◄ چرا رادار نفتکش‌ های ایرانی روشن شد؟

رسانه معتبر تانکر تراکرز که مرجع بین المللی ردیابی نفتکش ها است خبری منتشر کرد که بهت و حیرت تحلیلگران انرژی را برانگیخت.

به گزارش تین نیوز،  این رسانه مدعی شده است که «اکثر نفتکش های با پرچم ایران برای نخستین بار پس از هفت سال و نیم، داده های واقعی موقعیت خود را از طریق سامانه AIS و بدون جعل اطلاعات مخابره کرده اند»، در واقع این رسانه مدعی شده که ردیاب های ناوگان سایه ایران روشن شده و تصویری از این موقعیت را نیز منتشر کرده است. ادعایی که اگر صحت داشته باشد، تغییری کم سابقه در الگوی حمل ونقل نفت ایران در شرایط تحریمی محسوب می شود.

به دلایلی که هنوز مشخص نیست، نفتکش های با پرچم ایران دوباره فرستنده های AIS خود را روشن کرده اند. در هفت سال گذشته، از سال ۲۰۱۸ که ایالات متحده آمریکا تحریم ها را دوباره اعمال کرد، بیشتر نفتکش های ایرانی با خاموش کردن فرستنده های AIS خود در دریا تردد می کردند تا مسیرهای قاچاق نفت را پنهان کنند.  

این پدیده به طور مستقل توسط چندین سامانه ی جمع آوری سیگنال AIS گزارش شده و در نقشه های موقعیت مکانی ارائه شده توسط سایت های VesselFinder.com و MarineTraffic.org نیز قابل مشاهده است. شرکت تحلیل داده ی دریایی Kpler گزارش داده که ۸۰ درصد نفتکش های ایرانی در ۴۸ ساعت گذشته موقعیت مکانی خود را ارسال کرده اند.  

پیگیری از منابع رسمی تاکنون بی نتیجه مانده است، آنها ضمن ابراز تعجب از این خبر، احتمال وقوع چنین تغییری را بسیار بعید دانستند.

همایون فلکشاهی تحلیلگر موسسه بین المللی داده های انرژی کپلر  به ایلنا درباره برخی گزارش ها از جمله  تانکرترکرز مبنی بر روشن شدن سامانه راداری نفتکش های ایرانی تاکید کرد: ما نیز مشاهده کردیم که بیشتر نفتکش ها چند روز پیش سیستم AIS خود را روشن کرده اند؛ در واقع بیش از ۸۰ درصد نفتکش های حامل نفت ایران در آن زمان سیگنال خود را فعال کرده بودند. هنوز مشخص نیست علت این اقدام چه بوده است. در ابتدا تصور می کردیم ممکن است نوعی اقدام پیشگیرانه در برابر تحریم های سازمان ملل باشد، چراکه این تحریم ها به کشورهای ثالث اجازه می دهد در مواردی نفتکش های ایرانی را متوقف و بازرسی کنند.

احتمال دیگر، هرچند ضعیف تر، این بود که چین پس از تحریم بندر ریژائو در ۹ اکتبر تصمیم گرفته باشد نفت ایران را به صورت رسمی و علنی خریداری کند، زیرا در حال حاضر نفت ایران معمولاً با نام های دیگر وارد چین می شود. احتمال سوم این بود که ایران قصد داشته نشان دهد از تحریم ها هراسی ندارد و با روشن کردن سیستم موقعیت یابی، آمریکا را به نوعی به چالش بکشد تا جرات توقیف نفتکش هایش را پیدا کند. البته احتمال بروز اشکال فنی هم وجود دارد. در مجموع، هنوز دلیل قطعی این موضوع مشخص نیست.

در حالی که هنوز هیچ مقام رسمی ایرانی این ادعا را تایید یا تکذیب نکرده است، یک منبع مطلع رسانه انرژی پرس گفت: احتمالا این خبر ساختگی است، اما اگر صحت داشته باشد، باید آن را به عنوان یک خرابکاری بزرگ و هدفمند علیه منافع نفتی ایران از سوی جریان مخالف دولت ارزیابی کرد؛ به ویژه با فعال شدن مکانیسم ماشه و تشدید تحریم و فشارهای بین المللی.

محمود خاقانی، کارشناس انرژی و مدیر پیشین وزارت نفت نیز گفته، درباره ادعای روشن شدن ردیاب نفتکش های ایرانی گفت: اگر این خبر صحت داشته باشد، دو احتمال مطرح است؛ نخست این که برخی جریان ها و آنچه من از آن به عنوان دولت پنهان یا دولت سایه یاد می کنم، در پی ایجاد یک بحران جدید هستند تا با تحریک آمریکا و متحدانش، زمینه توقیف یا ردیابی نفتکش های ایران را فراهم کنند. دوم این که به دلیل اشباع بی سابقه بازار جهانی، حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون بشکه نفت سرگردان روی آب دیگر پنهان کاری در مسیر نفتکش ها ممکن نیست. در واقع، ممکن است روشن شدن رادار نفتکش ها اقدامی هدفمند از سوی همین شبکه های پنهان باشد که از فضای تنش و بی ثباتی، منافع خود را دنبال می کنند.

دولت پزشکیان در همان روزهای نخست آغاز به کار خود با چالش تحریم ناوگان نفتکش های ایرانی روبه رو شد. هم زمان برخی رسانه ها مدعی شدند که اطلاعات کامل مربوط به نفتکش های ایران، توسط برخی افراد مساله دار در دولت سیزدهم در اختیار آمریکا قرار گرفته؛ ادعایی که تاکنون نه تایید و نه تکذیب شده است. با این حال، شواهد نشان می دهد جریانی خاص در پی وارد کردن ضربه به دولت پزشکیان و آسیب به منافع ملی است.