◄ به مناسبت هفتادمین سالروز کودتای 28 مرداد ( سخنی با دکتر غنی نژاد )

جناب آقای دکتر موسی غنی نژاد. با سلام و احترام.  اخیرا به مناسبت سالروز 28 مرداد در مناظره ای هم صدا با آقای محمود کاشانی فرموده اید که وقایع مرداد سال 32 به هیچ وجه کودتا نبوده است[1]. در این رابطه چند نکته و چند سوال را به عرض می رسانم:   

الف) فرموده اید آنچه در 28 مرداد رخ داده کودتا نبوده. سر اسم و عنوان که بحثی نداریم. اگر از کلمه کودتا خوشتان نمی آید اسمش را می گذاریم دخالت سرویس های امنیتی خارجی برای سرنگونی نخست وزیر یک کشور دیگر و بر گرداندن شاه فراری آن کشور به تختش. کدام ایرانی می تواند مدافع دخالت سرویس های امنیتی خارجی در امور کشورش باشد؟

ب) من مسمومیت فضا را که فرموده اید کاملا تایید می کنم چون در شبکه اجتماعی فرمایشات شما را مختصرا نقد کردم و از سوی همفکران شما مورد انواع هتاکی و ناسزا قرار گرفتم. مراقبت می کنم که این نوشته اسباب جسارت به شما نباشد.

پ) شاید همانطور که فرموده اید سیاست های مصدق پوپولیستی بوده و شاید ایشان اعتقاد به دموکراسی نداشته و شاید اصلا او نمی دانست دموکراسی چیست و شاید اصلا مشروطه خواه نبوده، اصلا گیرم طبق نظر شما نقش بسیار مخربی در تاریخ معاصر ما داشته، اما آیا اینها دخالت خارجی برای سرنگونی دولت او را توجیه می کند؟ این اقدام قابل دفاع است؟

ت) پس از شکست کودتای اول در 25 مرداد و فرار شاه، عده ای از دوستان آتشین ایشان میتینگ تشکیل دادند و پیشنهاد رفراندوم برای الغای سلطنت را دادند. مصدق اما به دلیل تعهد به قانون اساسی مشروطه دوستان خود را از این خیال برحذر داشت. این علامت مشروطه خواهی او نیست؟

ث) اینکه مصدق از مجلس تقاضای اختیارات کرده کجایش غیر قانونی است؟ در همه جای دنیا وقتی کشور در شرایط غیر عادی قرار دارد رئیس دولت چنین تقاضایی از مجلس می کند و درخواست اختیارات ویژه می کند. این تقاضا در شرایطی که دولت ایران بر سر ملی کردن نفت پنجه در پنجه انگلیس انداخته بود دور از ذهن نیست. مگر مجلس ( نهاد دمکراتیک) خودش این حق را تودیع نکرد؟

ج) همانطور که خودتان اذعان کرده اید، قانون اساسی مشروطیت در خیلی از موارد و از جمله در مورد عزل مبهم است. پس چطور قاطعانه حکم می دهید که شاه اختیار عزل داشته؟ چرا عُرف را به رای خودتان تفسیر می کنید؟ نخست وزیر از مجلس رای اعتماد می گیرد نه از شاه و به مجلس پاسخگو ست و لذا اختیار عزل هم با مجلس است. مشروطه برقرار شد که دولت به نمایندگان مردم جوابگو باشد نه به شاه. اگر نخست وزیر به شاه جوابگو باشد که می شود همان حکومت قَجَری قبل از مشروطه! این انتظار مشروطه خواهان ( و بعدها مصدقی هایی چون مهندس بازرگان) از شاه که سر جایت بنشین و پادشاهی ات را بکن حرف گزافی بوده است؟ بر چه اساس می فرمائید که مصدق می دانسته که شاه می تواند او را عزل کند؟ اینکه یک نفر رسید بدهد که نامه ای را گرفته به معنای پذیرش محتوای نامه و پذیرش برکناری است؟ اگر او محتوای نامه را قبول داشته چرا دستور دستگیری نصیری را صادر کرد؟ دکتر مصدق تا دقیقه آخر برکناریش را نپذیرفت والا چه نیازی بود با تانک به خانه اش یورش ببرند؟ در داد گاه مگر همین را تکرار نکرد؟

چ) دست آوردهای مشروطه توسط مصدق بر باد رفت یا در اثر کودتا؟ ایران بعد از کودتای 28 مرداد طبق قانون اساسی مشروطه اداره شد؟ مطبوعات آزاد شدند و آزادی بیان تضمین شد؟ احزاب مستقل شکل گرفتند؟ نمایندگان مجلس( نهاد دمکراتیک) منتخب مردم بودند یا طبق لیست دربار خطاب به وزارت کشور از صندوق در آورده می شدند؟  

ح) گیرم که شاه طبق قانون و عرف مشروطه، مصدق را از نخست وزیری عزل کرده باشد و فرض کنید که همه چیز طبق قانون مشروطه اتفاق افتاده باشد و گیرم که مصدق استنکاف کرده باشد، این چه شاهی ست که از پس نخست وزیر بر نمی آید؟ فکر نمی کنید علتش حمایت مردم از ایشان بوده؟ این پوپولیسم است؟ آیا این قانونی است که شاه یک کشور برای نجات تاج و تختش به قوای خارجی متوسل بشود؟ این نقض حاکمیت ملی از طرف شاه نیست؟ نقض سوگند شاه نیست؟ این کار شبیه همدستی محمد علی شاه با بیگانه برای به توپ بستن مجلس نیست؟ منصف باشید. چرا نپذیرفتن برکناری از طرف نخست وزیر را این قدر بزرگ می کنید اما توسل به قوای خارجی برای برگشتن به سلطنت را بی اهمیت جلوه می دهید؟ ملی کردن نفت کار کوچکی بوده که براحتی از آن می گذرید و اعمال مصدق را مخرب توصیف می فرمائید؟ اگر می فرمایید کودتا نبوده چه عنوانی را مناسب رفتار شاه و دولتین امریکا و انگلیس با مردم ایران می دانید؟ سر اسم و عنوان که بحثی نداریم. در جستجوی ماهیت اتفاقات هستیم.ضمنا:

1. کتاب خاطرات سفر جک استرا به ایران را مطالعه کرده اید؟ مصاحبه او با بی بی سی و اعتراف صریح به کودتا را از زبان ایشان شنیده اید؟ وقتی خودشان از کلمه کودتا استفاده می کنند شما چگونه منکر می شوید؟
2. خانم ها مادلین آلبرایت و هیلاری کلینتون وزرای خارجه سابق امریکا به دخالت در ایران اذعان کرده اند ، به اقدامات نادرست شان اعتراف کرده اند و اسنادش را هم منتشر کرده اند.شما چطور تکذیب می کنید؟ 
3. اظهارات دیوید اوئن همین چند روز پیش را مطالعه کردید؟ ایشان از چه عنوانی برای وقایع مرداد 32 استفاده کرد؟  

خ) چرا باید از بیگانگان بابت درآوردن نفتمان از زیر خاک متشکر باشیم؟ مگر مجانی این کار را کرده اند؟ بیش از سهم خودشان هم برمی داشتند. استخراج نفت یک تخصص پیچیده است و در نزد چند شرکت بزرگ بین المللی ست. این شرکت ها با همه کشورهای نفت خیز قرارداد می بندند و نفت آنها را از زیر خاک در می آورند و پولشان را می گیرند و می روند.این که تشکر ندارد. دعوای ملی کردن نفت سر سهم ایران از نفت بود و اینکه حاضر نبودند سهم عادلانه به ایران بدهند و وقتی با مقاومت ایران روبرو شدند و در شکایت به دادگاه بین المللی راه به جائی نبردند نقشه سرنگونی مصدق را کشیدند.سرنگون کردن مصدق برای بر قراری دمکراسی و تقویت مشروطه و نهاد های دمکراتیک در ایران نبود، بلکه برای برگرداندن آب رفته به جو بود که خوشبختانه موفق نشدند. مصدق پل هایی که بشود به روال گذشته برگشت و اختیار نفت کشور به دست خارجی ها باشد را پشت سر خودش خراب کرد. میراث مصدق این است. البته که ملی شدن نفت حق مسلم و بدیهی ملت ایران بود.چرا سعی می کنید این دست آورد را کوچک بشمرید؟

د) جناب آقای دکتر، در هیچ صورتی نمی شود اقبال مردم ایران به مصدق را انکار کرد یا برچسب پوپولیسم به آن زد. شاهد از این واضح تر که مردم در زیر هجوم همه طرفه به مصدق ، در روز 12 مرداد، کمتر از دو هفته مانده به کودتا، بر اساس صندوق رای ( نهاد دمکراتیک) به پیشنهاد او برای انحلال مجلس رای قاطع دادند. مردم با رای خود وکلا را سکه یک پول کردند یا مصدق؟ آیا وقایع 30 تیر سال 1331 نشانه هواداری مردم ایران از ایده های دکتر مصدق نیست؟

ذ) جناب آقای دکتر، چه اسمش را کودتا بگذاریم و چه هر عنوان دیگر، بر کناری قهری مصدق از قدرت توسط قوای خارجی از روز روشن تر است. اگر قبول ندارید راهنمائی بفرمایید که:

1. کرمیت روزولت که بود و چه کرد؟
2. کلمه آژاکس به گوشتان خورده؟
3. برادران رشیدیان و شعبان جعفری و طیب و رمضان یخی و ملکه اعتضادی را می شناسید ؟
4. چه کسانی در آن روز به مغازه ها و روزنامه ها حمله کردند و در گوشه و کنار تهران با چوب و چماق مردم را کتک زدند؟
5. شعبان از چه کسی بازوبند پهلوانی گرفت؟
6. مصاحبه شعبان جعفری با هما میرافشار را خوانده اید؟
7. اگر مصدق برکناری خودش را قبول داشت چرا با تانک به خانه اش حمله کردند؟ چطور می شود در دادگاه به کسی که برکناری خودش را قبول داشته اتهام توطئه علیه اساس سلطنت زد؟   
8. شاه چرا به خارج فرار کرد؟ آیا شاهی که در زمان بحران کشورش را رها می کند و می رود لایق سلطنت است؟ آیا شاهی که می نشیند تا خارجیان به دادش برسند لایق سلطنت است؟
9. فردای 28 مرداد چه کسانی بر خرابه خانه مصدق عکس یادگاری گرفتند؟
10. چه کسانی سقوط مصدق را به شاه تبریک گفتند و بقای سلطنت و طول عمر شاه را از خدای متعال مسئلت کردند؟  

برای مطالعه دیدگاه دکتر موسی غنی نژاد در مورد کودتای 28 مرداد اینجا کلیک کنید.

پی نوشت:

* کارشناس حمل و نقل