◄ مالیات و عوارض همراه با صدور بلیت هواپیما چگونه تعیین و دریافت می شود؟

سعید نصیری: در هنگام صدور بلیت هواپیما مبالغی  به عنوان مالیات و عوارضی همراه با صدور بلیت دریافت می شود. این عوارض چگونه وضع و دریافت می شود؟ 

1- چگونگی وضع و تعریف عوارض و مالیات:

عوارض و مالیات های مورد بحث ما Taxes, Fees and Charges  و اختصارا با کد TFC در متون مختلف درج می‌گردد، تعریف و دریافت TFC صرفا از طریق قانون و مصوبات دولتی قابل اجرا می باشد، به عبارت دیگر هرگونه اقدام در این مورد مستلزم Government Order  است.

نتیجه مهم: هرگز شرکت‌های هواپیمایی خود رأساً مجاز به اتخاذ تصمیم برای تعریف، اصلاح شرایط و ارقام، تعین کد و دریافت مالیات و عوارض نیستند.

بطور نمونه: هیچ شرکت هواپیمایی مجاز به افزایش و یا تعدیل مبلغ 350000 ریال یا تغیر کد عوارض فرودگاهی پروازهای بین المللی از ایران (IR) و همچنین عوارض فرودگاهی پروازهای داخلی بمبلغ 70000 ریال با کد LP نمی باشد، بلکه هر گونه اقدام مستلزم تصمیم مراجع قانونی مربوطه و رعایت دستورالعمل یاتا در قطعنامه 728(Resolution 728 ) است که در ذیل تشریح می‌شود.

2-چگونگی تعیین کد برای مالیات و عوارض جدید

هنگام وضع یک مالیات و یا عوارض جدید و یا هر گونه اصلاح شرایط و یا مبالغ مالیات و عوارض (TFC) ابتدا باید یکی از شرکت‌های هواپیمایی عضو یاتا(ترجیحاً شرکت هواپیمایی حامل پرچم کشور مربوط) وفق قطعنامه 728  یاتا (Resolution 728) و با تکمیل فرم مربوطه و پیوست دستور دولتی (Government Order) نسبت به درخواست کد و صدور بخشنامه توسط یاتا اقدام نماید. در فرم مزبور موارد مربوط به تاریخ اجرا، استثناها، اینترلاین و یا غیر اینترلاین بودن (Iinterlineable/Notinterlineable) مالیات و عوارض جدید اعلام می‌گردد. یاتا پس از بررسی تمام جوانب کد مخصوص را تعین و مراتب را به اطلاع کلیه شرکت‌های هواپیمایی عضو و سیستم های جهانی رزرواسیون و مکانیزه نرخ اعلام می دارد.

شایان ذکر است تعین کدهای دو حرفی عوارض و مالیاتهای ایران مانند IR/LP از همین طریق توسط یاتا تعریف شده است.

نکته بسیار مهم: در این جا لازم است تاکید گردد که سیستم های استاندارد و جهانی مکانیزه نرخ (Air Fare System) مانند Amadeus, Saber, Travelport, Worldspan  و... تنها زمانی اقدام به لحاظ مالیات و عوارض جدید و یا اصلاح  ارقام و شرایط مالیات و عوارض قبلی در محاسبات نرخ مسیر و بلیت می‌نمایند که یا از یاتا بخشنامه مستقیم دریافت نموده و یا اطلاعات در سیستم مربوط به مالیات و عوارض (TFC) یاتا یعنی TTBS اصلاح شده باشد.

ضمنا عوارض و مالیات باید در راستای خدمات هوایی باشد در غیر این صورت یاتا حتی با وجود دستور دولتی از معرفی مالیات و عوارض خودداری خواهد نمود.

بطور نمونه: با وجود مصوبه قانونی، تاکنون عوارض هلال احمر در پروازهای داخلی ایران توسط یاتا شناسایی نگردیده و کد دو حرفی برای این عوارض تعین نشده است. از توضیح بیشتر در این مورد اجتناب می گردد.

3- نحوه تسویه حساب مالیات و عوارض.

پرداخت و تسویه مالیات و عوارض در دو حالت مشروح زیر و حسب تفکیک بین شرکت هواپیمایی  صادرکننده بلیت (Ticketing Airlines/Selling Airlines) با شرکت هواپیمایی مجری پرواز/حمل‌کننده مسافر (Operating Airline) و همچنین اینتر لاین بودن (Interlineable) و یا غیر اینترلاین بودن (Not Interlineable) مالیات و عوارض مربوطه مشخص می‌گردد:

حالت اول- اگر یک شرکت هواپیمایی بلیت را بصورت کامل روی شبکه پروازی خود صادر نماید و در واقع Ticketing Airlines  همزمانOperating Airlines  نیز باشد، بالتبع و بدون تردید صادرکننده بلیت در تمام شرایط مسول تسویه با نهاد/سازمان دولتی منتفع از دریافت مالیات و عوارض خواهد بود:

مثال یک:  مسیر MHD W5 THR W5 BKK

صادرکننده بلیت: ماهان/ مسیر: مشهد-تهران-بانکوک/ شرکت حمل‌کننده: ماهان

در این حالت مسئولیت تسویه کلیه مالیات و عوارض ایران (اعم از مسیر داخلی و بین المللی) و همچنین مالیات‌ و عوارض تایلند به‌عهده شرکت هواپیمایی ماهان است چرا که شرکت ماهان هم صادرکننده بلیت و هم حمل‌کننده مسافر در کلیه مسیر های بلیت است.

مثال دو: THR QR DOH QR LON

شرکت صادرکننده بلیت: شرکت هواپیمایی قطر/ مسیر: تهران-دوحه-لندن/ شرکت حمل‌کننده هر دو مسیر: شرکت هواپیمایی قطر

شرکت قطری مسئولیت پرداخت و تسویه کل مالیات عوارض ایران، قطر و انگلستان را دارد؛ چون شرکت قطری هم صادرکننده بلیت (Ticketing Airlines) و هم حمل‌کننده مسافر (Operating Airlines) در هر دو مسیر است.

حالت دوم- اگر بلیت صادر شده توسط یک شرکت هواپیمایی (Ticketing Carrier) به‌صورت اینترلاین باشد (یعنی بلیت صادره شامل مسیر و یا مسیرهایی باشد که توسط شرکت هواپیمایی دیگری انجام گردد)، آنگاه مسئولیت پرداخت و تسویه حساب بر حسب  Interlineable و یا NotInterlineable بودن مالیات و عوارض طبق دو سناریو زیر تعین می گردد:

حالت دوم-الف: در صورتی که مالیات و عوارض بصورت Interlineable باشد آنگاه مسئولیت تسویه نهایی با شرکت هواپیمایی حمل‌کننده مسافر (Operating Carrier) است؛ بدین ترتیب که هنگام تسویه نرخ بین دو شرکت هواپیمایی صادرکننده بلیت و حمل‌کننده مسافر، مبالغ مالیات و عوارض به‌همراه نرخ توافق شده توسط شرکت صادرکننده بلیت به شرکت حمل‌کننده، پرداخت و شرکت حمل‌کننده مالیات و عوارض را با نهاد/سازمان دولتی در کشور مربوطه تسویه خواهد نمود.

مثال 1: FRA LH THR IR DXB

صادرکننده بلیت: لوفت هانزا/ مسیر: فرانکفورت-تهران با لوفت هانزا و تهران- دبی با هما 

نظر به این که کلیه مالیات و عوارض ایران و امارات متحده عربی بصورت  Interlineable است لذا "هما" مبالغ مالیات و عوارض ایران و امارات متحده عربی را از لوفت هانزا دریافت و به نهاد/سازمانهای مربوط در ایران و امارات پرداخت می نماید.

بدیهی است مسئولیت تسویه مالیات و عوارض آلمان به‌عهده لوفت هانزا است زیرا همانطور که در "حالت اول"  توضیح داده شد،  لوفت هانزا در مسیر فرانکفورت-تهران هم صادرکننده و هم حمل‌کننده مسافر است.

مثال 2: THR W5 IST TK VIE

صادرکننده بلیت: ماهان/ مسیر: تهران-استانبول با ماهان و استانبول - وین با ترکیش

در این مثال نیز چون کلیه مالیات و عوارض ایران و ترکیه و اتریش بصورت Interlineable است، شرکت ترکیش باید مبالغ مالیات و عوارض ترکیه و اتریش را از ماهان دریافت و با نهاد/سازمان‌های مربوطه در ترکیه و اتریش تسویه نماید.

بدیهی است مسئولیت تسویه مالیات و عوارض ایران به‌عهده شرکت ماهان است زیر همانطور که در "حالت اول"  توضیح داده شد شرکت ماهان  در مسیر تهران-استانبول هم صادرکننده و هم حمل‌کننده مسافر است.

حالت دوم-ب: در صورتی که مالیات و عوارض بصورت  Notinterlineable باشد آنگاه مسئولیت برای تسویه در تمام حالات با شرکت هواپیمایی صادرکننده بلیت یا همان فروشنده بلیت ( Ticketing Carrier / Selling Airlines) خواهد بود.

شایان ذکر است قریب به اتفاق مالیات و عوارض در اقضی نقاط جهان بصورت Interlineable است و تنها تعداد معدودی از جمله برخی از مالیات و عوارض مربوط به ایالات متحده آمریکا بصورت  Notinterlineable است. چرایی این موضوع بستگی به عوامل مختلف اقتصادی و سیاست های مالیاتی آمریکا دارد. یکی از دلایل حمایت از شرکت هواپیمایی مجری پرواز (Operating Airlines) است تا درصورت اعلام ورشکستگی شرکت صادرکننده/ فروشنده بلیت (Selling/ticketing Airlines) پرداخت دیون مربوطه به شرکت مجری پرواز (Operating Airlines) تحمیل نگردد. گفتنی است باتوجه به شرایط نسبتاً متفاوت قوانین ورشکستگی در آمریکا (خصوصاً chapter 11) تاکنون شرکت‌های هولپیمایی متعددی در آمریکا اعلام ورشکستگی نموده‌اند. 

مثال: THR IR LON VS NYC VS LON IR THR

صادرکننده بلیت: هما/ مسیر تهران لندن با هما و لندن به نیویورک با  شرکت ویرجین و نیویورک به لندن با ویرجین و لندن به تهران با هما

در این مثال با وجود این که شرکت ویرجین مسافر را از لندن به نیورک حمل نموده است اما "هما" بعنوان صادرکننده و فروشنده بلیت موظف به تسویه برخی از مالیات و عوارض NotInterlineable آمریکا می باشد. بنابراین هنگام تسویه بین هما و ویرجین مبالغ مالیات و عوارض آمریکا لحاظ نمی‌گردد و عین مبالغ مالیات و عوارض باید توسط هما بطور مستقیم به نهاد/سازمان‌های مربوطه در آمریکا پرداخت گردد.

سورچارج (Surcharge)

از فرصت استفاده و در مورد سورچارج هم توضیحاتی داده می شود.

بر خلاف وضع مالیات و عوارض (TFC) که تنها با صدور دستور دولتی امکان پذیر است، شرکت‌های هواپیمایی هنگام مواجهه با افزایش غیرقابل پیش‌بینی برخی از هزینه‌ها که لحاظ این افزایش از طریق افزایش نرخ پایه بلیت به‌صلاح و یا ممکن نباشد، اقدام به معرفی و دریافت مبالغی تحت عنوان Surcharge می نمایند.

مثال: سورچارج بیمه و یا سوخت (Fuel/insurance Surcharge)

همانطور که مطلعید، پس از افزایش بسیار قابل توجه هزینه سوخت هواپیما در ایران از آغاز امسال شرکت های هواپیمایی در ایران بناچار اقدام به تعریف و دریافت سورچارج سوخت (Fuel Surcharge) در پروزاهای داخلی نموده‌اند. دریافت سورچارج بیمه (Insurance Surcharge) نیز پس از حادثه 11 سپتامیر و افزایش چشمگیر حق بیمه امور هوایی، معمول گردید.

یاتا قبلا دو کد YR  و  YQ را برای سورچارج‌ها تعریف نموده است. معمولا کمیسیون فروش آژانس به سورچارج‌ها تعلق نمی‌گیرد. ضمناً در بلیت‌های اینترلاین نیز تقسیم درآمدِ  حاصل از سورچارج (Proration) بستگی به نحوه نمایش آن در بلیت دارد.

در صورت نیاز در یاداشت جداگانه، سابقه و چرایی معرفی این دو کد و همچنین نحوه نمایش آن درFare Calculation  بلیت و سایر موارد تشریح خواهد شد.