غفلت از موضوع اصلاح نظام مالیاتی در مناظره اقتصادی

دومین مناظره دو نامزد راه یافته به مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری با موضوع اقتصاد هم تشکیل شد و نظرات هردو نامزد در مورد قیمت سوخت، بورس، یارانه، مسکن و زمین، تورم، رشد اقتصادی، اشتغال، تحریم و ... برای بینندگان تشریح گردید. 

واژه مسکن بیشترین تکرار را داشت و واژه های تحریم، بورس، تورم و خودرو از واژه های پرتکرار و پرچالش این نشست بودند. 

با وجود ابعاد مثبت فراوان این مناظره، یک موضوع مغفول در پرسش های تنظیم شده، اصلاح نظام مالیاتی بود که تقریبا بر تمام موضوعات مطرح شده اثر مستقیم داشته، مورد تاکید مکرر رهبر معظم انقلاب بوده و در قانون برنامه هفتم هم درج شده است.

اصلاح نظام مالیاتی علاوه بر افزایش درآمد دولت و کاهش کسری بودجه (به عنوان ام الخبائث و زمینه چاپ پول) می تواند سبب کاهش مشکلات مسکن و زمین شده، تورم را مهار، اشتغال را متبلور و سرمایه گذاری ها را به تولید و کارهای مفید هدایت نماید.      

رهبر معظم انقلاب در اول سال فرمودند: هدف کلی برنامه هفتم، شکوفایی اقتصاد، همراه با عدالت است. لکن برای پایان برنامه اهدافی را ذکر کرده اند که این اهداف خیلی مهم است: تک رقمی کردن تورّم؛ اصلاح ساختار بودجه؛ تحوّل در نظام مالیاتی.

صفحه 560 کتاب مجموعه آثار شهید مطهری چنین آورده: گرانی ارزاق معلول گرانی عوارض و زیادبودن گمرک ها و مالیات هاست.

حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر هنگامى که او را به فرماندارى مصر بر می گزینند چنین نوشته اند (نامه 53 نهج البلاغه): ... : تا خراج آن دیار را جمع آورد، با دشمنانش نبرد کند، کار مردم را اصلاح، و شهرهاى مصر را آباد سازد (تین 271983).

به نظر می رسد با مالیات که یکی از ابزارهای مهم اقتصادی و در اختیار دولت است می توان در کوتاه ترین زمان تاثیرات شگرفی در شاخص های اقتصادی ایجاد نمود کما اینکه شهید رئیسی با همین ابزار توانستند گره کار بسیاری از شرکت های راکد را بگشایند.

کاهش مالیات حقوق کارمندان دولت و شرکت های خصوصی می تواند بخش مهمی از دغدغه روزمره مردم را کاهش دهد و افزایش مالیات ثروتمندان به ویژه مالیات بر دارایی (Property Tax) می تواند درآمد ازدست رفته را جبران و انگیزه سوداگری را کاهش دهد. 

مثلا برای مهارتورم و جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی و مشکلات معیشت و نیز کاهش وابستگی بودجه به نفت می توان مانند اغلب کشورهای پیشرفته برای کاخ ها و مساکن بسیار گرانبها (مثلاً پنج برابر ارزش متوسط مسکن) و خودروهای اشرافی (مثلا ده برابر قیمت خودرو متوسط) مالیات تساعدی وضع نمود (طرح درآمد پایدار دولت به مجلس در 1399، تین 221097).

اهمیت این مالیات وقتی بهتر آشکار می گردد که 2000 برابر شدن قیمت یک زمین 1000 متری در تهران ظرف 25 سال را با جدول تورم بانک مرکزی مقایسه نماییم (شاخص سال 66 برابر 0.597 و شاخص سال 91 برابر با 52.6 بوده یعنی 88.2 برابر).

برای لمس بهتر مناسب است به تغییرات حقوق پایه (حکم حقوقی) یک مدیرکل شاخص در راه آهن در همین مدت توجه گردد که با فرض لیسانس و استخدام رسمی با بیست سال سابقه و دو فرزند، در سال 66 برابر 12430 تومان بوده که در سال 91 به حدود 1370000 تومان رسیده است یعنی 110 برابر. با احتساب این ارقام، مدت زمان جمع آوری پول لازم خرید سهم زمین 100 متری در منطقه مذکور برای یک مدیر کل راهآهن با فرض پس انداز 100 درصد و بدون کسر هزینه زندگی در سال 66 به 16 ماه یعنی کمتر از 1.5 سال و در سال 91 به 292 ماه یعنی بیش از 24 سال می رسد،  (نقش قیمت زمین ...، تین 192095).

دستور حضرت علی (ع) به مالک اشتر در نامه 53 و تکلیف گرفتن مالیات بعنوان اولین وظیفه که زیربنای سه ماموریت بعدی است و تجربه جهانی مالیات به ویژه در کاهش تورم کشورهایی مانند فرانسه پس از انقلاب کبیر، آلمان پس از جنگ جهانی دوم و ... مبین ضرورت توجه بیشتر به اصلاح نظام مالیاتی با تعامل سازنده دولت، مجلس و مجمع تشخیص است (تین 242010).  

با اصلاح نظام مالیاتی، علاوه بر کاهش شدید تورم، شاهد هدایت سرمایه گذاری مردم به سوی کارهای مفید و تولیدی خواهیم بود و مشارکت مردم در پروژه های عمرانی نیمه کاره افزایش خواهد یافت، تمایل به سرمایه گذاری در بورس بیشتر و منابع مالی بانک ها بجای سوداگری، درجهت ایجاد اشتغال هدایت خواهند شد (یک تیر و هفت نشان با اصلاح نظام مالیاتی، تین 236916). 

اصلاح مالیات بر ارزش افزوده نیز یکی از عوامل تعطیلی شرکت های تولیدی دهه گذشته را برطرف خواهد نمود (تین 169013).