات اندیشه در مورد خطاهای شرکت زیمنس را از همکاران سلب نمود (ص 8 کتاب نقشه راه بلوغ برای تولید ملی، ویژگی های توسعه محصول جدید) و سبب شد سازنده آلمانی حتی برخی موارد ضروری قطار مانند سرعت سنج و ... را منظور (یا اصلاح) ننماید.
- آسیب شناسی بدون سوگیری این گونه موارد می تواند قدرت و عمق تدبیر را در اتخاذ تصمیمات مهم آتی تقویت نماید (تین 246689).
احسنت.نه تنها مسئله اینست که وقتی ام ۱۶ با طراحی کامل و بی نقص را به یک سرباز صفر بیچاره در یک محیط کثیف می دهید این اسلحه کار نخواهد کرد. شبیه به همین مسئله را در توسعه مناطق، جوامع یا کشورها داریم بلکه وقتی قطار های اسپید با طراحی کامل و بی نقص و با آخرین تکنولوژی روز را به یک راه آهن سنتی که مدارج ارتقاء تکنولوژی را پله پله طی نکرده است و در یک محیط کثیف و بدون امکانات میدهید این قطار کار نخواهد کرد.
اگر دولت طرح حمل را درخطوط ریلی و خرید لگومتیو سرمایه گذار کند ۱۰ ملیارد دلار ۵۰ راه اهن و ۶۰ درصد لکومتیو برابر می‌کند ۵۰ درصد در سوخت گازوییل و بنزین در سال صرفه جوی خواهیم داشت یعنی ۵۰درصد سوخت در کشور مصرف کم خواهد شد ولی کو عمل شش‌ماه سرمایه گذاری برمیکر دد