◄ هوشمندسازی کامل زنجیره تأمین سوخت تا دو سال آینده

مشاور مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران اعلام کرد این شرکت در مسیر تحول دیجیتال، پروژه بزرگ «هوشمندسازی زنجیره تأمین» را آغاز کرده که براساس آن، تمامی نفتکش های کشور تا دو سال آینده به سامانه های نظارت لحظه ای مجهز خواهند شد. هدف این طرح افزایش بهره وری، کاهش ریسک ها و به ویژه مهار قاچاق سوخت در تمامی مراحل انتقال، پالایش و توزیع فرآورده های نفتی است.

به گزارش تین نیوز به نقل از  وزارت نفت، این پروژه به عنوان یک «ابرپروژه» تعریف شده و مجموعه ای از فعالیت های هماهنگ را در خطوط لوله، پالایشگاه ها، انبارها و حوزه توزیع پوشش می دهد. با استفاده از فناوری های نوین، نصب شبکه گسترده ای از سنسورهای هوشمند و استقرار سیستم های یکپارچه مدیریت داده، قرار است زنجیره تأمین سوخت کشور به طور کامل دیجیتالی و برخط پایش شود.

فرزاد برزگر، مشاور مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، با تاکید بر اینکه هوش مصنوعی تنها بخش پایانی یک ساختار داده محور است، گفت: «ابتدا باید زیرساخت جمع آوری سریع و دقیق داده ها در تمام حلقه های زنجیره ایجاد شود؛ از خطوط لوله و پالایشگاه ها گرفته تا انبارها و نفتکش ها. بدون داده قوی و بدون خطا، استفاده از هوش مصنوعی معنایی نخواهد داشت.»

وی افزود: «در بسیاری از بخش ها لازم است موقعیت خطوط لوله، فشار، دما، نرخ جریان سیال و سایر پارامترهای عملکردی به صورت مستمر ثبت و پایش شود. این داده ها پس از تحلیل، به شناسایی نشت، انشعاب غیرمجاز یا خرابی احتمالی تجهیزات کمک می کند.»

به گفته برزگر، میترینگ دقیق خطوط لوله یکی از اولویت های طرح است و با تکمیل آن، نرخ حجمی و کیفیت سیال در مبادی ورودی و خروجی از جمله پالایشگاه ها، نیروگاه ها و پایانه های صادراتی، به طور دقیق کنترل خواهد شد. این بخش از پروژه توسط کنسرسیومی متشکل از سه شرکت بزرگ و با مدل پیمانکاری GC در حال اجراست. پیش بینی می شود کل شبکه پایش خطوط لوله طی دو تا سه سال آینده تکمیل شود.

برزگر با اشاره به اقدامات انجام شده در پالایشگاه ها گفت: «در حال حاضر پالایشگاه اصفهان پیشرفته ترین نرم افزار ERP را مستقر کرده و پالایشگاه بندرعباس در مرحله پیاده سازی است. دیگر پالایشگاه ها نیز مذاکراتی برای استقرار ERP داخلی یا بین المللی انجام داده اند. علاوه بر این، سیستم های DCS که داده های فرآیندی را جمع آوری می کنند، منبع ارزشمندی برای خوراک دهی به مدل های هوش مصنوعی خواهند بود.»

هوشمندسازی انبارها و آماده سازی برای توزیع هوشمند

پروژه هوشمندسازی انبارها، که شامل نصب سنسورهای اندازه گیری حجم، دما و فشار در هر مخزن است، حالا در مراحل پایانی بازآرایی قرار دارد. داده های این تجهیزات به زودی به صورت خودکار جمع آوری خواهد شد. برزگر تاکید کرد که بخش توزیع یکی از حساس ترین مراحل زنجیره است و باید از سامانه های دستی فاصله بگیرد: «کمتر از نیمی از نفتکش های کشور به GPS مجهز هستند. طرح جدید علاوه بر GPS پیشرفته، سنسور اندازه گیری وزن محموله و سیستم کنترل باز و بسته شدن قفل های مخازن را نیز شامل می شود.»

بر اساس برنامه ریزی ها، مرکز مانیتورینگ ملی شرکت تا پایان شهریور ۱۴۰۴ در فاز نخست راه اندازی خواهد شد. در این مرحله، سامانه هوش تجاری (BI) به بهره برداری می رسد که با تجزیه و تحلیل داده ها، ارتباط میان اطلاعات بخش های مختلف زنجیره را برقرار و به تصمیم گیری های سریع و دقیق کمک خواهد کرد.

برزگر هوش تجاری را «مغز بیزینس داده محور» توصیف کرد که با ایجاد انبار داده یکپارچه (Data Warehouse)، امکان دسترسی به اطلاعات سال های گذشته و تحلیل روندها را فراهم می کند. پس از بلوغ این داده ها، مدل های هوش مصنوعی نیز به کار گرفته خواهند شد تا پیش بینی، بهینه سازی و خودکارسازی فرآیندها در مقیاس ملی ممکن شود.

تأمین مالی این طرح از محل بودجه داخلی و سرمایه گذاری بخش خصوصی انجام می شود. بر اساس بند قانونی برنامه هفتم توسعه، تمام شرکت های زیرمجموعه وزارت نفت تا پایان این برنامه باید مجهز به میترینگ و مانیتورینگ شوند. مشاور مدیرعامل تاکید کرد که این پروژه می تواند استانداردهای جهانی را در ایران پیاده و حتی در بخش میترینگ خط لوله، بازار بین المللی را تحت تاثیر قرار دهد.

چشم انداز دو سال آینده

با تکمیل نصب سنسورها، احیای تجهیزات بلااستفاده و راه اندازی کامل مرکز مانیتورینگ، زنجیره تأمین فرآورده های نفتی کشور به یکی از پیشرفته ترین شبکه های هوشمندسازی سوخت در جهان تبدیل خواهد شد. این دستاورد علاوه بر افزایش بهره وری، کاهش پرت و زیان، و بهبود امنیت، به تحقق شفافیت عملیاتی و کنترل موثر قاچاق سوخت کمک می کند.

به گفته برزگر، موفقیت این طرح نه تنها به پیشرفت فناوری وابسته است، بلکه به همکاری نزدیک با دانشگاه ها و مراکز پژوهشی همچون دانشگاه امیرکبیر و نیز وحدت رویه میان تمام پالایشگاه ها، خطوط لوله و شبکه توزیع نیاز دارد. وی ابراز امیدواری کرد که با تامین به موقع منابع مالی طی ماه های آینده، برنامه ها به موقع اجرا و ایران در ردیف پیشروان جهانی در حوزه دیجیتال سازی صنعت نفت قرار گیرد.