راهکاری برای مهار تصادفات با مشارکت مردم

آمار جان باختگان و مصدومان حوادث جاده ای و خیابانی، دردآورترین خبرهایی است که هر روز می شنویم و حتی با چشم می بینیم و بی تفاوت می گذریم. کشتگان و مجروحان جاده ها در طول حیات جمهوری اسلامی حداقل چهاربرابر شهدا و جانبازان جنگ تحمیلی است.

در سال گذشته تلفات جاده ای ایران، سه برابر غیرنظامیان جنگ تمام عیار اوکراین است. میزان خسارات مادی خودروها هم دو میلیارد دلار برآورد می شود که تازه همه اینها در برابر عمری که در راه بندان ها تلف می شود، هیچ است.

هرکدام از ما در طول سال، چندساعت از عمرمان به خاطر راه بندان ناشی از یک تصادف یا پارک دوبله یا عدم رعایت رانندگی بین خطوط یا دور زدن خودخواهانه یک راننده، از دست رفته است و کلافه و عصبی به کار خود نرسیده ایم؟ چه کسی می تواند خسارات ناشی از اتلاف وقت راه بندان های حاصل تخلفات رانندگی را برآورد کند؟ همه مردم از این وضع خسته و زخم خورده هستند و اینجا جایی است که همه با جان و دل حاضرند کمک کنند تا وضعیت بهبود یابد.
پس از سرپیچی گروهی از بانوان در رعایت حجاب، بخشی از زعمای حکومت، خواستار دخالت و حضور موثر و جدی مردم برای اجرای امربه معروف و نهی ازمنکر شدند. چه کسی حاضر است اعلام کند منکری مانند تخلفات رانندگی که این قدر خطرساز و پرخسارت است و هزاران نفر را هر ساله به کام مرگ می کشاند و هر روز جان و سلامت و آرامش روان همه ما را می فرساید، کم اهمیت تر از رعایت پوشش بانوان است.

اگر می شود بی حجابی را پیامک کرد و عکس گرفت، چرا نتوان تخلفات رانندگی را گزارش کرد؟ قرار است از دوربین های ترافیکی برای ثبت تخلف حجاب استفاده شود، پس لااقل اجازه دهید مردم از دوربین های تلفن همراه خود برای ثبت و گزارش تخلفات رانندگی استفاده کنند.
با این مقدمات طرحی را به حضور فرمانده جدید فراجا عرضه می دارم تا با پیگیری و اجرای آن بتوانند در کنار گزارش عملکرد خود در زمینه عفاف و حجاب، اعلام کنند که تلفات و خسارات ترافیکی را به نصف تقلیل دادیم و رفت و آمد در شهرها بسیار روان تر شده است. باور دارم دراین صورت دعای خیر اکثریت ملت به ویژه قائلان به حجاب اختیاری، پشت سر ایشان خواهد بود.
اما طرح، ساده و با امکانات موجود کاملا عملی است. کافی است یک برنامه (اپلیکیشن) برای تلفن های همراه نوشته شود و با نصب آن توسط هر کاربر واجد شرایط، او را قادر کند از تخلف خودروهای دیگر فیلم تهیه کرده و همراه با مشخصات خودرو با بهره گیری از ثبت ساعت و مکان یاب تلفن همراه و احیانا توضیح شفاهی ماوقع، با یک کلیک، برای مرکز مربوطه پلیس ارسال کند. در مرکز مربوطه، افسران پلیس با بررسی فیلم ارسالی برای پلاک متخلف، پیامک قبض جریمه را صادر می کنند. در این فرآیند، رعایت نکات زیر برای جلب اطمینان و مشارکت مردم مهم است:
اول آنکه همه شهروندان با احراز شرایطی مانند داشتن گواهینامه با پنج سال سابقه رانندگی بدون تخلف شدید، بتوانند به این طرح بپیوندند و در این مورد گزینش عقیدتی در کار نباشد.
دوم آنکه پاداشی مثلا معادل ۱۰درصد مبلغ قبض صادره در زمان معقول به حساب اعلامی شخص گزارش دهنده واریز شود.
سوم آنکه به مدت چند ماه در شروع کار به صورت آزمایشی قبوض جریمه برای متخلفان ارسال شود اما پرداخت جریمه تا پس از دوره آزمایشی اعمال نشود. به این ترتیب هم عیوب نرم افزار و برنامه مشخص می شود، هم متخلفان جدی بودن اعمال قانون را احساس می کنند و هم کاربران می توانند با آموزش و تمرین به مهارت های لازم برسند.
چهارم اینکه محرمانه ماندن گزارشات و گزارشگران کاملا مورد توجه باشد.
به این ترتیب تعداد دوربین های ثبت تخلف پلیس در زمان کوتاه، حتی در دور افتاده ترین جاده ها، به صدها هزار افزایش می یابد و این امری است که با بودجه و امکانات فعلی تا  100 سال دیگر هم امکان تحقق آن توسط دولت وجود ندارد. اگر میزان جریمه ها متناسب با تورم افزایش یابد تا بازدارنده باشد، می توان مطمئن بود در مدت کوتاهی تصادفات و راه بندان ها در حد توسعه یافته ترین کشورها، کاهش می یابد.
پس بیاییم نهی ازمنکر را از اینجا شروع کنیم، مهار ابرقاتل ایرانیان با مشارکت مردم

* جامعه شناس سیاسی