◄ عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1) 3PL در شرکت‌ های خودروسازی

صنعت امروز برابر است با صنعت لجستیک.  صنعت آینده برابر است با صنعت لجستیک.  این دو جمله را می توان در لابلای صحبت های گروه های فعال علمی و اجرایی که در هر گوشه  کنار این کره خاکی در  در محفلی گرد هم آمده راجع به صنعت  تخصصی لجستیک به بحث و پردازش می پردازند،  به تکرار شنید  و ملکه ذهن کرد. 

صنعتی که هیئت تولید بدان وابسته است و چنان تاثیری  شگرف در ایجاد زنجیره ارزش ایفا می نماید که به مثابه قلب  تپنده صنعت است.  در این راستا،  لجستیک در صنعت خودروسازی در سطح بین المللی با گذر زمان حساسیت نسبت به توجه بیش از پیش را به خود جلب نموده به گونه‌ای که  اکثر خودروسازان در سطح جهان به سمت و سوی ساماندهی یک سیستم مدیریتی خود کنترلی (Self-Control Management System)  و هوشمند به منظور برنامه ریزی و هدفمند سازی فعالیت ها و فرآیندهای لجستیکی خود و یا سایر شرکای درگیر در زنجیره تامین طبیعی (NSC)  و یا زنجیره تامین مصنوعی (ASC)  که هر یک به نحوی ایجاد زنجیره ارزش می‌نماید،  هستند.  هدف آرمانی از  ساماندهی چنین سیستمی در وهله اول،  ازجنس هزینه است. مدیریت هزینه های لجستیکی شرکت های خودروسازی در تمامی سطوح عملیاتی در سطح زنجیره تامین.  بدین منظور اغلب تصمیم بر استقرار این سیستم جهت دار و هوشمند در قالب دپارتمان چابک و منعطف را می نماید. 

دپارتمان مشتمل بر  افراد خبره و متخصص در حیطه لجستیک و دانش آموخته در رشته های دانشگاهی خواص که در تمامی سطوح این دپارتمان مشغول به فعالیت هستند.  افرادی که فیلترها و مصاحبه های تخصصی را پشت سر گذاشته و رزومه قابل دفاعی را  دارند چرا که قرار است کنترل ضربان منظم قلب تپنده هر صنعتی، یعنی لجستیک را و سازمان را به سقف آرزوهای آن  جهت دهی داده و یا  به مرور زمان  کمر بر قتل آن  سازمان ببندند! 

تیم تحقیقاتی لجستیک در صنعت خودروسازی ماهنامه صنعت حمل و نقل،  پژوهش کیفی و اکتشافی وزن نظر هدف کاربردی،  به بررسی عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی پرداخته و در این راستا با تعداد بیست نفر از نخبگان و مدیران موفق از کشورهای آمریکا،  روسیه،  فرانسه،  آلمان،  چین،  هند، ترکیه و بلغارستان به مذاکره گفتگو پرداخته دریافت  و نظریات ارزشمند آنها جستجو و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. 

در سطح اول شکل گیری این دپارتمان مستقل لجستیکی  آن رویکرد آرمانی که مدیریت ارشد هر شرکت خودروسازی به دنبال شکل‌گیری آن است و از هر ابزاری برای حمایت از آن دریغ نخواهد کرد،  شکل گیری یک شرکت مستقل ارائه خدمات لجستیکی با عنوان PL3 است. PL3 ای که بایستی به طور مستقیم با عملکرد خود، قیمت تمام شده یک خودرو (محصول نهایی) راه برای خودرو ساز کاهش داده و سهمی حداکثری در ادامه حیات خودروساز در بازار رقابتی را ایفا نماید.  در این بخش به بررسی و واکاوی نظرات حاصل از  مصاحبه و مذاکره با هریک از این ۲۰ نخبه و فعال لجستیکی می پردازیم.

پراکندگی جامعه و در واقع آماری ما در این پژوهش در قالب جدول شماره ۱، آورده  شده است:

جدول شماره 1: پراکندگی جامعه ( نمونه آماری پژوهش )

آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان آمریکایی به دست آمد در قالب عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌ های خودروسازی در سطح بین المللی می‌ شوند عبارتند از:

1) چابکی سازمان

2)  جذب کارکنان بر اساس شایستگی و دانش مرتبط

3) چارت سازمانی کوچک و FLAT

 4) باز بودن انتهای نقشه راه و تعیین هدف مشخص و نهایی ( Gf )

 5) هوشمند سازی PL3 

6) عدم وجود بازار انحصاری

7) تلاش بر توسعه بازار خارج از خودروساز مربوطه ( از نظر این گروه، وابستگی 20 درصدی به بازار خودروسازی و 80 درصدی به سایر صنایع  از نظر مجموع سطح خدمات قابل ارائه)

8) عدم وابستگی بودجه و تامین مالی به خودروساز

9) بکارگیری مدیران لجستیکی با دانش  در سطوح ارشد PL3

10) تلاش بر ایجاد یک PL3   دانش بنیان 

11)  Benchmarking  شبکه ای  

12)  سبک مدیریتی مشارکتی PL3

آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان روسی به دست آمد در قالب عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌ های خودروسازی در سطح بین المللی می‌ شوند عبارتند از:

1) تعهد سازمانی

2) شناخت کافی از صنعت خودرو و زنجیره تامین

3) وجود زیرساخت‌های کافی

 4) وجود دانش و مهارت های لجستیکی  در کارکنان جذب شده

 5) تدوین  صحیح نقشه راه کسب و کار  شرکت PL3 توسط خودروساز

 6) به کارگیری  مدیران خلاق و نوآور در  PL3

آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان فرانسوی به دست آمد در قالب عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی می‌شوند عبارتند از:

1 )  ایجاد PL3  به صورت غیر متمرکز با رویکرد جغرافیایی و ژئواستراتژیک

2)  به کارگیری مدیران فنآور

3) مدیریت مالی شفاف 

4) سیاست های صحیح در Outsourcing

 5) وجود زیرساخت های کافی

 6) عدم تبدیل یک شرکت با نقشه راه قبلی غیر لجستیکی به یک شرکت با نقشه راه جدید PL3 

7) فیلتراسیون و دقت در جذب نیروی انسانی 

8) به کارگیری هوش مصنوعی در سیستم های مدیریت پروژه‌ های PL3

9) عدم  وابستگی بیش از 25  درصدی   به بازار خدمات قابل ارائه توسط خودروساز

10) عدم ایجاد حباب سازمانی 

11) استراتژی های BENCHMARKING صحیح و درک کافی از مفهوم این واژه 

12) PL3  منعطف و چابک

آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان آلمانی به دست آمد عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی می‌ شوند عبارتند از:

1)  پیاده سازی سیستم های هوشمند در تمامی سطوح ارائه خدمات لجستیکی

  2) تصمیم گیری و تصمیم سازی  هوشمند در اجرا و تکمیل پروژه ها 

3) تعهد سازمانی 

4) تدوین استراتژی های دانش بنیان 

5) برنامه زمانبندی مشخص در آغاز و پایان پروژه ها و ارائه زمان مناسب تبدیل خدمت به پول 

6) چارت سازمانی منعطف و کاهش لایه های سازمانی 

7) به کارگیری و انتصاب مدیران لجستیکی و دانش محور 

8) بکارگیری نیروی انسانی متخصص و دانش محور در حیطه  لجستیک 

9) عدم وابستگی حیات PL3به خودرو ساز 

10) BENCHMARKING توجیه پذیر 

آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان چینی به دست آمد عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی می‌ شوند عبارتند از:

1) هوشمندسازی PL3 

2 )  تعهد سازمانی 

3)  تدوین استراتژی پویا توسط خودروساز برای PL3 و کنترل نظام عملکردی آن

4 )  جذب نیروی  انسانی با تخصص و دانش آموخته مرتبط 

5) عدم وابستگی به بازار انحصاری خودروساز 

6)  استقلال جریان مالی نسبت به خودروساز

7)  انتصاب های شایسته محور در سطوح مختلف سازمانی PL3 

8)  تملیک در  ناوگان و ظروف لجستیکی

آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان  هندی به دست آمد عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی می‌ شوند عبارتند از:

1) هوشمندسازی PL3 

2) جذب نیروی انسانی متخصص و با رزومه کافی 

3)  تدوین نقشه راه لجستیکی کوتاه مدت،  میان مدت  و بلندمدت  ازسوی خودروساز در قبال نقشی که از PL3   مد نظر دارد.

4) چارت سازمانی با نهایت سه لایه سازمانی و در نتیجه کاهش زمان بر بودن اجرایی کردن ایده ها و پروژه های پیشنهادی

5 ) تلاش برای ایجاد یک PL3  دانش بنیان

آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان ترکیه ای به دست آمد عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی می‌ شوند عبارتند از:

1) استقرار PL3  در نزدیکی بنادر

2) وجود زیرساخت های کافی  3)  هوشمند سازی PL3 

4) ملکیت در ناوگان های و ظروف لجستیکی 

5)  بکارگیری نیروی انسانی متخصص 

6)  عدم وابستگی بیش از 30  درصدی بازار قابل ارائه توسط خودروساز 

7)  تدوین استراتژی‌های منعطف بلند مدت 

8)  بکارگیری مدیران با روحیه مشارکتی

 آنچه که به اختصار نتیجه مذاکره با نخبگان بلغارستانی به دست آمد عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی می‌شوند عبارتند از:

1) عدم تدوین استراتژی های کلان برمبنای صرفا  OUTSOURCING  و تلاش  بر تخصصی سازی PL3

(NON-Permanent dependence on other parties)

2) جذب نیروی انسانی تحصیل کرده  لجستیک  3)  وجود زیرساخت‌های کافی  4)  تثبیت اصالت PL3  در بازار رقابتی

6)  شفافیت جریان مالی در سطح PL3

7)  شناخت نقش PL3  در زنجیره ارزش خودروساز

پس از بررسی و استخراج این عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌ های خودروسازی در سطح بین المللی بر اساس تجزیه تحلیل نظرات کارشناسان مذکور، در ادامه بررسی و واکاوی شاخص ها پرداخته و سعی و طبقه بندی و اولویت بندی و تعیین ترتیب اهمیت هریک از آنها خواهد شد.

امتیاز به هر یک از شاخص ها توسط هر یک از کارشناسان بر اساس شاخص ۷ تایی لیکرت،  پس از آنالیز آنتروپی و وزن دهی شاخص ها و بهره گیری از  تکنیک تجزیه تحلیل فازی،  اولویت بندی شاخص های موثر، بر  اساس اهمیت تاثیر بر موضوع-هدف در قالب جدول شماره 2،  آورده شده است:

جدول شماره 2: عوامل پایه ای موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه

(B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی

بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل عوامل پایه ای  موفقیت پیاده سازی و طراحی مدل پایه (B1)  3PL در شرکت‌های خودروسازی در سطح بین المللی، مهمترین عامل،  وجود نقشه راه مهندسی شده و تدوین استراتژی مناسب برای 3PL  توسط خودروساز است.

برخلاف برخی تصورات  که می پندارند که خود شرکت    3PL   بایستی وظیفه تدوین استراتژی های اصلی آن را بر عهده داشته باشد،  این شرکت خودروساز است که بایستی استراتژی های کلان  3PL   بعنوان یک قطعه از پازل خود تدوین نموده و در قالب ماموریت های گوناگون و در قالب برنامه های زمانبندی مشخص شده به شرکت 3PL   نموده و درست در این جا است که مدیران ارشد دپارتمان  3PL،  بایستی استراتژی های خود را بر اساس مأموریت های دریافتی مشتق شده از استراتژی های کلان تدوین شده توسط خودروساز،  تدوین مدرن و در واقع و اصطلاحاً استراتژی های سطح دوم 3PL   (SECOND LEVEL 3PL STRATEGIES (SLS - 3PL)) جهت انجام ماموریت های داخلی 3PL   و مدیریت تمامی پروژه های خودروساز و یا مرتبط با بازارهای خارجی به عنوان پایلوت شکل می گیرد.

 اما در اینجا نکته مهم آن است که  SLS- 3PL   به هیچ عنوان ثابت نبوده تصمیمات مدیریت ارشد متخصص و بر اساس آنالیز نیاز مشتریان جهت دسترسی به سطح نیاز هر یک از خدمات و در قالب برنامه زمانبندی معین تدوین شده و متغیر  وابسته ای از تغییرات  و پیشرفت های سطح تکنولوژی و دانش بنیان در حیطه خدمات لجستیکی می باشد. 

بنابراین SLS - 3PL   در سطح کلان به صورت   NLS - 3PL  (N= 1, 2,...) مطرح می‌ شود  با تغییر هر سطح از تکنولوژی و توسعه دانش و یا تغییرات هوشمند نیازهای مشتریان جهت ارائه خدمات لجستیکی،   سطح استراتژی‌های 3PL   شیفت به مرحله بعدی کرده و شاهد تغییراتی اساسی و یا تدوین مجدد تمامی استراتژی ها آن مرحله جدید خواهیم بود.

 تدوین استراتژی های نامرتبط ناهمگون و یا پس و  بیش افتادن از تغییرات و رشد سطوح استراتژی 3PL   ،   مطمئناً منجر به مرگ تدریجی 3PL   خواهد شد و این  مرگ تدریجی،  به دلیل پایلوت بودن سطح اول استراتژی‌های 3PL   توسط خودروساز،  نتایج وحشتناکی را در سطوح مختلف عملکردی خودروساز نیز برجای خواهد گذاشت.

دومین عامل مهم،  انتصاب مدیران با روحیه مشارکتی و دانش بنیان و جذب نیروی انسانی با دانش و مهارت کافی.  در واقع دومین  عامل،  تاکید بر حساسیت بر شکل گیری منابع انسانی (HR)   سازمان را داشته نقشه اجرایی عنوان مغز متفکر (مدیریت) و بازوان  مهرک و چابک ( کارشناسان متخصص)  PL3   در پیاده سازی استانداردها و اهداف و ماموریت های مطرح شده در هرNLS - 3PLرا دارد. 

اگر مغز و بازوان PL3  آمادگی لازم و عملکردی متناسب و بالانس شده با ویژگی های داخل هر بسته از هرNLS - 3PLابلاغ شده را نداشته باشند،  بلاشک با نتایج چون از دست دادن بازار بدلیل سطوح بالای نیازهای مشتریان  از لحاظ کیفیت دانش خدمات قابل ارائه و پایین بودن توان PL3  آورده کردن آنها بوده و جایگاه رقابتی PL3  نسبت به سایر رقبا دچار افت شدیدی خواهد شد. این افت شدید،  اولین تاثیری که بر پیکره PL3  خواهد گذاشت ارزش برند  PL3 (3PL - Brand Rating) بوده و کاهش آن نتیجه ای خواهد بود که PL3   در نهایت با آن مواجه خواهد شد.

این کاهش  ارزش برند،  نتایج چون کاهش وفاداری و اعتماد مشتریان ( کاهش اعتماد برند)،  شکست های متوالی در بازاریابی و توسعه بازار مرتبط با فعالیت های خارج از گروه خودروسازی را به همراه.  داشته باشد.

در اینجا است که مبحثی با عنوان سطح استراتژی معکوس  PL3 (3PL Reverse Strategy Level) و یا به اختصار (RSL – 3PL)   مطرح شده که بر اساس آنالیزهای لجستیک و به صورت حدی،  حرکت معکوس PL3  در مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و بر اساس استانداردهای تعریف شده توسط هر گروه از مهندسان لجستیک که  اساس شاخص هایی که در هر بسته  مرتبط با هرNLS - 3PL تدوین نمودند،  مورد پایش و واکاوی قرار گرفته و در صورتی که به نقطه قرمز ( RED POINT)  برسد،  آغاز شکست PL3   خواهد بود.

 سومین عامل مهم،  وجود زیرساخت های تخصصی و درک تخصصی    3PL است.  در واقع شکل گیری PL3  در قالب یک نهاد دانش‌بنیان اجرایی بدون در نظر گرفتن زیرساخت های لازم و کافی،  بدون معنا است.  زیرساخت هایی که بر اساس اهداف عملکردی اصلی PL3  که منجر به افزایش راندمان عملکردی زیر سیستم های مرتبط با   سیستم جامع PL3  می‌شود عبارتند از:  سیستم جامع یکپارچه مهندسی و عملیات هوشمند،  سیستم جامع CRM  هوشمند،   سیستم جامع  یکپارچه مالی هوشمند.

 در واقع  هر یک از این زیر سیستم ها،  عملکردی مستقل در راستای پیشبرد اهداف سیستم پایلوت،  معنی سیستم مدیریت جامع هوشمند لجستیک (TILMS) را دارا می‌ باشند. از آنجا که PL3،  به دنبال صرفه جویی در زمان و هزینه های مرتبط با هر پروژه است،  مهندسان لجستیک،  هریک از این زیر سیستم ها را در قالب ماژول های متفاوت چه قابلیت اصلاح،  بهبود و یا ایجاد هرگونه تغییرات درسته برنامه‌ ریزی را دارند،  خُرد کرده و هر پروژه را،  بر اساس تخصیص   فعالیت های مرتبط با آن در سطوح مختلف مهندسی و اجرایی به ماژول مربوطه همسر از نظر بالانس سطح پیش روی بر اساسNLS – 3PLمتصل نموده و مدیریت هر یک از پروژه ها مورد پایش قرار می‌گیرد.

حال،  بر اساس ماژول‌ های مرتبط شده (Project Connected to Module)  و یا به اختصار ( P to M)،  نیازهای سخت افزاری و نرم افزاری پیش نیاز و پس نیاز مشخص  شده و می گردند. PL3 بایستی آمادگی لازم برای تهیه هر یک از نیازهای سخت افزاری و نرم افزاری را داشته باشد.  البته بایستی بدین نکته توجه داشت که زیرساخت های اولیه PL3  نیز   بایستی مهیا باشند.

* محمد روهینا:  مدیریت سیستم ها و فرآیندهای شرکت ایران خودرو و کارشناس ارشد لجستیک

* جواد خمیس آبادی: عضو بورد و کمیته فنی مرکز علوم و تحقیقات آتلانتیک، فرانسه، عضو بورد و کمیته فنی پژوهشکده پلی تکنیک دانشگاه ملی مهندسی خارکوف، اوکراین، مشاور کارآفرینی و لجستیک بنیاد ملی  مدیریت هوشمند بازار و کسب و کار ایران