◄ روز جهانی هواپیمایی کشوری، ضرورت ارتقای آگاهی ملی از اهمیت و آثار صنعت هوانوردی

محمدرضا عبدالرحیمی: شانزدهم آذرماه مصادف با هفتم دسامبر، سالروز امضای کنوانسیون بین المللی هواپیمایی کشوری موسوم به کنوانسیون شیکاگو در سال 1944 و متعاقب آن تشکیل سازمان جهانی هواپیمایی کشوری است که در سال 1994 همزمان با پنجاهمین سالگرد امضای این کنوانسیون، مجمع عمومی سازمان مذکور طی ماده پنج قطعنامه A29-1 این روز را به عنوان "روز جهانی هواپیمایی کشوری " تصویب و اعلام نمود.

اهمیت روز افزون صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی در توسعه اقتصادی و اجتماعی به حدی افزایش یافت که در سال 1996 از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز طی قطعنامه ای روز جهانی هواپیمایی کشوری به صورت رسمی تصویب و از همین سال در تقویم رسمی مناسبت های جهانی سازمان ملل متحد درج شد.

بر این اساس همه ساله کشورهای عضو ایکائو در جهت گرامیداشت این روز و کمک به ارتقا و تقویت آگاهی عمومی از اهمیت صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی در کمک توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع و ایجاد و حفظ دوستی و تفاهم بین اقوام و ملت های مختلف و نیز نقش اساسی سازمان های هواپیمایی کشوری در پاسخ به نیاز مردم به حمل و نقل هوایی ایمن، منظم، کارا و اقتصادی و استقرار و استمرار نظم و قانونمندی در حمل و نقل هوایی، نسبت به برگزاری مراسم و برنامه های مختلفی اقدام می نمایند.

سازمان جهانی هواپیمایی کشوری، در راستای اهداف استراتژیک صنعت در 25 سال آتی، شعار امسال روز جهانی هواپیمایی کشوری را «آسمان های ایمن و آینده پایدار برای همه» تعیین کرده است.سال گذشته برنامه استراتژیک ۲۵ ساله برای سال های ۲۰۲۶ تا ۲۰۵۰ ایکائو منتشر و طی آن مقرر شد اهداف استراتژیک ذیل طی سال های آتی در دستور کار همه کشورها قرار گیرد:

- هر پروازی ایمن و امن است:

اطمینان از بالاترین سطوح ایمنی و امنیت از طریق استانداردهای جهانی، سیستم های نظارتی و پاسخ های هماهنگ به تهدیدات نوظهور 

 -هوانوردی از نظر زیست محیطی پایدار است:

هدایت پاسخ هواپیمایی جهانی به بحران آب و هوایی از طریق استانداردها، کنترل و راهکارهای نوآورانه برای حمل و نقل هوایی پایدار 

-هوانوردی، حملونقل و جابجایی یکپارچه، در دسترس و قابل اعتمادی را برای همه فراهم می کند:

ایجاد یک سیستم هواپیمایی کارا و وسیع که از طریق فناوری های نوآورانه و استانداردهای هماهنگ جوامع را به هم وصل می کند و رشد اقتصادی مقدور می سازد 

-هیچ کشوری عقب نمی ماند: 

اطمینان از دسترسی همه کشورها به منافع اقتصادی و اجتماعی حمل و نقل هوایی ایمن، امن و پایدار از طریق پشتیبانی در اجرا  

-کنوانسیون بین المللی هواپیمایی کشوری و دیگر معاهده ها، قوانین و مقررات، به همه چالش ها می پردازد: 

تقویت چارچوب حقوقی بین المللی برای پاسخ به چالش های نوظهور هواپیمایی کشوری از طریق کنوانسیون شیکاگو و ضمائم آن و دیگر ابزارها

-توسعه اقتصادی حمل و نقل هوایی و تضمین شکوفایی اقتصادی و رفاه اجتماعی برای همه:

تقویت رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی پایدار از طریق سیاست های اثربخش حمل و نقل هوایی، توسعه زیرساخت و دسترسی به بازار 

 استحضار دارند که امروزه در ادبیات توسعه، از نظام حمل و نقلِ کارآمد، به نیروی محرکه و موتورِ توسعه متوازن و پایدار کشورها یاد می شود، به نحوی که با مروری بر شرایط توسعه یافتگی کشورهای مختلف، همبستگی مستقیم بین توسعه حمل و نقل و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی بالاتر، امنیت و عدالت اجتماعی دیده می شود. دراین میان، ویژگی های اختصاصی حمل و نقل هوایی، از جمله ایمنی و سرعت بسیار بالا، برخورداری از فناوری های برتر، فواید موثر اجتماعی در ابعاد مختلف اشتغالزایی و برقراری توازن و عدالت منطقه ای با کم کردن فاصله مناطق مختلف،آثار اقتصادی مستقیم، غیرمستقیم، القایی و تکاثری و افزایش تولید ناخالص داخلی، تسهیل و تسریع در امدادرسانی و حفظ و احیای سلامت جوامع در بحران های مختلف طبیعی و غیرطبیعی، تسهیل و تقویت دیپلماسی خارجی، تسهیل گردشگری بین المللی و داخلی و ده ها ویژگی و آثار دیگر، سبب شده است، تقویت و توجه به صنعت حمل و نقل هوایی، در صدر دستورکارهای توسعه ای بسیاری از کشورها قرار گیرد. حمل و نقل هوایی با کم کردن فاصله ها، شهروندان، فرهنگ ها، شرکت ها، ایده ها، نوآوری ها و فرصت ها را به هم وصل می کند و موجبات نزدیکی، شناخت و تعامل بیشتر، تبادل اندیشه و فکر و تجربیات موفق و مراودات تجاری و اقتصادی و البته معرفی نقاط قوت و جذابیت های تاثیرگذار و تحسین برانگیز مراکز اصلی استقرار خود را به سایر ملل فراهم می نماید.

دسترسی و ارتباط سریع، امروز در کنار استعدادها، فضای کسب و کار مطلوب و کیفیت زندگی از عناصر اصلی جذابیت اقتصادی و جزءِ حیاتی صنایع مدرن برای جابجایی سریع کالاهای ارزشمند، ایجاد و نفوذ در بازارهای جهانی و حمایت از ورود و جذب سرمایه های خارجی محسوب می شود و این چنین است که اندازه این صنعت، طی بیش از پنج دهه  اخیر، تقریبا هر پانزده سال دو برابر شده است.

از دهه شصت میلادی درحالی که تولید ناخالص داخلی در سطح جهانی، پنج برابر شده است، تقاضای فزاینده برای خدمات حمل و نقل هواییِ مسافر و بار به همراه پیشرفت های فناوری و سرمایه گذاری های مرتبط با صنعت هوانوردی، آثار و خروجی های اقتصادی آن را سی برابر کرده است. رشد ترافیک هوایی در سطح دنیا به طور مستمر نه تنها از مقاطع رکود اقتصادی آسیب ندیده است، بلکه صنعت حمل و نقل هوایی در برابر این رکود ها مقاومت کرده و حتی به عنوان یکی از موثرترین ابزارها برای پایان دادن به آنها عمل کرده است و این نکته ای می باشد که در محیط های اقتصادی پرچالش، باید مورد توجه دولت ها در سطوح مختلف قرار گیرد.

امروز صنعت حمل و نقل هوایی در سطح دنیا با جابجایی سالانه حدود 5 میلیارد نفر مسافر، 69 میلیون تن بار به ارزش بیش از 8 هزار میلیارد دلار و 35 درصد تجارت جهانی، از طریق 50 میلیون پرواز موجبات حمایت از اشتغال ۸7 میلیون نفر و ایجاد آثار اقتصادی حدود 4500 میلیارد دلاری و معادل 4 درصد تولید ناخالص جهانی فراهم می نماید که با احتساب  ارزش های اقتصادیِ سرعت، دسترسی و اتصال سریع در کنار تسهیلِ گردشگری و تجارت داخلی کشورها، به چندین برابرِ این رقم بالغ می شود.

پیش بینی های نهادهای بین المللی این صنعت حاکیست که این عملکرد طی بیست سال آینده به بیش از دو برابر افزایش یابد. با این وجود به دلایل مختلفی سهم صنعت هوانوردی کشورمان از بازار بین المللی و منطقه ای حمل و نقل هوایی، به هیچ وجه متناسب با جایگاه تاریخی خود در این صنعت نبوده و امروز مشکلات متعددی در این مسیر پیش روی فعالان این صنعت است که غلبه بر آنها مستلزم تلاش های تدبیر پایه ذینفعان صنعت و ارکان مختلف حاکمیت می باشد.

از طرفی به اعتقاد حقیر توجه به مباحث توسعه ای این صنعت با ابتنای صرف به سهم کمّیِ حمل و نقل هوایی از میزان کل حمل و نقل بدون توجه به ارزش افزوده های غیرمستقیم، القایی و تکاثری کلان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی این صنعت، جفای بزرگی به کشور می باشد و شایسته است به هنگام بازنگری سیاست های کلی نظام در حمل و نقل و البته سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های آتی نظام توسعه ملی حمل و نقل کشور مورد توجه جدی قرارگیرد. اگرچه تبیین ارزش افزوده های فراوان این صنعت به شکل دقیق و منطقی و با ادبیات و منطق ریاضی و استدلالی برای تصمیم گیران کلان کشور، مسئولیت مهمی است که بر عهده نخبگان فکری و اندیشمندان و پژوهشگران این حوزه می باشد، لیکن خواست و اراده عملی نخبگان ابزاری و نهادهای متولی این صنعت به ویژه سازمان هواپیمایی کشوری نیز در این راستا و برای اقناع منطقی و استدلال پایه حاکمیت و دولت بسیار مهمتر و ضروری تر است.

شعار امسال روزجهانی هواپیمایی کشوری علاوه بر تاکید و تقویت اصل توجه همزمان دولت ها و تنظیم و تدبیر دقیق فعالیت های سازمان های هواپیمایی کشوری برای ارتقای سطح پایبندی به استانداردها و کارآمدتر شدن صنعت، نهادینه سازی روابط وسیع تر و مشارکت ذینفعان صنعت در تحقق اهداف جهانی و مواجهه با چالش های آن را بیش از پیش ضروری می نماید.

فایل کامل رئیس هیئت مدیره انجمن علمی حمل و نقل هوایی ایران از اینجا قابل دریافت است.