◄ « کلاهدار کایزن » در صنعت خودرو!

پیشرفت های حیرت آور کشور ژاپن همگان را به اندیشه و تدبیر در زمینه فرهنگ کـاری و سیستم های مدیریتی این مردم سخت کوش واداشته است. یکی از این سیستم ها یا تکنیک های منحصر به فرد و بسیار کارآمد ژاپنی ها، سیستم کایزن یا همان بهبود مستمر است. کایزن ترکیبی دو کلمه ای  KAI و ZEN  است که تعریف آن تغییر به سمت بهتر شدن یا بهبود مستمر و تدریجی است. کایزن پیام مشخصی دارد و آن اینکه: « حتی یک روز هم بدون ایجاد تغییر و بهبود در یکی از بخش های سازمان، نباید بگذرد » در واقع کایزن بر این فلسفه استوار است که برای ایجاد بهبود در سازمان ها لازم نیست به دنبال تغییرات انفجاری یا ناگهانی باشیم، بلکه هر نوع بهبود یا اصلاح به شرط آنکه پیوسته و مداوم باشد ارتقای بهره وری را در سازمان ها به ارمغان خواهد آورد.

در ایران کایزن عمری بیش از سه دهه دارد و بسیاری از شرکت ها و سازمان ها سعی کرده اند با استقرار این روش به بهبود برسند؛ صنعت خودرو نیز از کایزن بی بهره نبوده و چندین بار از اساتید ژاپنی برای ترویج این روش و برگزاری دوره های تخصصی آموزشی دعوت به عمل آورده و افرادی نیز در پرتو این آموزش ها و رفت و آمدها به کشور ژاپن آموزش دیده و متخصص این روش شدند.

در بین آموزش دیدگان دوره کایزن، یک نفر از نردبان سمت در صنعت خودروسازی بالا رفت! او مدعی بود «یکی از پنج نفری است که در ایران کلاه کایزن دارد!» اگر چه هیچ وقت نام چهار نفر دیگر را لو نداد! داشتن کلاه کایزن به معنای؛ استاد بودن و مسلط بودن در روش و منش بهبود مستمر است. هر چه بود این بار قرعه فال به نام «کلاهدار کایزن» افتاده بود و او اداره شرکتی مهم را در اختیار گرفته بود. شرکتی که نیمی از بازار خودرو ایران را در اختیار داشت. شرکتی با بیش از 40 هزار نفر نیرو و با گردش مالی حدود 100 هزار میلیارد تومان!

مدیریت در راس صنعت خودرو به فردی که ادعای «کلاهداری کایزن» باشد؛ فرصت مغتنمی بود چرا که گله مندی اصلی مردم از صنعت خودرو؛ دو پاشنه آشیل داشت؛ «قیمت» و «کیفیت»؛ «کلاهدار کایزن» معتقد بود که به یمن کلاه جادویی کایزن؛ بهبود مستمر در هر دو زمینه شدنی است؛ پس هم می تواند «کیفیت» را افزایش دهد و هم «قیمت» را کنترل نماید؛ او که به تکنیک سخنوری هم آشنا بود! از همان روزهای نخست «گفتار درمانی » هایش را آغاز کرد. وعده پشت وعده و وعید پشت وعید!

•   ای مردم «تیم مدیریتی جدید رفع دغدغه رهبر انقلاب در خصوص کیفیت و قیمت تمام شده خودروهای داخلی را وظیفه اصلی خود می داند»!
•    ای مردم «در راستای چابک سازی و تحقق اهداف تولید، ساختار بخش های مختلفی اصلاح شد»!
•     ای مردم « واردات خودرو هنر نیست!» و ...

تکنیک سخنوری یعنی طرف مقابل را خلع ید کردن! و چنان پر طمطراق سخن گفتن که همگان مفتون شوند و انگشت به دهان بمانند! اما حاصل چه بود؟ تقریبا هیچ؛ به روایت آمار زیان انباشته این شرکت در دوره تصدی کلاهدار کایزن از رقمی معادل 56 هزار میلیارد به رقم 87 هزار میلیارد افزایش یافت!

نه اینکه اشکال از کایزن باشد! نه اصولا کایزن مشکلی نداشت اما برخی از ویژگی های «کلاهدار کایزن» انسداد مهمی در امور ایجاد کرده بود! یکی آنکه «من» در سخنش بیش از «ما» کاربرد داشت؛ و سعی می کرد اقتدارش را در گفتار و عمل به رخ بکشد به نوعی که حاکی از اعتماد به نفس بالایش باشد؛ برخی معتقدند چنین ویژگی هایی یادآور شخصیت «خود شیفته» است! شخصیتی که باور دارد؛ برترین و خاص ترین است و تاب هیچ «نقدی» را هم ندارد.

امروزه نزدیک به دو سال از حضور «کلاهدار کایزن» در صنعت خودرو گذشته است؛ ساختارهای سازمانی را چند باری زیر و رو کرده؛ درست مثل دفتر مدیریتش که آنجا هم چند باری دستخوش بازسازی کرده! نه تغییرات ساختاری تاثیری بر سودآوری شرکت داشت، نه بازسازی هنگفت دفترش! هر چه هست وضعیت مالی شرکت خبر از زیان بیشتر می دهد و «کلاهدار کایزن» درست بر عکس؛ خبر از رونق بیشتر شرکت!

* کارشناس خودرو