◄ کاهش خرابی لوکوموتیوها در سرما

روزهای 23 و 24 دی 1401 و همزمان با موج سرما و تعطیلی ادارات برای کاهش مصرف گاز، متاسفانه برخی مسافرین قطارها بدلیل مشکلات زیرساختی، ناوگان و بهره برداری با دشواری هایی مواجه شدند که سبب عذرخواهی وزیر راه شد (تین 251471). 

دهه اول اسفند امسال (1402) نیز با وجود سرمای بسیار کمتر از سال گذشته، قطارهای مسافری تهران مشهد بین ساعات 1 تا 6 صبح در ایستگاه های اطراف شاهرود مواجه با تاخیرات زیادی شدند که غالبا به دلیل خرابی لوکوموتیوها و سیستم علائم بود. 

دلایل خرابی امسال لوکوموتیوها هنوز مشخص نشده ولی مهمترین دلیل خاموش شدن لوکوموتیوهای زیمنس در دی ماه 1401، ژله ای شدن گازوئیل در محل فیلتر اولیه سوخت در بیرون اتاق موتور بود که در معرض سرمای زیاد قرار داشت، بررسی بیشتر این پدیده مشخص نمود که سوخت لوکوموتیوها بر خلاف تجربه جهانی در سرما به نوع زمستانی (Winter diesel) تغییر نمی یابد.  

این پدیده از گذشته دور در سایر نقاط دنیا و دیگر وسایل حمل ونقل دیزلی هم مشاهده شده و پس از تحلیل و ریشه یابی برای آن استانداردهایی تدوین شده از جمله: ASTM D6371 (و EN 116)، روش هایی برای آزمایش تعیین نقطه گرفتگی فیلتر سرد. CFPP  گازوئیل (Plugging Point Cold Filter) یک ویژگی مهم عملکرد در دمای پایین است که نشان دهنده پایین ترین دمایی است که در آن سوخت قابل فیلترشدن و جریان آزاد در موتورها و سیستم های ذخیره سازی، به ویژه در آب وهوای سردتر باقی می ماند. ASTM D6371  که در سال 1999 منتشر شد، روش های استاندارد دستی و خودکار را برای سردکردن نمونه های سوخت و اندازه گیری دمایی که در آن کریستال های مومی جدا می شوند و جریان از طریق فیلتر شبکه ای سوخت (گازوئیل) را مانع می شوند، ارائه می کند.

روش های آزمایش CFPP برای برش های مختلف نفت خام مانند گازوئیل، سوخت گرمایشی و ... از جمله آنهایی که با افزودنی های بهبود دهنده جریان درمان می شوند، اعمال می شود. خواص جریان سرد به طور مستقیم بر تناسب سوخت برای استفاده در دمای پایین محیطی که فصلی یا در مناطق سرد با آن مواجه می شود، تأثیر می گذارد. 

سوخت ها به گونه ای فرموله و انتخاب می شوند که مقادیر CFPP مناسب برای آب و هوا را فراهم کنند تا از گرفتگی فیلتر و از افت کارایی موتور جلوگیری شود. اقدامات متعددی برای کاهش دمای گرفتگی فیلتر و بهبود عملکرد سوخت های دیزل در هوای سرد وجود دارد.

استفاده از گازوئیل زمستانی (Winter Diesel) با CFPP کمتر (از 20- تا 44-) در ماه های سرد رایج است.

افزودنی های بهبود دهنده جریان سرد نیز در مهار تشکیل کریستال موم و کاهش CFPP بسیار موثر هستند. تعویض زودهنگام فیلترها یا استفاده از فیلترهایی با سطح تماس بیشتر نیز به جلوگیری از محدودیت کمک می کنند. مقدار CFPP در کنار نقطه ابری و نقطه ریزش، مناسب بودن سوخت برای استفاده در سردترین شرایط محتمل را نشان می دهد. استاندارد دیگر D4539 ASTM  است (جریان پذیری دمای پایین،  LTFT= Low Temperature Flow Test) که در سال 1984 منتشر شد. -انتخاب سوخت با مواد افزودنی مناسب، عملکرد مطلوب وسایل نقلیه و تجهیزات دیزلی در تمام شرایط دمایی را میسر می سازد.

استاندارد  D975 ASTM  در مورد 13 آزمون مشخصات اولیه سوخت دیزل است (برای 7 درجه از سوخت دیزل) که به ویژگی های کلیدی مانند عدد ستان، فراریت، گرانروی (ویسکوزیته)، نقطه اشتعال، محتوای گوگرد، عملکرد جریان سرد، محتوای خاکستر، آب و رسوب، روانکاری، خوردگی نوار مس، باقیمانده کربن و ... می پردازد (مشابه استاندارد اروپاییEN 590). 

مشکلات گرفتگی فیلتر سوخت در زمستان و هوای سرد که به دلیل ضعف طراحی و انتخاب موقعیت فیلتر اولیه سوخت، بیشتر در لوکوموتیوهای زیمنس مشاهده و با سوراخ نمودن فیلتر برطرف میشد را میتوان با اقدامات مناسب از جمله سوخت زمستانی، اصلاح جایگاه فیلتر، افزودن گرمکن، تغییر نوع فیلتر و ... کاهش داد، اینکار نیز به شرکت پیمانکار سوخت قابل واگذاری است. 

قرارداد (BOT) بهینه سازی سیستم سوخت رسانی که با هدف کاهش مشکلات ناشی از کیفیت سوخت لوکوموتیوهای زیمنس در 930522 بتصویب هیئت مدیره راه آهن رسید، زمینه مناسبی برای بهینه سازی سوخت در زمستان و کاهش خرابی بلاک است، بعلاوه با نظارت دقیق و آزمونهای لازم و پیوسته میتوان بخش زیادی از هزینه نگهداری لوکوموتیوهای زیمنس را کاهش دهد.

فایل پیوست از اینجا قابل دریافت است.