◄ جای پای اکولوژیک حمل و نقل شهری

در این گزارش به بررسی و تحلیل مسائل مربوط به حمل و نقل و ترافیک در منطقه شهرک غرب (قاسم آباد) مشهد پرداخته ایم. موقعیــت منحصــر به فــرد ایــن منطقــه در اتصـال بـا مرکـز شـهری، بسـتری مناسـب بـرای توسـعه راسته های فعالیتی در ارتباط با راسته ها تجهیز شده شهری در دو مقیاس فراهـم آورده اسـت و تصویـر منطقــه را رقابتــی و خلاق معرفــی می نمایــد.توسعه نقش هــای مکمــل زیــارت در رده فعالیت های گردشگری تفریحی ورزشی و به همراه توسعه فعالیت هــای حرفه ای در ایـن منطقـه، آن را در شـبکه جریان هـای گردشــگری مشــهد منحصــر به فــرد و جــاذب ســرمایه نمــوده اســت.این منطقه به دلیل ویژگی های خاص جغرافیایی و تراکم جمعیتی، دارای فرصت های متعددی در زمینه حمل و نقل است.

 منطقه 10 مشهد ساکنان بازدیدکنندگان و گردشگران شهر را از طریق بزرگراه پیامبر اعظم، بزرگراه هاشمی نژاد و بزرگراه امام علی از ورودی ها و جاده های شمالی دریافت می کند؛ و سپس آن را از طریق بزرگراه امام علی به خیابان های شریانی و به سوی جاذبه ها و ییلاقات می فرستد.( شهرداری مشهد. برش منطقه ای برنامه میان مدت، شهرداری مشهد منطقه 10؛ 1397 و 1401)

برای معرفی منطقه 10 از شهر مشهد، شهرک غرب(قاسم آباد)، از اطلاعاتی مانند محدوده های جغرافیایی، ویژگی های بارز، و داده های مربوط به جمعیت یا ترافیک را ارائه می دهیم:

محدوده جغرافیایی منطقه در بخش شمال غربی شهر مشهد قرار دارد و به شکل مثلث است که اضلاع آن بزرگراه آسیایی، بزرگراه امام علی و بزرگراه رفسنجانی هستند، همچنین مهمترین بولوار های اصلی بولوار امامیه و بولوار شاهد هستند. ویژگی های بارز منطقه پارک های آبی، بیمارستان رضوی و بیمارستان ناظران،بیمارستان مهرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه خیام، دریاچه رود پارک، باشگاه کشاورزی شهری، جایگاه بنزین و CNG، سینما، نمایشگاه بین المللی مشهد، اقامتگاه های مسافری غیر رسمی خصوصی است. جمعیت منطقه تقریبا 10 درصد کل شهر است و بیشتر جاذب جوانان است. در رتبه بندی مناطق 12گانه، جایگاه 3 درباره شبکه معابر اصلی، جایگاه 4 درباره شبکه معابر فرعی و جایگاه 8 درباره پیاده رو ها. در مطالعات 1402 شهرداری مشهد، شهرک غرب( قاسم آباد) در بعد اجتماعی و حمل و نقل داراری 22 نقطه مهم است. فعالیت اتوبوس خط ویژه BRT که تقریبا ۸۰ درصد مراکز تجاری تفریحی و گردشگری شهر مشهد را پوشش می دهد؛ منطقه 10 ترافیک روان دارد.

در ارزیابی جای پای اکولوژیک حمل و نقل شهری در منطقه قاسم آباد مشهد، می توان تأثیرات متقابل بین جاذبه های گردشگری، اسکان مسافران و حمل و نقل شهری را در دو مورد مهم بررسی کرد:

1. تأثیر حرم مطهر رضوی بر الگوهای حمل و نقل و جریان گردشگری:  یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری شهر مشهد، نقش محوری در الگوهای حمل و نقل شهری و توزیع فضایی خدمات گردشگری دارد. توسعه فضایی اطراف حرم و تأثیر آن بر خدمات گردشگری و حمل و نقل شهری همواره مورد بررسی قرار گرفته است. راهبردهای "توسعه نقاط تبادلی و تغییر مدهای حمل و نقل در نقاط گره های اصلی" و "استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در پروژه های مشارکتی جاذب شهروندان و گردشگران" از برنامه میان مدت 1404 منطقه است.

با توجه به اینکه حرم مطهر رضوی در منطقه شهرک غرب واقع نیست، تأثیر آن بر الگوهای حمل و نقل در این منطقه به صورت غیرمستقیم و از طریق جریان های ترافیکی و گردشگری که به سمت حرم مطهر رضوی در مرکز شهر مشهد حرکت می کنند، بررسی شده است. جزئیات بیشتری راجع به تأثیر حرم مطهر رضوی بر الگوهای حمل و نقل در منطقه 10 ارائه می دهم:

A .   جریان های ترافیکی: حرکت زائران و گردشگران به سمت حرم مطهر رضوی می تواند بر جریان های ترافیکی منطقه تأثیر بگذارد، به ویژه در ایام خاص و مناسبت های مذهبی که تعداد زائران افزایش می یابد. بطوریکه شکل مثلث منطقه 10 توسط اصول طراحی شهری ایجاد شده که همواره دسترسی به معابر بزرگراهی فراهم شده است.

B .   توسعه شهری: بافت پیرامون حرم مطهر رضوی و توسعه شهری که در اطراف آن صورت گرفته، می تواند بر الگوهای حمل و نقل در مناطق دیگر شهر مشهد، از جمله شهرک غرب، تأثیر بگذارد. این توسعه شهری شامل تغییر کاربری ها، تملک اجباری، و ایجاد مجتمع های جدید است که می تواند بر ترافیک منطقه تأثیر بگذارد.

C .   حمل و نقل عمومی: توسعه حمل و نقل عمومی به سمت حرم مطهر رضوی، مانند خطوط اتوبوس و مترو، می تواند بر الگوهای حمل و نقل در منطقه تأثیر بگذارد. یعنی تاثیر نقش ایستگاه های اتوبوس BRT و مترو در بولوار امامیه و همچنین معابر دسترسی به آنها بر الگوهای حمل و نقل در معابر فرعی به شریانی اصلی.

2. توزیع مقاصد گردشگری و تأثیر آن بر حمل و نقل: مطالعه توزیع مقاصد گردشگری در شهر مشهد و تأثیر آن بر الگوهای سفر و تقاضای حمل و نقل، از فرصت های توسعه پایدار شهر و هویت شهر برای ارتقای معیار حس تعلق است. خوشبختانه تحلیل اثرات فضایی جاذبه های گردشگری شهری بر خدمات گردشگری و حمل و نقل در مشهد انجام شده است. نقش گردشگران در شکل گیری هویت مقاصد گردشگری و تأثیر آن بر حمل و نقل شهری مورد مطالعه قرار گرفته است. توسعه شبکه جریان گردشگری از اهداف برنامه میان مدت است که ذیل آن " توسعه فضاهـای تفریحـی، ورزشی، گردشگری و خدماتی و ایجاد شبکه مقاصد گردشگری و اقامتی" و " ساماندهی سیستم حمل و نقل به منظور ایجاد زمینه گردشگری" برای ارتقا کمی و کیفی خدمات میزبانی شهر و بهبود ساختار و نظام سلسله مراتبی و ارتقای ایمنی شبکه معابر، بیان شده است.

اطلاعاتی که تأثیرات متقابل بین توزیع مقاصد گردشگری و حمل و نقل شهری را در منطقه بررسی کرده است:

A .   تنوع روش های حمل و نقل: ورود آسان به یک منطقه و تنوع روش های حمل و نقل برای گردشگران حائز اهمیت است. توسعه و ساخت جاده ها و بزرگراه ها می تواند فاصله مناطق را کاهش دهد و دسترسی به مقاصد گردشگری را آسان تر کند.

B .   تأثیر گردشگری بر اقتصاد و محیط زیست: گردشگری می تواند تغییرات مثبتی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی ایجاد کند. توسعه گردشگری در مناطقی مانند شهرک غرب (قاسم آباد) می تواند به پایداری جمعیت و اقتصاد منطقه کمک کند.

C .   نقش تاکسی در حمل ونقل گردشگران: تاکسی ها می توانند نقش مهمی در سیستم حمل ونقل ویژه گردشگران داشته باشند. ساماندهی تاکسی ها می تواند هزینه های مدیریت شهری را کاهش دهد و فرصت های جدیدی برای معرفی مکان های گردشگری فراهم آورد. در وضع موجود نقش تاکسی ها در منطقه 10 نا پایدار است.

پلان مدیریت حمل و نقل

با توجه به مطالعات انجام شده در منطقه شهرک غرب مشهد، پلان مدیریت حمل و نقل که توانسته به بهبود جریان های ترافیکی و افزایش کیفیت زندگی ساکنان منطقه 10 کمک کند، به شکل زیر پیگیری می شود:

1. ترافیک و جریان حمل ونقل:

○          بررسی تراکم جمعیتی و مسکونی منطقه و تأثیر آن بر جریان حمل ونقل.

○          ارتقاء امکانات حمل ونقل عمومی و کاهش استفاده از خودروهای شخصی.

2. توسعه امکانات حمل ونقل عمومی:

○          ایجاد ایستگاه های اتوبوس و مترو در نزدیکی محل های اسکان.

○          تسهیل دسترسی به وسایل حمل ونقل عمومی برای ساکنان.

3. مدیریت ترافیک و پارکینگ:

○          ایجاد پارکینگ های عمومی در نزدیکی مراکز تجاری و جاذبه های گردشگری.

○          کنترل ترافیک در خیابان های پرترافیک.

4. ترویج حمل ونقل پایدار:

○          تشویق به استفاده از دوچرخه و پیاده روی.

○          ارتقاء ایمنی مسیرهای پیاده روی.

5. توسعه زیرساخت های حمل ونقل:

○          بهبود و توسعه خیابان ها و جاده ها.

○          ایجاد مسیرهای دوگانه برای حمل ونقل عمومی و خودروها.

منطقه شهرک غرب (قاسم آباد) مشهد با فرصت و چالش های متعددی در زمینه حمل و نقل و ترافیک روبرو است. با این حال، با برنامه ریزی و اجرای طرح های مدیریت حمل و نقل، توانسته در مسیر بهبود وضعیت موجود حرکت کند.

لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را برای ویرایش و بهبود این گزارش ارائه دهید.