◄ حاشیه های احداث کریدور زنگه زور/ با رسانه باید به جنگ رسانه رفت

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دو هفته پس از انتخاب مجددش به ریاست جمهوری ترکیه راهی باکو شد تا با الهام علی اف متحد سال های اخیر خود دیدار کند. اردوغان در نشست خبری مشترک با علی اف بار دیگر به صراحت اظهار کرد که ترکیه در منطقه قفقاز دستور کار ویژه ای را با آذربایجان دنبال می کند و آن راه اندازی کریدور زنگه زور است. وی تاکید کرد دو کشور تُرک زبان همسایه بر این هدف متمرکز شده اند که این مسیر را از طریق جاده و ریل راه اندازی کنند. اردوغان اخیرا عنوان کرده که مشکل کریدور زنگزور « ایران » است. الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان نیز در این نشست مشترک گفت که گشایش کریدور زنگزور اجتناب ناپذیر است و باکو تلاش های خود را در این خصوص افزایش خواهد داد.

از لابلای این اخبار کوتاه می توان برداشت های مهمی را استخراج کرد:  

الف) اردوغان با طرح این موضوع که « مشکل کریدور زنگزور ایران است » درصدد است نشان دهد که گوئی سایر بازیگران موثر منطقه ، به خصوص ارمنستان، با راه اندازی این مسیر حمل و نقلی مشکلی ندارند و مشکل فقط ایران است. او ایران را علنا به چالش کشیده است و آواز هَل من مبارز سر داده. نگاهی گذرا به نقشه منطقه نشان می دهد اگر در امتداد مرز ایران مسیر جاده ای و ریلی راه اندازی شود پیوستگی ایران با ارمنستان قطع می شود و کنترل مسیرهای ترانزیتی ایران در قفقاز جنوبی به سمت اروپا و دریای سیاه در اختیار جمهوری آذربایجان و ترکیه قرار می گیرد.

ب) بر ترک بودن دو کشور انگشت تاکید گذاشته شده است. این را کسی بیان می کند که بنیان گذار و مشوق اتحادیه کشورهای ترک زبان است ؛ از ترکیه گرفته تا آذربایجان و گرجستان در غرب دریای خزر تا کشورهای ترک زبان آسیای میانه در شرق خزر. بر کسی پوشیده نیست که پیگیری این اتحاد در راستای توسعه ایده پان ترکیسم است و کسانی قصد دارند پس از یک قرن، تاج خلفای عثمانی را از زباله دان تاریخ احیا کرده و مجددا بر سر بگذارند و بر این جماعت ترک زبان حکم برانند و پدری کنند[i].   

پ) متاسفانه عده ای در داخل دانسته یا غافل ، در زمین این قوم گرایان بازی می کنند. در حالی که دولت آذربایجان به بهانه واهی ، سفارت خود را در تهران تعطیل می کند، اتباع خود را از سفر به ایران منع می کند، به ایرانیان ویزا نمی دهد و رسانه های خود را علیه ایران بسیج کرده و علیه منافع ایران در قفقاز شاخ و شانه می کشد، عده ای در داخل دولت ایران را شماتت می کنند که دچار خطای راهبردی شده و چرا تخم مرغ هایش را در سبد مستعد و مناسب آذربایجان نگذاشته است؟؟!!  خود را نماینده مردم آذربایجان ایران جا می زنند و القا می کنند که این راهبرد، نادیده انگاری خواست های این مردم است و آنچه در رسانه های ایران طرح و بحث می شود، سوگیری های شناختی و خطای عاطفی است.

در توجیه حرفشان طول مرز مشترک را دلیل می آورند که مرز ما با آذربایجان 700 کیلومتر اما با ارمنستان 35 کیلومتر است. دلائلی که مرغ پخته را در دیگ به قهقهه می اندازد.

زنگزوز را ما به ازای لاچین قلمداد می کنند و به غلط عنوان می کنند که این مبادله خواسته ی هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان و براساس توافق دو طرف است.

بدون سند ادعا می کنند که زنگه زور در گذشته دور متعلق به آذربایجان بوده است و در زمان اتحاد شوروی و به منظور تسهیل روابط و تردد ارامنه ایران و اتحاد شوروی، این بخش به ارمنستان واگذار شده است.

شناسنامه ایرانی دارند اما همچون یک دولتمرد آذربایجانی از ممانعت این دولت با تردد کامیون های ایرانی دفاع می کنند که  « مسیر تردد کامیون ها تا پیش از آزادسازی قره باغ از اشغال ارمنستان، مسیر قاپان- گوریس، از خاک های اشغالی می گذشت و  اکنون دولت متبوع آنها مدعی است تردد کامیون ها از خاک آن به مقصد ارمنستان و سپس اروپا، باید تابع قوانین بین المللی حمل و نقل و ترانزیت و هم سو با منافع ملی اش باشد ». به جای منافع ملی ایران علنا در موضع دفاع از منافع یک کشور بیگانه می ایستند.

اینها حتی بر دخالت آشکار رژیم اسرائیل و همکاری مستقیم آن با دولت علی اف و سفرهای متعدد مقامات نظامی و امنیتی اسرائیل به این کشور چشم می پوشند و ایران را به اتحاد راهبردی با این همسایه شمالی فرا می خوانند.

انگار که سخنگوی دولت آذربایجان هستند و اطمینان می دهند که با احداث این کریدور هیچ تغییری در دسترسی و تردد ایران به ارمنستان رخ نخواهد داد.

توصیه اینها اینست که « در صورت اتحاد با آذربایجان که مبانی خلل ناپذیر فرهنگی، اجتماعی و تاریخی و حمایت ترک زبانان ایران را دارد، از یک سو زمینه را برای گسترش تبادلات اقتصادی و مشارکت در بازسازی این کشور فراهم می آورد و از سوی دیگر مسیری مطمئن تر به سوی اروپا می گشاید ».

توجه این دلدادگان پان ترکیسم و آرزومندان اتحاد با دیگر ترک زبانان و همچنین سایر مخاطبان تین نیوز را به موارد مهم زیر جلب می کنم:  

اولا) اقدام تین نیوز در انتشار این نظرات قابل تقدیر است. کمک می کند تا ضمیر این افراد برای ایرانیان آشکار شود و مخاطبان متوجه حضور ایده ورشکسته پان ترکیسم در کشور بشوند. تمایلاتی که توسط عوامل اسرائیل و علی اف دامن زده می شوند. آنها بیش از آنکه بر نظامیان متکی باشند به رسانه و عواملی در داخل متوسل شده اند.

ثانیا)  کریدوری که قصد دارد کشورهای ترک زبان را به هم وصل کند به جاده و راه آهن ختم نمی شود و سران دو کشور فوق الذکر، عبور انرژی از این مسیر را هم در نظر دارند. دالانی که حلقه وصل منابع انرژی آسیای میانه به سمت غرب است. بعید است غول های بین المللی که جریان انرژی در جهان را کنترل می کنند چشم طمع به این مسیر نداشته باشند. ساده لوحانه است اگر تصور کنیم که دولت آذربایجان با تکیه بر تفوق نظامی و دست بالایی که پس از جنگ سال 2020 بر ارمنستان به دست آورده است ، اجازه اعمال حق حاکمیت دولت ارمنستان بر معبر چنین منابع غنی و چنین مسیر ترانزیتی مهمی را خواهد داد. در این رابطه، رهبران آذربایجان موافقتنامه نوامبر 2020 را با رندی تمام به نفع خود تعبیر می کنند که گویی دولت ارمنستان عبور چنین دالانی را از خاک خود پذیرفته است.  

ثالثا) ترکیه عضو ناتو است و این کریدور می تواند حلقه وصل کشورهای مورد نظر آنکارا با غرب و ناتو باشد.

رابعا) زنگه زور فقط ساخت یک جاده و راه آهن نیست. نقض حاکمیت ارمنستان است بر خاک خود و تغییر در مرزهای بین المللی محسوب می شود و سدی است در مقابل تجارت و ترانزیت ایران. در شیطنت این دو دولت همین بس که این کریدور در امتداد مرز با ایران ساخته می شود که الزاما کوتاه ترین مسیر از خاک آذربایجان به نخجوان نیست و می توانستند مسیرهای دورتر از مرز ایران برای این معبر انتخاب کنند. ساخت این کریدور یک تهدید امنیتی برای ایران است و رهبران ایران قبلا در مورد تغییر مرزهای بین المللی به اردوغان هشدار داده اند.

جمع بندی و نتیجه گیری:

1. طرح موضوع کریدور زنگه زور و اصرار بر ایجاد آن حمله مستقیم به منافع ایران در منطقه است و سیاست خارجی کشور باید انفعال در این موضوع را کنار بگذارد. دولت ایران به جای یکی به دو کردن با یک عنصر درجه دو، باید مستقیما به سراغ سلسله جنبان این تحرکات برود و سنگ های خود را با آن دولت وابکند. باید قبول کنیم که ترکیه، همچون عربستان ، رقیب منطقه ای ایران است و ما ناگزیر از تعامل با آن هستیم. رقیبی چِقِر و بَد بدن!
2. تشویق به اتحاد راهبردی با دولت آذربایجان تلویحا دعوت از هموطنان ما برای پیوستن به زنجیره ترکستان بزرگ است و لذا یک تهدید امنیتی بزرگ برای کشور محسوب می شود. این گرایش را البته نمی توان با توپ و تانک و دار و درفش از اذهان زدود. نیاز به آگاهی رسانی و روشنگری و تحلیل دارد. با رسانه باید به جنگ رسانه رفت.

پاورقی: