تفاوت دانشگاه هاروارد با دانشگاه های ما
توانمندسازی جامعه به معنای تقویت قابلیت ها و مهارت های افراد و گروه ها برای مشارکت فعال و مؤثر در زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. در این زمینه، دروس عمومی دانشگاهی نقش مهمی در توانمندسازی جامعه ایفا می کنند.
فرزاد دهقانیان:
دروس عمومی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، به جز دروس فارسی، زبان عمومی و تربیت بدنی (در مجموع ۸ واحد)، شامل ۱۴ واحد دیگر در چهار دسته:
۱-مبانی نظری اسلام
۲-اخلاق اسلامی
۳-انقلاب اسلامی
۴-تاریخ و تمدن اسلامی
۵-آشنایی با منابع اسلامی
۶-یک درس دانش خانواده و تنظیم جمعیت است .
به عنوان نمونه ای برای مقایسه با ایران:
دروس عمومی (General Education) در دانشگاه های آمریکا تنوع بسیار زیادی دارد و هر دانشگاه بر اساس اهداف خود دروس مختلفی را ارائه می دهد که در طول زمان به روزرسانی می شود.
به طور مثال، دروس عمومی دانشگاه هاروارد که به صورت قبول/مردود (Pass/Fail) نمره دهی می شوند، در چهار دسته زیر ارائه می شوند:
۱-زیبایی شناسی و فرهنگ - نمونه کلاس ها:
- خودت باش (Act Natural)،
- فرهنگ غذا خوردن،
- خلاقیت
۲-اخلاق و شهروندی - نمونه کلاس ها:
- شادی/خوشبختی (Happiness)،
-آشنایی با جهل، دروغ، مزخرفات و فریب.
۳-تاریخ، جوامع و افراد - نمونه کلاس ها:
- اسلحه در آمریکا،
- پروژه دموکراسی.
۴-علم و فناوری - نمونه کلاس ها:
- هوش مصنوعی، محاسبات و تفکر [+].
همچنین، دروس عمومی دانشگاه ایالتی کالیفرنیا به صورت زیر دسته بندی شده اند:
۱-اهداف پایه - نمونه کلاس ها:
- زبان،
- فرهنگ و تفکر انتقادی،
- اصول سخنرانی عمومی، علم و شبه علم.
۲-جهان طبیعی و اشکال مختلف حیات - نمونه کلاس ها:
- زمین شناسی،
- ریاضیات عمومی،
- شیمی عمومی.
۳-هنر و بشریت - نمونه کلاس ها:
-تاریخچه هنرهای اسلامی
-زنان خاورمیانه
-سنت های بصری اروپایی.
4- فرد و جامعه
- نمونه کلاس ها:
- آزادی بیان،
- آسیا در جهان امروز
- سیاست جهانی.
۵-فهم توسعه فردی
- نمونه کلاس ها:
- کودک در خانواده،
- تغذیه و سلامت،
- سبک زندگی سالم.
۶-مطالعات قومی
- نمونه کلاس ها:
- اقوام بومی کالیفرنیا،
- اقوام آسیایی-آمریکایی
- مطالعه سرخپوستان .
تحلیل و تجویز راهبردی:
توانمندسازی جامعه به معنای تقویت قابلیت ها و مهارت های افراد و گروه ها برای مشارکت فعال و مؤثر در زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. در این زمینه، دروس عمومی دانشگاهی نقش مهمی در توانمندسازی جامعه ایفا می کنند. دروس عمومی با فراهم آوردن دانش، مهارت ها، و ارزش هایی که برای مشارکت فعال و مؤثر در جامعه ضروری هستند، می توانند نقش مهمی در توانمندسازی جامعه داشته باشند. این دروس به افراد کمک می کنند تا به عنوان شهروندانی آگاه و مسئول، در جهت توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه خود تلاش کنند.
بررسی دروس عمومی
دانشگاه های ایران به وضوح نشان می دهد که دروس ارائه شده تناسبی با نیازهای امروز جامعه ایران ندارند. اصلاح و به روزرسانی این برنامه ها نیازمند مطالعات جامع است، اما به عنوان پیشنهاد اولیه:
دروسی همچون مبانی علم اقتصاد، آشنایی با هوش مصنوعی، اصول نگارش و ارائه فلسفه علم و تفکر انتقادی، آشنایی با اقوام ایرانی، تاریخ معاصر ایران، تاریخچه هنر در ایران، تغذیه و سلامت و شاد زیستن می توانند به عنوان دروس عمومی انتخابی در برنامه درسی دانشگاه ها اضافه شوند. ارائه این دروس متنوع در دانشگاه های جامع کشور به سادگی قابل اجرا خواهد بود.
در نهایت، اگر وزارتخانه های علوم و آموزش و پرورش برنامه جامعی برای تأثیرگذاری در توسعه فرهنگ عمومی جامعه نداشته باشند، فرهنگ عمومی به افراد و رسانه های غیرمتخصص و سلبریتی ها سپرده خواهد شد که می تواند موجب بروز آسیب های جدی در بلندمدت شود.
* استاد دانشگاه فردوسی
در دبیرستانی که بنده تحصیل می کردم، در سال ۶۷، که مدرسه ی خاص امروزه_تلقی_می شد با این تفاوت که بجای شهریه گرفتن از دانش آموز، شهریه هم می دادند!
اصلا مساله دروس ِ مصوب آ.پ نبود!
حجم کلاس هایی که خارج از برنامه برگزار می شد، دو برابر حجم دروس دبیرستان های عادی بود!
بعد ها در دانشگاه های مختلف موفق کشور، دیدم که دقیقا آنچه ایده می سازد، و سپس اجرا در صنعت را شکل می دهد، همین دروس غیر رسمی! عجیب غریب بودند که اتفاقا جذابیت بیشتری از دروس سیلابس داشتند!
نوعی شتاب_دهنده بودند
در تهران، علم و صنعت، شریف، پلی تکنیک و خواجه نصیر...
واقعیت این است که این چند واحد عمومی، نمی تواند تنها دلیل ناکارآمدی آموزش عالی باشد! و نه می توانند توجیهی داشته باشند
می توانند دروس اختیاری باشند! یا حتی اصلا نباشند
و بصورت ِ پیش فرض دانسته فرض شوند!
ولی در نهایت، تاثیری در حد اعتنا، ندارند