بخش خصوصی بی نصیب از توسعه بندر چابهار!

اصطلاح «خصوصی سازی» به هرگونه انتقال فعالیت از بخش عمومی به بخش خصوصی اشاره دارد. سرمایه گذاری در بنادر مقوله بسیار پرهزینه ای است که متأسفانه در ایران بخش خصوصی رشد یافته ای که بتواند به طور کامل این وظیفه را انجام دهد، وجود ندارد و به همین دلیل هم اکنون در حال طی مراحل انتقال هستیم. بنادر ما با توجه به ماهیت دوگانه حاکمیتی و تصدی اقتصادی فعالیت های بندری و دریایی و نقشی که دولت در این زمینه و مالکیت و مدیریت آنها بر عهده دارد، همواره با شرایط خاص و متفاوتی نسبت به سایر بنگاههای اقتصادی دولتی که در فهرست برنامه خصوصی سازی قرار گرفته اند، مواجه بوده اند.

در نبود قوانین و مقررات مورد نیاز بر پیچیدگی این امر افزوده و ضروری است ضوابط شفافی در مطابقت با قوانین فرادستی و شرایط روز اقتصاد ملی و ملاحظات جهانی شدن، وضع شود و به حیطه اجرا درآید، تا علاوه بر منافع عمومی، جاذبه های فعالیت بخش خصوصی با کارکردی بین المللی در آن حفظ شود.

برای خصوصی سازی بنادر تجاری کشور، ظرفیت های حقوقی خاصی در دسترس نیست اما مشکلات و موانع پیش رو کدامند. هرچند مقررات موجود ، زمینه های لازم را برای فعالیت بخش خصوصی در بنادر تا حدودی فراهم کرده است،اما با استمرار حضور دولت در این فعالیت های تصدی گرایانه اقتصادی و به رغم توسعه روش ها و ابزارهای خصوصی سازی در آنها، هنوز با توجه به طبع انحصاری بنادر، ظرفیت های لازم برای فعالیت های مبتنی بر آزادسازی و مقررات زدایی همراه با اصلاحات ساختاری که از مقدمات خصوصی سازی این مراکز مهم اقتصادی و در عین حال حاکمیتی است، فراهم نیست.

همین موارد باعث شده تا بنادر کشور ما جز تعداد کمی از آنها با موفقیت در توسعه همراه نباشند و یا ناگزیر در همراهی با خارجی ها در آنها باشیم که انها نیز به بهانه تحریم ها، از عمل به تعهدات خود دوری کنند. یکی از این بنادر با موقعیت عالی، بندر چابهار است که به رغم اعلام آمادگی بخش خصوصی ایرانی، به هر دلیلی قرار داد توسعه آن با هند امضاء شد.

سهم دولت از همراهی بخش خصوصی درتوسعه بنادر

فرزین سوادکوهی، فعال رسانه در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: واقعیت این است که ساختار نظام اقتصادی ایران رویکرد مثبتی نسبت به بخش خصوصی در واگذاری بنادر ندارد.
وی با بیان این که بخش خصوصی به معنای واقعی کلمه در ابتدا کسب سود خود را در نظر دارد و لذا ارزش افزوده اولیه نصیب سرمایه گذار خواهد شد، هر چند سهم دولت نیز در این انعقاد قراردادها دیده می شود.

تبادل تجاری شرط همراهی توسعه بندرچابهار

سوادکوهی با اشاره به این که بخش خصوصی رغبت چندانی برای سرمایه گذاری داخلی ندارد و چنین است که فرار سرمایه از کشور را شاهد هستیم و گفت: کشورهای خارجی نیز در صورتی امکان سرمایه گذاری را برای ما ایجاد می کنند که مسیر تبادل تجاری برای انها به کشور باز باشد که سرمایه گذاری هند در بندر چابهار (که هنوز اقدامی در این بخش نکرده) نیز از این قاعده تبعیت می کند.

چرا از همراهی در توسعه بنادر ایران خودداری می شود

این فعال رسانه با اشار به محدود بودن تحرکات اقتصادی و بانکی کشور به دلیل تحریم ها در سال های متمادی، گفت: کشورها نیز به همین علت از همراهی در بنادر با ایران رویگردان هستند و اگر کشوری مانند هند ابراز تمایل در توسعه بندر چابهار می کند، قطعا امتیازات خاص خود را طلب می کند.

سوادکوهی با بیان این مهم که ترجیح هند به بخش خصوصی قطعا همخوانی خواسته های دو طرف در قرار داد چابهار بوده است، افزود: با این وصف بخش خصوصی ما در توسعه بنادر کشور هیچ وقت فرصت عرض اندام پیدا نخواهد کرد.

بکارگیری خصوصی سازی به عنوان یکی از سیاست های اداری اقتصادی دولت هنگامی موفق و موثر – خواهد بود که با ساختار سازمان ها همسو باشد.

در سال های اخیر خصوصی سازی بنادر هر چند بسیار محدود در بسیار از کشورها به عنوان یکی از راه حل های صحیح و علمی است. علمی کردن ساختار اقتصادی جامعه کاهش بودجه و افزایش کارآیی و تجهیز منابع مالی دولت را شامل می شود.

اهداف خصوصی سازی بنادر مانند بسیاری از موارد دیگر نشان دهنده روندهای اجتماعی سیاسی و اقتصادی است که مبتنی بر واگذاری نهادهای اقتصادی به بخش خصوصی و تمرکززدایی و مشارکت مردم درفعالیت های تولیدی و خدماتی است.

از طرف دیگر خصوصی سازی به عنوان یکی از راه حل های اصلاح ساختار اداری کشور در راستای بهتر کردن عملکرد سازمان ها مطرح است. پس از ابلاغ سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی و توجه به خصوصی سازی، سازمان ها و دستگاه های دولتی مکلف شدند بخشی از نقش ها و وظایف خود را به بخش خصوصی واگذار کنند و شکل گیری بنادر خصوصی در کشور بر اساس همین سیاست از اوایل دهه ۸۰ آغاز شد. اما به استثنای تعداد کمی، بنادر دیگر هنوز یه بخش خصوصی واگذار نشده و به رغم تمامی توصیه های بالادستی این مهم صورت واقعیت کامل به خود نگرفته است.