◄ اصول بنیادی هشتگانه در یک حکمرانی مطلوب و نقش فناوری اطلاعات در تحقق آن

 حکمرانی خوب، همانطور که توسط بسیاری از دولت های موفق دارای نظام های مردم سالاری در جهان امروز ترویج می شود، عموماً چندین عنصر کلیدی را در بر می گیرد.  هدف این عناصر تضمین این نکته است که دولت ها به طور موثر، شفاف و عادلانه عمل می کنند.  در اینجا به تشریح اصول  بنیادی هشت گانه مشترک که در تمام دولت های دارای حکمرانی مطلوب وجود دارد و در ادامه به نقش فناوری اطلاعات در تحقق این اصول، می پردازیم :

 1. حاکمیت قانون:

 این امر تضمین می کند که قوانین به طور مساوی برای همه افراد و نهادها از جمله خود دولت اعمال می شود.  این امر  مستلزم یک چارچوب قانونی منصفانه است که بی طرفانه اجرا می شود.

 2. شفافیت:

 تصمیمات اتخاذ شده توسط دولت و اجرای آنها به نحوی انجام می شود که از قوانین و مقررات وضع شده پیروی می کند.  اطلاعات برای کسانی که تحت تأثیر چنین تصمیمات  و اجرای آنها قرار می گیرند، آزادانه در دسترس و قابل دسترسی است.

 3. پاسخگویی: 

مقامات دولتی اعم از منتخب و انتصابی در برابر عموم مردم  و ذینفعان نهادی پاسخگو هستند.  این پاسخگویی از طرق مختلف از جمله انتخابات، حسابرسی و کنترل و تعادل اعمال می شود.

 4. مشارکت: 

همه مردان و زنان باید در تصمیم گیری، چه به طور مستقیم یا از طریق نهادهای میانجی قانونی که منافع آنها را نمایندگی می کنند، صدای خود را داشته باشند.  این شامل انتخابات آزاد و عادلانه، و همچنین فرصت هایی برای مشاوره و نظرات عمومی است.

 5. پاسخگویی: 

موسسات و فرآیندها سعی می کنند در یک بازه زمانی معقول به همه ذینفعان خدمت کنند.  دولت باید به نیازهای شهروندان خود پاسخ دهد و با شرایط متغیر سازگار شود.

 6. برابری و فراگیری:

 همه اعضای جامعه، به ویژه آسیب پذیرترین افراد، باید احساس کنند که فرصت هایی برای بهبود یا حفظ رفاه خود دارند.  این امر مستلزم حصول اطمینان از این است که همه گروه ها، از جمله اقلیت ها، صدایی در حکومت دارند.

 7. اثربخشی و کارایی: 

فرآیندها و نهادها نتایجی را تولید می کنند که نیازهای جامعه را برآورده می کند و در عین حال بهترین استفاده را از منابع در اختیار دارد.  این شامل مدیریت صحیح منابع مالی و ارائه موثر و  کارآمد خدمات عمومی است.

 8.  اجماع گرا : 

حکمرانی خوب میانجی منافع اقشار  مختلف برای دستیابی به یک اجماع گسترده در مورد آنچه به نفع کل جامعه است و اینکه چگونه می توان به آن دست یافت، می باشد.

اصول  بنیادین فوق برای ایجاد یک ساختار حکمرانی منصفانه، عادلانه و پایدار طراحی شده اند که می تواند به طور موثر منابع را مدیریت کند، خدمات ضروری را ارائه دهد و از حقوق و آزادی های افراد نیز  حمایت کند.

در عصر اطلاعات و انقلاب صنعتی چهارم تنها راه دسترسی به اصول فوق و تحقق آن ، به کارگیری فناوری اطلاعات است.

فناوری اطلاعات (IT) نقشی اساسی در تقویت حکمرانی خوب  ایفا می کند.  در اینجا  نیز به تشریح راه های کلیدی موجود  که فناوری اطلاعات به حکمرانی خوب کمک می کند، می پردازیم:

 1. در بخش شفافیت و پاسخگویی:

    - درگاه های های دولت الکترونیک: 

فناوری اطلاعات، ایجاد پورتال های دولت الکترونیک را تسهیل می کند که دسترسی آسان شهروندان به اطلاعات و خدمات دولتی را فراهم می کند.  این شفافیت باعث کاهش فساد و افزایش اعتماد به نهادهای عمومی می شود.

    - ابتکار داده های باز و انتشار اطلاعات: 

دولت ها می توانند داده ها را به صورت آنلاین منتشر کنند و اطلاعات مربوط به بودجه، هزینه ها و تصمیمات سیاستی را در دسترس عموم قرار دهند.  این امر به شهروندان اجازه می دهد تا مقامات دولتی را پاسخگو بدانند.

 2. در بخش مشارکت شهروندان:

    - پلتفرم های دیجیتال برای بازخورد: 

فناوری اطلاعات امکان توسعه پلتفرم هایی را فراهم می کند که در آن شهروندان می توانند بازخورد ارائه دهند، در فرآیندهای تصمیم گیری شرکت کنند و نگرانی های خود را بیان کنند.  به عنوان مثال می توان به انجمن های آنلاین، کانال های رسانه های اجتماعی و برنامه های اختصاصی دولتی در این زمینه اشاره کرد.

    - سیستم های رای گیری الکترونیکی: 

سیستم های رای گیری الکترونیکی می توانند مشارکت رای دهندگان را با سهولت دسترسی بیشتر و کارآمدتر کردن روند رای گیری افزایش دهند.

 3. در بخش کارایی و اثربخشی:

    - اتوماسیون خدمات: 

فناوری اطلاعات امکان اتوماسیون وظایف مختلف اداری، کاهش تاخیرهای اداری و افزایش کارایی خدمات عمومی را فراهم می کند.

    - سیستم های اطلاعاتی یکپارچه: 

این سیستم ها ادارات مختلف دولتی را قادر می سازند تا اطلاعات را به طور یکپارچه به اشتراک بگذارند و هماهنگی و ارائه خدمات را بهبود بخشند.

 4. در بخش ارائه خدمات بهبودیافته:

    - خدمات آنلاین:

 دولت ها می توانند طیف وسیعی از خدمات را به صورت آنلاین ارائه دهند، از تشکیل پرونده مالیاتی گرفته تا تمدید مجوز، که این کار را برای شهروندان راحت تر می کند و نیاز به مراجعه حضوری را کاهش می دهد.

    - برنامه های تلفن هوشمند:

 برنامه های تلفن هوشمند می توانند اطلاعات و خدمات را در زمان واقعی ارائه دهند و دسترسی به منابع دولتی را افزایش دهند.

 5. در بخش تصمیم گیری مبتنی بر داده:

    - تجزیه و تحلیل کلان داده:

 فناوری اطلاعات امکان جمع آوری و تجزیه و تحلیل مقادیر زیادی از داده ها را فراهم می کند و به دولت ها کمک می کند تا بر اساس شواهد تجربی تصمیمات آگاهانه بگیرند.

    - تحلیل پیش بینی کننده:

 با تجزیه و تحلیل روندها و الگوها، دولت ها می توانند مسائل را پیش بینی کرده و به طور فعال برای رسیدگی به آنها برنامه ریزی کنند.

 6. در بخش امنیت پیشرفته:

    - اقدامات امنیت سایبری:

 فناوری اطلاعات ابزارهایی را برای محافظت از داده های حساس دولتی و زیرساخت ها در برابر تهدیدات سایبری فراهم می کند و از یکپارچگی و محرمانه بودن اطلاعات اطمینان می دهد.

    - تکنولوژی بلاک چین:

 این فناوری می تواند برای ایمن سازی تراکنش ها و سوابق، ضد دستکاری و افزایش اعتماد در تعاملات دیجیتالی مورد استفاده قرار گیرد.

 7. در بخش توسعه اقتصادی:

    - اقتصاد دیجیتال: 

ترویج زیرساخت ها و خدمات فناوری اطلاعات می تواند با تقویت نوآوری، جذب سرمایه گذاری و ایجاد شغل در بخش فناوری، رشد اقتصادی را تحریک کند.

    - پشتیبانی از بنگاه های کوچک و متوسط: 

فناوری اطلاعات می تواند برای شرکت های کوچک و متوسط ​​(SMEs) دسترسی به ابزارها و پلتفرم های دیجیتالی را فراهم کند که رقابت پذیری آنها را افزایش می دهد.

 به طور خلاصه، فناوری اطلاعات در تقویت حکمرانی خوب از طریق ترویج شفافیت، افزایش مشارکت شهروندان، افزایش کارایی، بهبود ارائه خدمات، امکان تصمیم گیری مبتنی بر داده ها، تضمین امنیت و پیش برد توسعه اقتصادی نقش اساسی دارد.

* داریوش نیکنام مدرس دانشگاه در رشته MBA هوانوردی و عضو ثابت انجمن انفورماتیک ایران