عزت نفس سازمانی در صنعت هوانوردی چگونه حفظ می شود؟

همانطور که میزان اعتبار ، شخصیت و شرافت ما به موجودی نقدی حساب های بانکی ما وابسته شده است ، عزت نفس سازمانی شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها در گرو قدرت نقدینگی آنهاست و شرکتی که برای پرداخت حقوق آخر سال خود یا تامین قطعه دست گدایی به سمت آژانس های فروش یا چارترکنندگان دلالی دراز می کند ، قبل از هر چیز حرمت خود را فروخته است.

توان پروازی ، سوخت نقدینگی می خواهد

واقعیت این است که شرکت ها قبل از ارائه خدمات سفرهای هوایی (و حتی بنگاه های خیریه) برای حل مسئله پول تاسیس می شوند.

مدیریت نقدینگی به عنوان بخشی حیاتی از مدیریت مالی ، فرآیندی مستمر برای حصول اطمینان از توان کافی برای ایفای به موقع تعهدات کوتاه مدت در سررسیدهای زمانی مثل حقوق و دستمزد و شرایط پیش بینی نشده مثل مواقع اضطراری است.

نقطه آغاز تامین مالی ، مدیریت نقدینگی و تامین منابع از داخل سازمان است.

مدیریت نقدینگی بر پایه مدل های ریاضی اقتصاد مهندسی با به کارگیری تکنولوژی (فین تک) است و روش های سنتی فعلی در نظام حسابداری صنعت هوانوردی پاسخگوی نیازهای امروز و فردای ما نیست که صدای خرد شدن استخوان های آن ناشی از بی توجهی به مسائل تخصصی و علمی به گوش کسانی که خودشان را به بی توجهی نزده باشند، رسیده است. با بختک نظام مالیاتی جدید که آن را شریک جیب همه نموده و به یمن به هم پیوستگی سیستم های تامین اجتماعی و بانکی و اطلاعاتی ، مالی چی گری کلاسیک ، شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها را دچار سکته های عملیاتی در گلوگاه های نقدینگی می نماید.

به طور خلاصه ، اجزا و راهکارهای مدیریت نقدینگی در صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی را می توان به صورت ذیل تشریح کرد:

 مدیریت نقدینگی Liquidity Management = مدیریت سرمایه در گردش Working Capital Management + مدیریت جریان نقدی  Cash Flow Management + مدیریت حاشیه سود عملیاتی  Operating Profit Margin Management

 مدیریت سرمایه در گردش = دارایی های جاری - بدهی های جاری

سرمایه در گردش مثل سیستم جریان خون در رگ های شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها در کنار شبکه عصبی OCC آنها است که اگر تراز آن مثبت باشد نشانگر سلامت مالی شرکت هواپیمایی و یا فرودگاه است و اگر منفی باشد بیانگر ریسک مالی (نکول) و خطر عدم انجام تعهدات مالی در سررسیدها است. نسبت جاری نقدینگی حاصل از تقسیم دارایی های جاری به بدهی های جاری ، ملاک ارزیابی آن است.

مدیریت جریان نقدی = میزان ورودی وجه نقد از حساب های دریافتنی (وصول مطالبات) و سایر منابع مثل آورده نقدی - میزان خروجی وجه نقد به حساب های پرداختنی (واریز بدهی ها)

جریان نقدی توسط تیم خزانه در صندوق ، تنخواه و حساب های بانکی مدیریت می شوند تا شکاف جریان نقدی به وجود نیاید. تمام تلاش این تیم ، طراحی ترکیبی از مدل های راهبردی و تاکتیکی بر اساس فرمول های ریاضی مبتنی بر اقتصاد مهندسی است تا با ابزارهای پولی ، اعتباری ، مالی و بانکی وصولی ها را در سریع ترین زمان ممکن انجام داد و واریزی ها را تا جای ممکن ، مجاز و به صرفه به تعویق انداخت.

استراتژی های وصولی می توانند ترکیبی از موارد ذیل باشند:

- طراحی مدل ریاضی هوشمند کمیسیون فروش پیشبردی ، پلکانی و تصاعدی در همکاری با آژانس های مسافرتی آنلاین OTAs برتر

- به کارگیری مدل تابع دیپوزیت بر اساس متغیر وابسته اعتبار سنجی

- استفاده از ابزارهای بانکی مثل خرید دین (تنزیل) ، اعتبارات اسنادی(LC) و تسهیلات سلف

- مدیریت باشگاه مشتریان و توجه ویژه به پلتفرم B2B و فروش اعتباری

- به کارگیری مدل کانسیژنی در قراردادهای حق الامتیازی (کسب نسبتی از فروش و عایدی)

- کسر مطالبات در Point of sale و حین تراکنش ها (وصول سرگردنه)

- ارائه تخفیف جهت تشویق وصول زودتر از موعد زمانی (اسکونت) و هزینه تاخیر (پنالتی) در موعد زمانی دیرتر

استراتژی های واریزی نیز می توانند ترکیبی از موارد ذیل باشند:

- تاخیر در پرداخت تعهدات بانکی با استفاده از ابزارهایی مثل ریفاینانس و یوزانس

- چانه زنی در پرداخت ها

- بهره گیری از مدل های اقتصاد مهندسی

توجه به این نکته ضروری است که معمولا هزینه های به تعویق انداختن حقوق و دستمزد کارکنان بیشتر از منافع آن است.

مدیریت جریان نقدی ، رصد وضعیت فعلی ، برنامه ریزی بودجه و پیش بینی جریان های نقدی آتی را بر اساس تحلیل های ماشینی می طلبد.

تعیین حد مطلوب سطح نقدینگی و حفظ آن به صورت روزانه ، هفتگی ، ماهیانه ، فصلی ، ۶ ماهه و سالانه بسیار اهمیت دارد و با توجه به برنامه ریزی غلتان هفتگی پروازها ، رصد هفتگی اهمیت بیشتری داشته و بینش عمیق تری را به ما می دهد.

نکته دیگر داشتن حساب های Reserve ذخیره ، Lock Box و سپرده های نقدی جاری است تا پول در مواجهه با مازاد وجوه نقد فراتر از سطح نقدینگی با هزینه تراشی ها حیف و میل نگردند. این منابع نقطه آغاز انباشتگی و تشکیل سرمایه و تامین مالی از درون هستند و به عنوان ضربه گیر در شوک های نقدینگی به منظور بالا بردن تاب آوری در مواقع بحرانی عمل می کنند.

مدیریت جریان نقدی مثبت بدون حاشیه سود عملیاتی ، آب در هاون کوبیدن است که در بخش بعدی به آن پرداخته می شود.

 مدیریت حاشیه سود عملیاتی = درآمدهای عملیاتی - هزینه های عملیاتی

اولین گام کوتاه مدت برای افزایش حاشیه سود عملیاتی در هوانوردی ، کاهش هزینه های عملیاتی با حداقل اثرگذاری بر درآمدهای عملیاتی است.

اولین نکته ای که می بایست در شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها مد نظر قرار داد این است که درآمد و هزینه به همدیگر وابسته هستند. به عبارت واضح تر یعنی اینکه ما با ۲ واحد کاهش هزینه ، ۳ واحد کاهش درآمد ایجاد نکنیم و در مجموع با در نظر گرفتن صرف استراتژی های کاهش هزینه ، بنگاه را ضمن تحت فشار قراردادن بیشتر و زحمات عملیاتی سنگین تر ، با ضرر غیرعقلایی مواجه ننماییم.

دومین نکته ، محاسبه بهای تمام شده و هزینه یابی بر اساس فعالیت ABC است تا با قیمت Best Practice ، محک  Benchmarking زده شود. پیشنهاد با توجه به ساختار بازار ایران ، به صورت مسیر (Leg-Based) است. با انجام این مرحله سلسله مراتب محرک های هزینه ای Cost Drivers و هزینه های سربار Overhead Cost خاص هر شرکت هواپیمایی کشف می شود که یکی از آنها مثلا می تواند هزینه های سرمایه ای CAPEX باشد.

سومین نکته ، درک ساختارهای تقسیم بندی هزینه ای در صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی بر اساس معیارهای مختلف است از جمله هزینه های ثابت و هزینه های متغیر ، هزینه های عملیاتی و هزینه های غیرعملیاتی و هزینه های مستقیم و هزینه های غیرمستقیم جهت افزایش درآمدهای عملیاتی ، اولین گام جلوگیری از پرت Spill ، اتلاف Spoilage و نشت Leakage درآمدی است.

شناسایی درآمدها و محرک های آن Revenue Drivers ، تفاوت مفهومی آن با عایدی Yield ، استراتژی های قیمت گذاری و توزیع جا در شناسه های نرخی و به طور کلی سامانه مدیریت درآمد RMS در شرکت های هواپیمایی بسیار اهمیت دارند.

درآمدهای جانبی نیز امروز بر بستر کانال های فروش فعلی ، فرصت های ارزشمندی را در اختیار شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها برای کسب درآمدهای متنوع از مشتریان محبوس خود قرار داده است.

به طور کلی سیستم رادار مالی نظام حسابداری مدیریتی با شاخص های عملکردی KPIs مالی پایه این بخش است.

این نرم افزارها و راهکارها فراتر از ثبت اطلاعات ، تحلیل های ماشینی خودکار و داشبوردهای مانیتورینگ لحظه ای را در اختیار ما قرار می دهند.

* خلیل الله معمار زاده کارشناس هوانوردی